आवेडें गांवच्या कार्निवालाचो मेळ

कार्निवाल हो क्रिस्तांव धर्माची एक व्हड उमेदिची सण. गोंयचो कार्निवाल तर भारतांतल्या सगळ्या राज्या परस वेगऴोच, हाचें कारण म्हणल्यार 450 वर्सांचे पुर्तुगेज राजवटिच्या प्रभावाक लागून. ही सण सगळे क्रिस्तांव गोंयकार एकठांय येवन मनयतात. कार्निवाल तीन दिसांची सण, तशेंच कांय लोकांचो समज आसा कार्निवाल ही एक परब. कार्निवालाची सण 40 दिसांचें कोरेज्म सुरू जावचे आदी पयले तीन दिस मनयतात.

गोंयांत कार्निवाल खूब व्हड उमेदीन आनी मजेन मनयतात. गोंयच्या कांय गांवांनी ही सण मनोवपाची एक वेगऴीच तरा आसता आनी तांतुतलो एक आवेडेंचो गांव. आवेडें गांवची कार्निवाल मनोवपाची एक वेगऴीच तरा आसा आनी ती तरा म्हणल्यार “मेऴ “. जसो गोंयांत हिन्दू लोकांचो शिगम्याचो मेळ आसता तेच तरेचो हो कर्निवालाचो मेळ. क्रिस्तांव गावडा समाज एकठांय येवन हो मेळ करतात. मेळ म्हणल्यार सगऴे गांवचे लोक एकठांय येवन देवसपण करतात. कार्निवालाचो मेऴ मांडार करतात. मांड म्हणल्यार एक पवित्र सुवात जंय आदीं गांवचें सगऴें देवसपण करताले. हो मांड आवेडें गांवच्या किन्याभाट वाड्यार जुझे फेर्नांडीस हाच्या घरा मुखार आसा. जुझे फेर्नांडीस हो वाड्यावयलो सगऴ्यात जाण्टो आशिल्ल्यान तो मांडाचो मुखेली आसलो. ताका आनी ताच्या घरच्याक मांडकार म्हणटात. जुझेच्या उपरांत ताचे घरचे मांड सांबाऴपाक लागले.

कार्निवालाचो मेऴ करपा फाटलो इतिहास आसा. खरें म्हणल्यार क्रिस्तांव समाजांत कार्निवालाचो मेऴ नासता, पूण गोंयांतूच ही अशी परंमपरा आसा. हाचें कारण म्हणल्यार जेन्ना गोंयांत पुर्तुगेज राजवट आयली तेन्ना धर्म प्रसार करूंन हिन्दू लोकांक पुर्तुगेजानी बाटून क्रिस्तांव केले. ह्या लोकानी क्रिस्तांव धर्म तर आपणायलोच पूण तांच्यानी आपली संर्स्कुतीक परंमपरा सोडून दिवक ना, ती म्हणल्यार शिगमो आनी हाचे वयल्यान ही परंमपरा आयल्या. मेऴ करतलो जाल्यार पयली एक चाल आसा. ओक्टोबर म्हयन्यात शेताची लुवणी जाले उपरांत गांवच्यो बायलो एकठांय येवन मांडार धालो खेऴटात, जरी तर त्या वेऴार धालो खेऴनात जाल्यार हो मेऴ करपाक मेऴना अशी तांची चाल.

मेऴ करपाची सुरवात कार्निवालाच्या दिसा आयतरा सकाऴी जाता. इगर्जेंत मीस जाले उपरांत सगऴे लोक मांडार एकठांय जातात. ल्हान भुरगीं ते जाण्टे मेरेन ह्या मेळांत वाटो घेतात. सगळीं एकठांय जाले उपरांत मांडकाराच्या घरांत आशिल्लीं सगऴीं वाध्यां मांडकार भायर काडून मांडार दवरता. उपरांत मांडावयल्या खुरसा मुखार मांडकार दिवली पेटयता. उपरांत सगऴे एकठांय जाल्ले लोक मेळून मागणें करतात. ह्या मागण्याची सुरवात मांडकार करता. हें मागणें गांवच्या बरेंपणाखातीर आसता, म्हणल्यार गांवचेर वायट यवचें आसां तें पयस जावचें, गांवच्या लोकांचे शेतां-भाटांची बरी पीक जावची, तांचे त्रास-दुख पयस जावचे आनी गांवचे लोकां मदी सदांच एकवट आसचो, अशें मागणें करतात.

मागणें जालें उपरांत गांवचे जाण्टे, नेण्टे चले कातारां गायतात आनी वाध्यां वाजोवन नाचतात. ह्या नाचांत फकत दादले वाटो घेतात. बायलांनी मेळांत नाचपाक जायना. तशेंच मांडार पायांक वाणों घालपाक बंदी आसा. मांडार वतलो जाल्यार नितळ-निवळ वचपाक जाय, आंगाक जाल्ले वेळार बायलांनी मांडार वचपाक जायना. ह्या मेळांत जे दादले वाटो घेतात तांतुंतले कांय दादले बायलांचो भेस घालून नाचतात. ते देटली कापड न्हेसतात आनी कमराक तोरोंग बांदतात. तोरोंग म्हणल्यार लुगटाची दोरी. हो नाच म्हणल्यार उबोच रावन उजव्या वाटेन वाटकुळे चलून करतात. तशेंच कांय जाण हातांत कासाळें वाजयत नाचतात आनी धोल-तासो वाजोवपी नाचनात ते बसून वा उबे रावन वाजयतात.

असो मांडार नाच जालो उपरांत मांडकाराचीं घरचीं मांडार एकठांय जाल्ल्या लोकांक खावपाक आनी च्या दितात. हें सगळें जाले उपरांत सगळे जाण म्हणल्यार दादले, बायलो, भुरगीं आनी तरनाटे मेळ घेवन आवेडें गांवच्या सगळ्या वाड्यानी वतात. वाड्यातल्या सगळ्या घरघरांनी मेळ घेवन वतात. घरघरांनी वचून कातारां गायत नाचतात.

कार्निवालाच्या मेळाचीं कातारां-

पोरबोता सोकोल रे

मुऴिचो गांव,

सोत्री लायन गोडो

हेळोको धांव,

शबय शबय शबय....

देरांतू केळ

आंमगे रोसपारी,

बेंड मान गेल

पाली गोसपारी,

शबय शबय शबय....

आमी तुमी बिंड पानां,

ओर्जुनां गो कुऴ्ऴ पानां.

शबय शबय शबय....

साय समया शेत

उदकां मेलां,

कोणसा भात जिणायेलां.

शबय शबय शबय....

हो मेळ करतात फकत क्रिस्तांव गावडा समाज पूण ते मेळ घेवन हिन्दू घरानी पासून वतात. तशेंच क्रिस्तांव बामण, सुदीर समाजाच्या घरानीय मेळ घेवन वतात आनी ते लोक तांकां येवकार दितात. घर घरांनी मेळ घवन भोवतना घरचीं लोक तांकां खाणाच्यो गोड वस्तू दितात जशें बिस्कीट, लाडू. तशेंच दादल्यांक सोरो दितात आनी कांय लोक तांकां पयशे दितात. जे पयशे मेळटात ते पयशे मांडा खातीर वापरतात. जेन्ना नवीं वाध्यां हाडपाची गरज आसता तेन्ना हे पयशे वापरतात. अशे तरेन तीन दीस घरघरांनी वचून चौवथे दिसाक म्हणल्यार शिंगे बुधवाराक (Ash Wednesday) सकाऴी निमणे वाड्यार मेऴ घेवन वयतात आनी उपरांत परत मांडार वयतात आनी नाचतात कातारां गायतात आनी कार्निवालाची ही सण सोपयतात. फाटले आठ-णव वर्सां मदी ह्या मेळांत खूब फरक जाल्लो दिसता. आदी ल्हान भुरगीं ते तरणाटे, जाण्टे आनी बायलो पासून ह्या मेळांत वांटो घेताले पूण फाटले कांय वर्सां सावन मेळांत वाटो घेवपी वांगड्यांची संख्या देंवत गेल्या, चड करून बायलो, ल्हान भुरगीं आनी तरणाटे. फाटल्या कांय वर्सांनी फकत थोडे कांय काजारी दादले, एक दोन तरनाटे आनी जाण्टे दादले वाटो घेतात, भुरगीं आनी बायलो सामकीच दिसनात पूण ह्याच वर्सा सावन (2015) ह्या कार्निवालाच्या मेऴाची परंमपरा बंद केल्या. हाचे एक कारण फाटले पावसाक शेत रोवन ओक्टोबरांतली लुवणी करून मांडार गांवच्यो बायलो धालो खेऴूक ना. आनीक एक कारण आसा क्रिस्तांव धर्मांत हो कार्निवालाचो मेऴ करपाची धार्मीक परंमपरा ना देखून गांवच्या पद्रिंचें आनी कांय लोकांचें मत आसा कार्निवालाचो मेऴ करचो न्हय.

गांवच्या कांय जाण्टेल्यांचो समज- फाटलीं कांय वर्सां सावन हो मेळ बंद करपाची तयारी आशिल्ली आनी जेन्ना कांय वर्सां फाटी एका वर्साक मेऴ करूंक ना ताका लागून मांडार आशिल्लो धोल आपशींच वाजपाक लागिल्लो अशें कांय जाण्टेल्यांचें मत आसा. पुरवजांच्या मता परमणें जाण्टेल्याचो आनीक एक समज आसा जरी तर हो मेऴ बंद केलो जाल्यार गांवच्या लोकाचें वायट जातलें हाचो तांकां भंय आसलो. अशे तरेन हो मेऴ चालूच उरिल्लो आनी ह्या वर्साचे कार्निवालाक सावन हो मेऴ करपाचो बंद केलो.