गोंयचे पारंपारीक वेवसाय

भारताचे अस्तंती दर्यादेगेचो 1400 चौरस मैल आकाराचो एक ल्हानसो प्रदेश म्हळ्यार गोंय (गोमन्तक). सुखदिणो, निसर्गरम्य, वैशिश्ट्यपूर्ण आनी सांस्कृतीक जिविताक लागून ह्या वाठाराक एक आगळी वेगळी सुवात फाव जाल्या.गोंयकारांक गोंया बद्दल,गोंयचे मातये बदल अभिमान आसा.गोंय हो दक्षीण भारताचे दर्यादेगेर आशिल्लो एक ल्हानसो भूंयभाग.73.20 ते 74.20 उत्तर अक्षांश आनी 14.54 ते 15.48 पूर्व रेखांश मर्यादीत आसून तांचें क्षेत्रफळ 3701 चौखण किलोमिटर आसा.

गोंयची परंपरा

गोंय हें पांचव्याचार सैमान नटिल्लो एक सोबीत सुंदर भूंयभाग. हांगा लोकवेदाची परंपरा, इतिहासीक दायज आनी लोकसंस्कृतीची परंपरा आसा, इतलेंच न्हय जाल्यार जाग्या जाग्यार धोलपी शेतां-भाटां गोंयचे शितळकायेची अदिकूच भर घालतात. गोंयाक ह्या सगल्यांची परंपरा आसाच पूण खरेली परंपरा आसा ती हांगाच्या शेता-भाटांची,कुळागरांची,पोरसांची आनी हातूंत पिकपी वेग वेगळ्या धनाची. गोंयच्या मनशाक पोटाक मरण ना. आमच्या गोंयाक शेताची कितलीशीच व्हड परंपरा आसा. परंपरेन चलत आयिल्ले वेगवेगळे वेवसाय करतना आनी आपआपले जाती प्रमाण तांकां सांबाळटना दर एकल्याक ताचो अभिमान दिसता. गोंयाक खरी परंपरा आसा ती द्र्वीड लोकांची. जांकां अनार्य अशें म्हणटात. हे आदिवासी लोक अदीम काळा सावन गोंयांत राबितो करून रावतात. तांची परंपरा, लोकसंस्कृती, लोकवेदाचें दायज आयज लेगीत तितल्याच समर्थपणान गोंयांत दिश्टी पडटा. आपलें पोट आपणें भागोवचें हे पासत भाटां-पोरसांची परंपरा सुरू केली. तरा तरांचीं शेतां पिकयलीं आनी गोंयाक शेतकी प्रधान केलें. काळ जसो बदलता तसो लोकांचो वेवसाय बदलता.पूण शेताची परंपरा मात तशीच तिगून उरली. ह्या द्रवीड लोकांची जमात म्हार,कुणबी,गावडो,वेळीप,कुळवाडी हांणी ही परंपरा सेगीत तिगोवन धरली आनी गोंयाक पांचव्याचार शेतांचो सुगुरवो दिलो. आयज गोंयांत दर जात आपापले परीन शेत रोयतात.

शेतकी वेवसाय

शेतांत घालचे पयली भाताचें बीं एक दीस पयलीं रातचें उदकांत फुगत घालपाक जाय. दुसऱ्या दिसा तें बीं उदकांतलें काडपाक जाय आनी पांटल्यान नाजाल्यार साकान घट्ट बांदून दवरूंक जाय.वारो लागपाक जायना आनी दिसाक तीन फावटी तें बीं शिंपपाक जाय.मागीर तिसऱ्या दिसा ताका कोंब येता.तें कोंब आयिल्लें बीं मागीर शेतांत पेरतात.पयलीं शेत बरे भशेन दोन तीन फावटी कसोवपाक जाय,मागीर सारें मारपाक जाय.ताचे उपरांत बीं घालतात आनी ताचेर गुठो मारतात.बिंयाक कोंब येव मेरेन शेत राखप गरजेचें. शेत दोन तरांनी करतात

• रो मारप
• रोंपणी

रो मारप म्हळ्यार आख्या शेतान बीं घालतात तें सारकें पिकल्या उपरांत कापून मळटात. रोंपणी म्हळ्यार थोड्याच जाग्यार बीं मारतात आनी तें रुजून बावीस दिसानी थाम काडून आख्या शेताक कामेरीं घालून तें पुराय शेत रोयतात.हाका "तरयो लायलो"अशें म्हण्टात. तरयो लायल्या उपरांत वीस दिसांनी आख्या शेतांत सारें मारतात. चार म्हयन्यांनी भात सामकें पिकल्या उपरांत कापचें पडटा. ही कापणी दोन तरांची आसता:

1. मशिनान कापतात आनी दुसरो
2. कामेऱ्यांक घालून लुंवतात

उपरांत लुविल्लें भात वेगळें करतात आनी साकांनी भरून तें घरा हाडटात मागीर तें भात बरें सुकोवन पोल वेगळे करून साकांनी भरून दवरतात. मागीर तें सुकयिल्लें भात आपणाक जाय तेन्ना उकडून गिरणीर व्हरून दळून हाडटात.

नुस्तेंमारी वेवसाय

दक्षीण कोंकण,कारवार,केरळ,गोंय ह्या भागांनी नुस्तेंमारी करपी जातीक थळावे बोली भाशेंत खारवी वा गाबीत म्हणटात.गोंयांत तांकां नुस्तेकार अशेंय म्हणून वळखतात.खारव्यांक तांच्या वेवसाय प्रमाण व्हडेकार लेगीत म्हणटात. दुर्भाट,बेतूल,काणकोण,कायसूल, शिवोले,आगशे ह्या वाठारांनी नुस्तें व्हड प्रमाणांत मेळटालें.देखून ह्या वाठारांनी खारव्यांची चड वस्ती आशिल्ली.तारी,फडते हीं तांचीं आडनांवां. ते खेरीज,चोडणे अश्या तरांचीं गांवाच्या नांवां वयल्यानूय तांची आडनांवां बाटीबाटीच्या वेळार पडिल्लीं.खारवी वा गाबीत समाजाची वसणूक चड प्रमाणान कोलवाळे,आमोणें,गुडे शिवोले,कुंभारजुवें,आगशे,आदी ह्या वाठारांनी दिश्टी पडटा.दादले नुस्तें रांपतात जाल्यार बायलां नुस्तें विकतात.

मेस्तपण

मेस्तपण करप हो गोंयांतलो खूब पोरणो वेवसाय.च्यारी,सुतार ह्या आडनांवान लोक चडशे मेस्तपण करतात.मेस्तपण दोन तरांनी आसात.एक लाकडांचें मेस्तपण करपी आनी दुसरे लोखंडाचीं आवतां करपी.लाकडाच्यो वस्तू करप आनी लोखंडा पसून आवतां आनी शास्त्रां करप हो तांचो मुखेल वेवसाय. हे जातींतले लोक कारगीर आशिल्ल्यान कांय कडेन मेस्तपण करतां करतां मातयेच्यो मुर्ती लेगीत करतना दिश्टी पडटात. आयज बाजारांत सगले कडेन आवतां मेळटा आसलें तरी पूण मेस्तान केल्ले मेस्तवत आनी आवतां जितलीं तिगपी आनी घट्ट आसतात तितलीं बाजारांत मेळपी नासतात असो लोकांचो समज आसा. देखून दर गांवांत मेस्तांचीं घरां मुजरात पडटाली.पूण आतां ती कमीपणान आमकां दिसतात.

पदेरपण

पदेरपण करप हो गोंयचो पारंपारीक वेवसाय.फाटलीं कितलीशींच वर्सां तो चलत आयला.मैद्याच्या पासून उंडे आनी पांव तयार करून ते फातोडेर लोकांच्या दारा दारानी भोंवून लोकां मेरेन पावोवप हो तांचो वेवसाय.आदल्या तेंपार पदेरपणाचो वेवसाय चड करून वाणी लोकूच करताले.पूण उपरांत काळा प्रमाण आनी गरजे प्रमाण जायत्या धर्मांतल्या लोकांनी हो वेवसाय करपाक सुरवात केली.मैद्याचें पीठ आदले राती कडेन तांतूत इस्ट कालोवन कुसत दवरप,तें आयलें म्हणटकच ताच्यो जायत्या आकाराच्यो गुळ्यो करून पत्र्यांत घालून तें पत्रें भट्टेंत भाजपाक घालप,भाजले उपरांत भायर काडून तयार जाल्ले पांव पांट्यांत घालून फांतोडेर विकूंक वतात.

कुंभार

मातयेची आयदनां करपी लोक म्हळ्यार कुंभार. मयें,जांबावले,सत्तरी,पेडणें,मांद्रें आदी वाठारानी कुंभारवाडे आसात.गोंयांत धर्माप्रमाण हिंदू आनी क्रिस्तांव अश्यो जाती आसात. ते कयलां,नळे,मडक्यो,बुडकुले,पणट्यो आनी हेर जायत्या तरांचीं मातयेची आयदनां करपाचो वेवसाय वंशपरंपरेन करीत आयल्यात.गोंयांतलो दिवचल हो म्हाल सोबीत मातयेचीं आयदनां करपाक भोव फामाद आसा. मयेंतलो कुंमारवाडो हो मुर्त्यो करपाक फामाद आसा पूण ते हालींसाराक हो वेवसाय चड प्रमाणांत करिनात.

रेंदेर

रेंदेरपण करप वा माडाची सूर काडप हो गोंयांतलो एक मुखेल आनी पारंपारीक वेवसाय.चड करून क्रिस्तांव गावडो हो वेवसाय केल्लो पळोवपाक मेळटा.पोंयेंक चीर घालून ताका कोंकणदुद्या पसून तयार केल्लें एक आकाराचे आयदन बांदतात. रातभर तातूंत पोयेंतल्यान उदक गळटा आनी सकाळ मेरेन तें भरून रावता.सकाळी रेंदेर माडाचेर चडून माडाक बांदिल्ली आयदनां सकयल देवोवन तांतूतली सूर काडून ताचे पसून सोरो करतात.कांय जाण विनाग्र करतात.तशेंच माडाचे सुर पासून गोड तयार करतात.पूण आयचे पिळगेक माडार चडपाक कळनाशिल्ल्यान हो वेवसाय खूब उणो जाल्लो दिश्टी पडटा.

हेर वेवसाय

वयर दिल्ल्या कांय वेवसाया भायर गोंयांत दुसरे वेवसाय आसात.ते म्ह्ळ्यार चामारपण,म्हालेपण,म्हारपण,गवळीपण,मडवळकी,वेळीप,गंवडी,दर्जीपण.हे वेवसाय आयज पसून गोंयांत चालू आसात पूण कमीपणान ते दिसतात. दर एकलो आपलो वेवसाय साबांळपाचो प्रयत्न करीत आसा.