कपिलेश्वर
देवनागरी
|
कपिलेश्वर हें शंकर देवाचें नांव. ताका ईश्वर अशेंय म्हण्टात. ताचें प्रतीक लिंग आशिल्ल्यान ताका लिंगरूपान पुजतात.ताका कपिलेश्वर हें नांव कशें पडलें हेंविशी अशी खबर मेळटा. कवळें आनी फोंडें हांचे मजगतीं सध्या आशिल्ली. तातूंत एक पाशाणी शिवलिंग आशिल्लें आनी ताचे भोंवतणी सुंदर धवीं कमळां फुलतालीं. एकदां कपिल नांवाचो एक राजा थंय पावलो. शिवभक्त आशिल्लो; ताका दिसलें, ते प्रमाण णें तें पाशाणी लिमग काडून, देवूळ बांदून तातूंत तें स्थआपन करचें. ते प्रमाण ताणें तें व्हडलेम तळें पुरोवन ताचेर देवूळ बांदलेम आनी तूंत लिंग स्थापन केलें. ताका णें कपिलेश्वर नांव दवरलें. खरें म्हळ्यार कवळें गांवचो हो एक भाग, पूण त्या वाड्याक सध्या कपिलेश्वरी म्हण्टात. कपिलेश्वर नांव कशे पडलें, हाचेविशीं आनीक एक मत आसा. कवळें ह्या गांवांक कपिलग्राम अशें वेगळें नांव आसा. कवळें (कपिलाग्राम) गांव ज्या काळाम मूळ वसणुकेक आयलो त्याच काळांत ही वसणूक केल्ल्या लोकांनी आपलो ग्रामदेव स्थापन केल्लो जावंक जाय आनी त्या ग्रामदेवाक कपिलेश्वर नांव दिलें आसूंक जाय.
कपिलेश्वर ह्या वाठारांत पोर्तुगेज इ.स. १५१० वर्सा आयले. १३४८ वर्सा आदीं सावन,कपिलेश्वर देव हेच सुवातेर आशिल्लो असो पुरावो एका तांब्यापट्यावरवीं मेळटा. ह्या देवाक आनीक पंचिश्ट देव आसात, चीं नांवां अशीं-श्री गणपती, श्री भगवती, श्री बेताळ, श्री कमलेश्वर,श्री गोविंद. हांची स्थापणूक वेगवेगळ्या स्वतंर देवळांनी केल्ली आसा.
कवळें आनी फोंडें हांचेमजगतीं एकेचकडेन कपिलेश्वर नांवाच्या देवाचें देवळ आसा.फोंड्यासावन कवळें वचपाच्या रस्त्याचेर दावेवटेन मुखेल रस्त्याचे उबारेपरस देड मी. ऊंच श्री कपोलेश्वर देवस्थानाचो प्राकार आसा. प्रकाराभायर एक ळी आसा. प्राकाराक रस्त्याचेवटेन सुंदर फातरांचें दुरीग आसा आनी ताका व्हडले कमानी रूंद प्रवेशदार आसा. ह्या दाराभितर सरतकच उजवेवाटेन विस्तीर्ण अशें श्री प्रवेशदार आसा. ह्या दाराभितर सरतकच उजवेवटेन विस्तीर्ण अशें श्री कपिलेश्वर देवाचें ऊंच देवूळ आसा. देवळांत हो देव पाशाणी लिंगरूपांत आसा. सकाळीं ताची पूजा, अभिषेक जातकच दनपरां ताची मकापूजा करून, महाआरती जावचे पयलीं लिंगाचेर रूप्याचें कवच घालतात.
पूर्विल्ल्या काळांत ज्या लोकांनी कवळे गांव वसणुकेक हाडलो, तांणी कवळें गामसंस्था स्थापन करून कपिलेश्वर ग्रामदेवाची थापणूक केली. देखुनूच कवळें ग्रामसंस्थेचे आनी कपिलेश्वर देवस्थानाचे आध्यसंस्थापक एकूच आसात.
कपिलेश्वर देवळाचे घटना नेमावळींत चार वांगडांचो उल्लेख आसा. पयलो वांगड ‘भारव्दाज’गोत्राचो तातूंत ‘ढवळकर’ उपनांवाचे कुळावी आसात. दुसरो वांगड ‘जनदग्नी’ आनी ‘वत्स’ गोत्रांचो. तातूंत कुमार देसकर उपनांवाचे कुळावी आसात. तिसरो वांगड ‘कौशिक’ ह्या उपनांवाचे कुळावी आसात. पयले तीन वांगड पध्ये ब्राह्मण आसून चवथ्या वांगडाचे कुळावी गौड सारस्वत ब्राह्मण आसात. श्री कपिलेश्वर देवाचो मुखेल वर्सूकी जात्रा उत्सव कार्तिक वध्य चतुर्दशी दिसा सुरू जाता आनी स दीस चलता. प्रत्यक्षांत ही जात्रा मार्गशीर्ष शुक्ल तृतीये मेरेन आसता. पूण हे जात्रेचो मुखेल दीस म्हळ्यार कार्तिक उमास.