तावज

A nazar, an amulet to ward off the evil eye

तावज तांत्रिक संदर्भ आशिल्ली, अलंकारासदृश्य अशी प्रतिकात्मक वस्त. तावज हें उतर अरबी उतर ताविज्ञ हाचेवयल्यान आयलां. मराठींत ताविजाक ताईत म्हण्टात आनी हो शब्द ताई आनी एतु (राखण) ह्या दोन कन्नड शब्दांवयल्यान तयार जाला. फातर, धातू, लाकूड आदी वस्तूंसावन तावज करतात. पुर्विल्ल्या काळासावन भुतां-खेतांपसून वा अदृश्य शक्तींपसून राखण जावंची, ह्या हेतान तावज कांयकडेन मंत्रांचोय उपेग करतात.

तावजाचो संबंद जादूविद्येकडेन आसा. शक्त, बुध्द, विद्या, धन, विजय आनी सिध्दी हांचे प्राप्तीखातीर तावज उपेगी पडटा असो समज आसा. आदिम काळांत ताविजाचे दोन वर्ग आसले, व्यक्तिपरक आनी सामान्य. पयल्या वर्गांतलो तावीज भायल्या शक्तींपसून मनशाची राखण करपी आनी शक्ती दिवपी आसले, हे ता करपाचो आसता, ती वस्तू जळोवन, तिच्या गोबराभोंवतणीं लाख गुठलावन, ताची गु ळी करुन भांगराचे पेटयेंत दवरतात आनी त्यावेळार अथर्ववेदांतले मंत्र म्हण्पाचे आसतात, अशें अथर्ववेदांत सांगलां. तावाज हो शंख, शिंपी, मोती, शींग, दांत, नाखूट आदी वस्तूंचोय करतात.

कांय खेपे कसल्याय जनावराचो अवशेश तावज म्हणून बांदतात. म्हळ्यार ह्या जनावराचो गूण तावज घालपी मनशांत येता, असो समज आसा. वचत थंययेस मेळचें, भलायकी बरी उरची, धन मेळचे हेवा खातीर तावाजाचो उपेग करतात. पूण चड करुन तावज भुतांखेतांपसून आनी देवतांच्या रागापसून राखण मेळची, कोणाची वायट नदर लागची न्हय हे खातीर वापरतात. कागदार वा भूर्जपत्रार मंत्र बरोवन तो धातूचे पेटयेंत दवरुन हो तावज गळ्यांत बांदूक दितात. कुराणांतलीं वचनां कागदार बरोवन तो कागद एके रुप्याचे पेटयेत दवरुन ती गळ्यांत बांदपाची चाल मुसलमान धर्मांत आसा. इजिप्तांतल्या पुर्विल्ल्या समाजांत तावज बांदपाची चाल अशिल्ली. यहुदी, ग्रीक आनी रोमन ह्या लोकांमदींय ही पद्दत आशिल्ली. अमेरिकेंतल्या मोकोव्ही ह्या आदिवासी लोकांमदीं हरणाचे खूर दंडार वा हातार बांदपाची चाल आसा. चिटी-दोरे हो तावजाचोच एक प्रकार, एका थरावीक म्हुर्ताचेर वेगवेगळ्या रंगांचे दोरे घेवन तांकां गांठी मारुन चिटी-दोरे तयार करतात.