डॉ. राजेंद्रप्रसाद
डॉ. राजेंद्रप्रसादः (जल्मः 3 डिसेंबर 1884, सारन - बिहार; मरणः 28 फेब्रुवारी, 1963, पाटणा).
एक व्हड देशभक्त आनी स्वतंत्र भारताचो पयलो राश्ट्रपती. ताचो जल्म श्रीवास्तव कायसदथ घराण्यांत जालो. ताच्या बापायचें नांव महादेव सहाय आनी आवयचें कमलेश्र्वरीदेवी. ताका चार भावंडां आशिल्ली.
गांवांत शाळा नाशिल्ल्यान ताचें शिक्षण घराकडेनच मौलवीच्या मार्गदर्शनाखाला जालें. तातूंत उर्दू- फारशी भासेचेर चड भर आशिल्लो. उपरांत छपरा, हाथुआ, पाटणांत हायस्कुलाचें शिक्षण घेतलें. इ.स. 1902 त तो कलकत्ता विश्र्वविद्यालयांत मॅट्रिकेचे परिक्षेंत वीस हजार विद्याथर्यांमदीं पयलो आयलो. फुडाराक कलकत्त्याचे प्रेसिडेन्सी कॉलेजींतल्यान ताणें बी.ए., एम.ए. च्यो पदव्यो बऱ्यो गुणांनी हातासल्यो. ह्या वेळार ताका फांकिवंत वनस्पतिशास्त्रज्ञ जगदीशचंद्र बोस आनी रसायनशास्त्र आचार्य पगतफुल्लचंद्र रे हांच्या अधसयापनाचो लाव मेळ्ळो. इ.स. 1909त ताणें कायध्याची बी.एल्. ही परिक्षादिली. सुरवेक कांय वर्सां ताणें अध्यापनाचें काम केलें आनी 1911 वर्सा सावन कलकत्त्याच्या हायकोर्टांत तो वकिली करपाक लागलो. 1915त तो पयल्या वर्गांत एम्.एल्. जालो. ताचो त्याग, देशसेवा आनी विव्दत्ताय पळोवन अलाहाबाद विश्र्वविद्यालयान फुडाराक ताका डॉक्टर ऑफ लॉ हौ पदवी दिली. शिकता आसतनाच त्या वेळावयले रिती प्रमाण ताचें (1897) त राजबंसीदेवीकडेन लग्न जालें.
कॉलेजींत आसतना ताणें भौशिक कामांत रस घेतलो. विंगड विंगड भोशिक संस्थांकडेन ताचो लागींचो संबंद आसलो. 1901 त ताणें कलकत्त्यांत अरूण मंडळ नांवाची धर्मीक संस्था स्थापन केली. बिहारी विद्याथर्यांचें छात्रसंमेलन भरोवपाक ताणें फुडाकार घेतलो. एम्.ए. जाले उपरांत मुझफ्फरपूरचे भूमिहार ब्राह्मण कॉलेजींत अध्यापक म्हणून काम केलें. फुडें कलकत्त्याचे सिटी कॉलेजीत प्रोफेसर म्हणून ताणें निकरी केली. बरो शिक्षक अशी भुरग्यांमदीं ताची नामना जाली. हायकोर्टांत वकिली करपाक सयरू केले उपरांत 1914 ते 1916 अशीं दोन वर्सां तो कलकत्ता युनिव्हर्सिटीचे लॉ कॉलेजींत प्रोफेसर म्हणुनच वावुरतालो. उपरांत ताणें खंयचेच सरकारी कॉलेजींत नोकरी केली ना. 1921 त ताणें स्वताच एक राश्ट्रीय विद्यापीठ स्थापन करून तातूंत प्रोफेसर, प्रिन्सीपॉम आनी व्हयज चॅन्सेलर म्हणून वावर केलो.
1911 ते 1920 मेरेन ताणें कलकत्ता आनी पाटणांत हायकोर्टाचो वकील म्हणून वकिली केली. 1920 त ताणें वकिली सोडली आनी अहकारितेचे चळवळींत वांटो घेतलो. बिहारच्या चंपारण्यांतल्या शेतकामत्यांचो पश्र्न सोडोवपाक म. गांधी 1917 त चंपारण्यांत आयिल्लो तेन्ना ताचो संबंद गांधिजीकडेन आयलो आनी तेन्नासावनूच तो गांधीचो लागींचो सहकारी जाल्लो. 1906 वर्सा सावन वयली निश्ठा हांकां लागून तों सामान्यांमदीं बरोच लोकप्रिय जालो. हाकाच लागून म. गांधी ताका ‘अजातशत्रू’ अशें म्हण्टालो.
संदर्भ[बदल]
- ↑ कोंकणी विश्वकोश खंड ४