यादव राजवंश

विकिपीडिया कडल्यान

यादव राजवंश

सोमवंशांतल्या ययाती राजाचो पूत यदूच्या वंशजांक यादव म्हण्टात. वेगवेगळ्या पुराणांनी यादवांचीं जायतीं नांवां मेळटात. भागवत पुराणांत क्रोष्टू, सहस्त्रजित, नल आनी रिपू हीं चार नांवां आसात; जाल्यार मत्स्य पुराणांत नील, अंतिक आनी लघू; वायू पुराणांत जित आनी लघु, हरिवंशांत सहस्त्रद आनी पयोद; विष्णू पुराणांत फकत क्रोष्टू ; पद्म पुराणांत भोज, भीम, अंधक, कुंजर, वृष्णी, श्रुतसेन, श्रुताधार कालदंष्ट्र आनी कालजित अशीं तांचीं नांवां आसात. तातुंतले क्रोष्टूट आनी सहस्त्रजित हे दोगूच म्हत्वाचे आशिल्ले. तांचेपसून यादवांचे दोन फांटे विस्तारीत जाले.

क्रोष्टू फांटयांतले भीम सात्वत नांवाच्या राजाचे पूत अंधक आनी वृष्णी हांचे वेगळे वंश पुराण प्रसिद्द आसात. अंधकाच्या वंशांतल्या आहुकाक उग्रसेत आनी देवक हे दोन पूत आशिल्ले. उग्रसेन मथुरेचो राजा आशिल्लो. कंस ताचो पूत. देवकाची धूव देवकी हिचें लग्न वृष्णीच्या वंशांतल्या वसुदेवाकडेन जालें. कृष्ण हो तांचो पूत.

कंस खूब हुशार आनी म्हत्वाकांक्षी आशिल्लो. मगधसम्राट जरासंधाच्या दोन धुवांकडेन ताचें लग्न जाल्लें. कंसान जरासंधाच्या पालवान आपलो बापूय उग्रसेनाक पदभ्रश्ट केलो आनी मथुरेचें राज्य मेळयलें. वसुदेव उग्रसेनाचो आनी कंसाचो प्रधान आशिल्लो. वसुदेव आनी देवकी हांकां कंसान बंदिवासांत दवरिल्लीं. ताच्या त्रासांक लागून जायते यादव दुसऱ्या प्रदेशांनी गेले. पूण अखेरेक वसुदेवाचो पूत कृष्णान ताका मारलो.

वृष्णीच्या वंशांतले कृष्ण, बलराम हे वसुदेवाचे पूत; स्यमंतक मणी मेळोवपी सत्राजित आनी ताचो भाव प्रसेन, अक्रूर, सत्यभामा ह्यो व्यक्ती पुराणांत प्रसिद्द आसात. कंसाच्या वधाचो सूड घेवपाखातीर जरासंधान मथुरेचेर सतरा घुरयो घाल्यो. पूण दर खेपे ताका अपेशच आयलें. पूण त्या झुजांक लागून जावपी अनर्थ टाळपाखातीर कृष्णान मथुरेच्यान स्थलांतर केलें. सगळ्या यादवांक घेवन तो सौराष्ट्रांत गेलो. थंय ताणें द्वारका नगरी वसोवन आपली राजधानी स्थापली.

कृष्णाच्या मरणाउपरांत ताच्या राज्यांत आनी वंशांत खूब घरगुती झगडीं जालीं. तातूंत जायते दादले मेले. फकत जाण्टे दादले, बायलो आनी भुरगीं हातुंतल्यान सुटलीं. ही खबर कळ्ळे उपरांत अर्जुन द्वारकेक गेलो आनी तांकां घेवन हस्तिनापूराक परत आयलो. त्या लोकांनी मागीर पंजाब आनी मथुरामंडळ ह्या प्रदेशांनी वस्ती केली.

क्रोष्ट फांटयांतल्या यादवांचे जायते फांटे आशिल्ले. तातुंतले अंधक, वृष्णी, कुकुर आनी भोज हे फांटे चड प्रसिद्द आसात. तांचीं गणराज्यां आशिल्लीं. तांचें अधिपत्य वंशपरंपरेन एकाच कुळाकडेन चलनाशिल्लें. कारण यदुच्या वंशजांक ययातीच्या शापाक लागून शींवासनाचेर बसपाचो अधिकार नाशिल्लो. देखून त्या त्या गणराज्यांतले लोक आपापलो अधिपती वेंचून काडटाले.

यदुचो पूत सहस्त्रजित हाच्या वंशाक हैहय म्हण्टाले. हैहय फांटयांतलो कृतवीर्याचो पूत कार्तवीय सहस्त्रार्जुन ह्या नांवान प्रसिद्द जालो. तो खूब पराक्रमी आशिल्लो. ताणें कर्कोटक नागांकडल्यान माहिष्मती नगरी जिखून घेतली आनी थंय राजधानी स्थापली. हिमालयापसून नर्मदेमेरेनचो सगळो वाठार ताणें जिखलो. लंकेचो राजा, रावणान आर्यावर्ताचेर जेन्ना घुरी घाली तेन्ना कार्तवीर्यान ताका धरलो आनी जायतीं वर्सा बंदिवासांत दवरलो. पुराणांत ताचेविशीं जायत्यो कथा आसात. ताका परशुरामान मारलो.

सहस्त्रार्जुनाक शंबर पूत आशिल्ले. तातुंतल्या एकाचें नांव शुरसेन आशिल्लें. यमुनेचे देगेवयल्या ब्रळाक पुर्विल्ल्या काळांत शूरसेन म्हण्टाले. ह्या शूरसेनावयल्यानच तें नांव पडलें अशें लिंग पुराणांत म्हळां. ह्या प्रदेशांतूच अंधक-वृष्णी ह्या जोड संघाचें गणराज्य आशिल्लें. उग्रसेन ताचो अधिपती आशिल्लो.

"https://gom.wikipedia.org/w/index.php?title=यादव_राजवंश&oldid=202012" चे कडल्यान परतून मेळयलें