वाजपेयी, नंद दुलारे

विकिपीडिया कडल्यान

वाजपेयी, नंद दुलारे : (जल्म : १९०६ मगरैल जि. उन्नाओ; मरण : १९६७).

व्हड हिंदी समीक्षक. ताचो बापूय हिंदी साहित्याचो बरो जाणकार आसलो आनी ताणेंच ताका साहित्याची गोडी लायली. तो बनारस हिंदू विश्र्वविद्यालयांतल्यान एम्.ए. ची परिक्षा पयल्या नंबरान पास जालो. (१९२९). विव्दान हिंदी लेखक श्यामसुंदर दास हाचो तो आवडटो शिश्य आशिल्लो. ताचेच उर्बेन ताणें बनारस हिंदू विश्र्वविद्यालयांत संशोधन कार्य केलें. १९३२ सावन तो अलाहाबादच्यान भायर सरपी 'भारत' दिसाळ्यांत संपादक म्हणून काम करूंक लागलो. त्या पत्रांत ताणें आर्विल्ल्या साहित्यासंबंदान बरेच विव्दतापूर्ण लेख बरयले.'हिंदी साहित्य : वीसवी शताब्दी' आनी 'जयशंकर प्रसाद'(१९३८) ह्या पुस्तकांत हे लेख संग्रहीत केल्यात. 'जयशंकर प्रसाद'(१९३८) ह्या ग्रंथांत ताचे व्यापक समीक्षक नदरेचो प्रत्यय येता. फुडें ताणें १९३६त नागरी प्रचारिणी सभा, वाराणासी हांगासावन सूरदासाच्या पदांचें 'सूरसागर' हें संकलन दोन खंडांनी (१९४८ आनी १९५०त) संपादीत केलें. १९३७ सावन दोन वर्सां 'गीता प्रेस', गोरखपूर हांगा ताणें तुलसीदासविचरित 'रामचरितमानस' ह्या म्हाकाव्याचें संपादन केलें. ताच्या हेर समीक्षा ग्रंथांत 'प्रेंमचंद्र', 'सूरदास', 'आधुनिक साहित्य'(१९५०),'नया साहित्य नये प्रश्र्न'(१९५५), 'राष्ट्रभाषाकी समस्याएँ', 'राष्ट्रीय साहित्य तथा अन्य निबंध' आदींचो आस्पाव जाता. डॅा. रामाधार शर्मा हाणें 'नंददुलारे वाजपेयी : व्यक्तित्व और कृतित्व' हो समीक्षात्मक ग्रंथ संपादित केला. वाजपेयीन १९४१ ते १९४६ ह्या काळांत बनारस हिंदू विश्र्वविद्यालयांत हिंदीचो प्राध्यापक म्हणून आनी १९४७ ते १९६५ मेरेन विद्यापिठांत हिंदी विभाग मुखेली म्हणून अध्यापन कार्य केलें. निमाणे तृकडेन उजैनच्या विक्रम विद्यापिठाचो उपकुलगुरू म्हणून ताची नेमणूक जाली. वाजपेयीन हिंदी साहित्याच्या संशोदन कार्यांत मोलादीक भर घाली. ताच्या मार्गदर्शनाखाल जायत्या विद्यार्थ्यांनी डी.लिट. आनी पीएच्. डी. हे सारकिल्ल्यो उंचेल्यो शिक्षणीक पदव्यो मेळयल्यो. रामचंद्र शुक्ल हाच्या उपरांतच्या टिकाकारांत ताची सुवात उंचेली आसा. छायावादाचें सखोल विवेचन करून ताका हिंदी साहित्यांत भोवमानाची सुवात मेळोवन दिवपाचें श्रेयूय ताकाच फावो जाता. 'आलोचना' ह्या हिंदी तीन म्हयन्याळ्यांचें संपादनय कांय तेंप ताणें केलें. १९४०त पुण्यांत भरिल्ल्या हिंदी साहित्य संमेलनाच्या एका फांट्यांचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. म्हाकवी निराला हाचेकडेन ताचो लागसरलो संबंद आशिल्लो.