श्री देवकीकृष्ण रवळनाथ पांडववाडो देवस्थान, माशेल

श्री देवकीकृष्ण-रवळनाथ-पांडववाडो-देवस्थान फोंडें म्हालांतल्या माशेल वाठारांत आशिल्लें नामनेचें देवस्थान. ह्या दैवतांचें मूळ स्थान गोंयांतल्या तिसवाडी तालुक्यांतल्या चोडण ह्या जुंव्यावयल्या पांडववाडो वाठारांत आसा.

इतिहास

सोळाव्या शतमानांत हो जुंवो पुर्तुगेज राजकर्त्यांचे सत्तेखाला येतकच ताणीं कॅथॉलीक धर्मप्रचाराखातीर हिंदूचो छळ सुरू केलो. ताणीं देवळाची आनी तातूंतल्या मुर्तींची मोडतोड चलयल्ल्यान हें दैवत स्थलांतर करून त्या वेळावयले पुर्तुगेज शिमेभायर दिवचल म्हालांतल्या मयें वाठरांत व्हरचें पडलें. थंयच्यान कांय वर्सांनी फोंडें म्हालांतल्या माशेल गांवांत देवूळ बांदून थंय ह्या दैवताची स्थापना केली. चोडण जुंव्यावयल्यान हें स्थलांतर सुमार इ. स. 1540 त पूण 1564 आदीं मयें वाठारांत जालां आसुंये आनी मयें वाठारांतल्यान श्री क्षेत्र माशेलांत इ. स. 1751 आदीं जालां आसूंक जाय. मूळ चोडण जुंव्याचेर आशिल्लीं दैवतां फोंडें म्हालांतल्या गांव वरगांव, क्षेत्र माशेलांत उपरांतच्या काळांत स्थापन केलीं, जी अजुनूय माशेल क्षेत्रांत पळोवंक मेळटात. तिका ज्या नांवान वळखतात तीं अशीं आसात - श्री देवकीकृष्ण हें मुखेल दैवत पांडववाडकार आनी गावणवाडकार ह्या दोनय कुळांच्या एकंदर म्हाजन कुळावी लोकांची मुखेल देवता मानतात. गोंयांत श्री देवकीकृष्ण दैवताचें हें एकमेव देवस्थान आसून श्रीकृष्ण आपल्या भुरगेंपणात आपले श्री देवकीमातेच्या हांडीर बसलां अशें सानुलें रूप हेर खंयच पळोवंक मेळना अशी सोबीत मूर्त ह्या देवळात आसा. श्री रवळनाथ, पांडववाडो दैवताचें एक वेगळें देवूळ तशेंच, रवळनाथ गावणवाडकार दैवताचें दुसरें वेगळें देवूळ आसा श्री रवळनाथ पांडववाड्याचें देवूळ श्री देवकीकृष्ण देवळाचें उजवें वटेन आसून दुसऱ्याचें देवूळ दावेवटेन आसा. दरेका देवाचें वेवस्थापनूय वेगळें आसा. श्री लक्ष्मीनारायण, श्री कात्यायनी, श्री चोडणेश्वर, श्री म्हादेव, श्री भूमिका, श्री दांडशंकर, मल्लीनाथ ते भायर ब्राम्हण नांवाच्या दैवत पुरसाचें एक ल्हान देवूळ श्री रवळनाथ पांडववाडो देवळाचे उजवे वटेन आसा.

थापणूक

वयर उल्लेख केल्लीं दैवतां जाणीं स्थापन केलीं ते गौड सारस्वत ब्राम्हण, अत्री, काश्यप, वत्स, कौशिक आनी भारद्वाज ह्या पांच गोत्रांचो आसून तांचीं उपनांवांय वेगवेगळीं आसात. देखीक - अत्री गोत्राच्या मनशाचें मूळ उपनांव प्रभू. पूण फुडें ताचो वंशविस्तार जावन थळ, गांव आनी वेवसायावयल्यान तांच्या उपनांवांत बदल जायत गेलो आनी ते प्रभू लवंदे, प्रभू पोंबुर्पेंकार, प्रभू मोये, प्रभू कोलवाळकार, प्रभू पर्रीकार, प्रभू वेर्लेकार ह्या नांवान वळखूंक लागले. वत्स गोत्राच्या मनशांचीं उपनांवां जोशी, धारवाडकार, काश्यप गोत्रच्या मनशांचीं उपनांवां नायक, केणी, शिंक्रे, महाले; कौशिक गोत्राच्यामनशांचीं उपनांवां प्रभू दाडसांखळकार आनी भारद्वाज गोत्राच्या मनशांचीं उपनांवां बरडे अशीं वळखूंक लागले. हांचेभायर दरेका गोत्रांत हेर वेगवेगळ्या उपनांवांची मनशां आसात. पुर्विल्ल्या काळांत मुखेल गांवकारांचे बसकेंत वांटो घेवपी गांवकारांच्या नांवांत चोडण गांवच्या गांवकारांची कांय नांवां मेळटात. चोडण जुंव्यावयल्यान जरी ह्या दैवताचें स्थलांतर जालें तरी अजून मेरेन थंयचे लोक माशेलांत येवन आपलीं धर्मीक कामां आनी उत्सव मनयतात. तेचपरी दर वर्सा श्रावण म्हयन्यांत खंयच्याय एका दिसा चोडण वाठारांतलें हिंदू लोक माशेलांत येवन देवकीकृष्णाची रंगपुजा बांदून उत्सव मनयतात. चोडण जुंव्यावयले क्रिस्तांव लोकय आपले इत्सापूर्तीखातीर रवळनाथाच्या देवळांत वचून प्रसाद कौल घेतात आनी देवकृत्यांय करतात. कांय थरावीक तिथी सोडल्यार हेर दिसांनी प्रसाद कौल घेवंक मेळटात. हे प्रसाद करमलीच्या पानांचे कुडके करून पुजामूर्तीक लायतात.

श्री रवळनाथाच्या पांडववाडो ह्या देवस्थानाक सादरणपणान पिसो रवळुचें देवालय वा वागाचें देवालय अशा नांवान वळखतात. ह्या देवळाच्या प्रवेश सोंपणाच्या दोनय वटांनी पाशाणी वाग बसयल्ले आसात. श्री क्षेत्र माशेलांत पौष शुक्ल पुनवे दिसा मान्नी पुनव मनयतात. ह्या उत्सवाची खुबूच नामना आसा. ह्या उत्सवांत श्री देवकीकृष्ण देवालयामुखार व्हड रथोत्सव जाता. ह्या वेळार थंय सगळे कुळावी म्हाजन येतात आनी रथार नाल्ल फोडून रथ ओडटात. त्याभायर श्री देवकीकृष्णाच्या बालवयाकडे संबंदीत असो उत्सव म्हळ्यार श्रीकृष्ण जन्माश्टम तशेंच धंयकालो आनी गोळणकालो हे उत्सवूय कार्तिक म्हयन्याचे शुक्ल दुवादस आनी त्रयोदशेक मनयतात. दर त्रयोदशेक पालखेचो उत्सव आसता.