श्री शांतादुर्गा – चामुंडेश्र्वरी महामाया –संस्थान घुडो – अवेडें, केपें गोंय

चामुंडेश्र्वरी महामाया –संस्थान घुडो – अवेडें, केपें गोंय

फाटभूंय

घुडो – अवेडें ह्या गांवात आशिल्ली श्री शांतादुर्गा – चामुंडेश्र्वरी कुरतरी महामाया हे संस्थान मडगांव सावन सुमार 12 – 13 किलो मिटर अंतराचेर आसा. हें देवूळ पयलीं साश्टी तालुक्यांत कुरतरी गांवात आशिल्ले. सुमारेक 400-450 वर्सा पयलीं पुर्तूगेजांच्यो अत्याचार आनी जुलमी राजवटिंच्या भंयान कुरतरी ह्या मूळ गांवातल्यान भगत घराण्यानी श्री शांतादुर्गा, श्री चामुंडेश्र्वरी आनी श्री रवळनाथ ह्यो मुर्त्यो स्थलांतरीत करून ह्या घुडो – अवेडें गांवात हाडल्यो.

घुडो ह्या गांवात पयलीं देसायांची वस्ती आशिल्ली. पुराय गांव रानांन भरिल्लो. उपरांत भगत घराण्यानी देसायाकडेन जाग्याची मांगणी केली. देसायान हो जागो देवीक म्हण भेट दिलो. कुरतरीच्यान घुडो गांवात ह्यो मुर्ती हाडटना ती पुराय तरेन नश्ट जाल्ली आनी त्या मुर्तींची सुधारणा करपाची आवश्यक आसली. इ.स.1970 वर्सा ह्या संस्थानातलें पयलींचे सगळें जिर्णमुर्तीचें विसर्जन करून नव्यो मुर्ती घडोवन तांची पुनर प्रतिश्टा केली. तशेंच 1994 वर्सा देवूळ नव्यान बांदले आनी ताचें पुनर प्रतिश्टा केली.

हें देवूळ कुशावतीच्या तीरा वयर घुडो ह्या ल्हानश्या गांवात एक जागृत देवस्थान म्हूण वळखता. ह्या देवळाचें मूळ भट श्रीं वे. मू. वासुदेव शि. शिकेरकार हांचे घराणें आशिल्लें. देवळाच्या भोवतणी भट, भगत आनी देवळीं हांचेच घराणे आसा आनी आज लेगीत अशीच लोकवस्ती आशिल्ली पळोवंक मेळटा. देवळी ह्या जमातीचें घराणें देवळांत निवळ करप, वाती घालप, दिवटी घेवन देवाच्या फुडें रावप हीं कामा ती करतात आनी अजून लेगीत अशींच प्रता पळवूंक मेळटा. भट फकत शांतादुर्गा, लक्ष्मी – नारायण आनी गणपती हांची पुजा करतात. चामुंडेश्र्वरी, रवळनाथ आनी जल्मी ह्या देवांची पुजा भगत घराणे करतात कारण चामुंडेश्र्वरी आनी रवळनाथ ह्या देवांक खेत्रां चलतात पूण शांतादुर्गेक खेत्रां चलनांत कारण ती अनवाळी देखून तिका पुजपाचो हक्क फकत भटांक आसा आनी अजून लेगीत अशीच प्रता चालंत आसा.श्री शांतादुर्गा - चामुंडेश्र्वरी कुरतरी महामाया हांची मुर्त एकाच देवळांत स्थापन केल्ली आसात पूण तांच्यो वेगवेगळी गर्भकुडी आसात. श्री शांतादुर्गेच्या उजव्या वटेन श्री चामुंडेश्र्वरी कुरतरी महामाया हांची मूर्त स्थापन केल्ली आसा. उदंगी हें देवूळ देवळाच्या मुखार स्थापन केल्ले आसा. उदंगी ह्या देवळाच्या दाव्यावटेन खांब आनी तुळस आसा. श्री लक्ष्मीनारायण, श्री गणपती, श्री सिध्देश्र्वर आनी श्री ग्रामपुरूश हें चारीय देव देवळाच्या उजव्या वटेन स्थापन केल्ले आसा. तशेंच रवळनाथ ह्या देवाची मुर्त दाव्या वटेन स्थापन केल्यात. देवळाच्या उजव्या वटेन घुमटेंत जल्मी स्थापन केला. प्रसाद लिंग ताकाच तळखांब अशेंय म्हणटात. हो तळखांब देवळा भितर दाव्यावटेन स्थापन केला. हो तळखांब पितळाच्यो केल्लो आसा. श्री शांतादुर्गा, श्री चामुंडेश्र्वरी, श्री गणपती आनी श्री रवळनाथ ह्या देवांची मुर्त पाशाणी फातरांच्यो केल्ली आसा. तशेंच श्री सिध्देश्र्वर आनी श्री ग्रामपुरूश हें लेगीत पाशाणी फातरांचे केल्ले आसात. उदंगी म्हणल्यार नागाचें देवूळ. तातूंत व्हडली रोयण आसा आनी ह्या रोयणी मुखार पांच तोंडाची नागाची मुर्ती आसात. श्री ग्रामपुरूश हो मुळ जांबावलीं गांवचो आशिल्लो. जांबावलीच्या बामण भटांन भाटाभाटीच्या काळार आपलो मूळ ग्रामपुरूश ह्या देवस्थानांत हाडलो.

देवळांंत मुखेलपणान मनोवपी उत्सव

ह्या देवळांत मोटे प्रमाणात उत्सव मनयतात तें अशें सगळ्यांत मोटो उत्सव जाता ती देवळाची जात्रा. पौष म्हयन्यांत 13शी(त्रेयोदशी), 14शी(चतुरदशी) ,15मा(पुनव) अशें तीन दीस मोट्या उमेदीन मनयतात. त्रेयोदशी दिसा जात्रेची सुरवात जाता. त्या दिसा कालो उत्सव आनी पालखीची मिरवणूक आसता. दुसरें दिसा म्हणल्यार चतुरदशी दिसा नाटकां जातात उपरांत पालखीची मिरवणुक आनी मयुरासन रथ आसता. तिसरें दिसा म्हणल्यार पुनवे दिसा पयलीं पावणी काडटात उपरांत पालखीची मिरवणूक आनी सकाळी पांच वरांचेर महारथांत देवींक बसवून देवळाक भोवताडो काडतात अशें तरेंन तीन दीस जात्रेचो उत्सव मनयतात.

फाल्गून म्हयन्यांत होलीकोत्सव म्हणल्यार होलीचो उत्सव मनयतात. उपरांत आश्र्वीन म्हयन्यांत नवरात्रीचो उत्सव मनयतात. हो उत्सव नव दीस मनयतात. ह्या नव दिसां किर्तन आनी मखर उत्सव आसतात. मखर उत्सव जाल्या उपरांत महाभोजन आसतात. उपरांत नमी दिसां तरंगांक अलंकार करून ती देवळाच्या मुखार दवरतात. ही तरंगा एकूण चार आसतात. रवळनाथ आनी चामुंडेश्र्वरीक दोन खेत्रांचो बळी दितात आनी आरती करून ती तरंगा भितर हाडटा अशें मानतात की खेत्रांचो बळी दिल्या उपरांत देव भश्टता आनी दुसरें दिसा देवांक अन्नाचो नेवेद आसना तर तांका फळारांचो नेवेद दाखयतात. दसऱ्या दिसा चामुंडेश्र्वरी आनी रवळनाथाक दोन खेत्रांचो बळी दितात. बळी दिल्या उपरांत औसर (भार) काडून कौल दितात. तरंगा अवेडे (गांवात) देसाय वाड्यार कौल दिवन पाड्डे वता उपरांत पाड्डे बाजारांत श्री चंदेश्र्वर आनी श्री शांतादुर्गा ह्या भाव-भयणीचीं हांगा मेळामेळ जाता. मेळामेळ जाताना चंदेश्र्वर देवाक शांतादुर्गा धोतोरजोड दिता आनी चंदेश्र्वर देवींक कापड दिता मागीर तरंगा घेवन परत देवळांत येतात. येता आसतना वाटेर शिमदाळटा म्हणल्यार नाल्ल आनी पानांचो विडो उदकांत विसर्जन करतात उपरांत देवळांत येतात आनी तरंगा खांबा भायर दवरतात आनी परत दोन खेत्रांचो बळी दितात. आरती करून सोने कलम करप म्हणल्यार सोने लुटप आनी हें सोने कलम वोंवळा पानांचो करतात पूण कांय कडेन आपट्या पानांचो वापर करतात. कोजागिरी पौर्णिमा ही आश्र्वीन म्हयन्यात येता. ह्या दिसांक औसर (भार) कौल करार करतात. मार्गशीर्ष म्हयन्यांत पिंडिकोत्सव मनयतात. पिंडिकोत्सव म्हणल्यार प्रतिश्टापनाचो दीस. हो उत्सव दोन दीस चलतात. दुसरें दिसांक नवचंडी हवन करून पालखीची मिरवणूक करतात. तशेंच श्रावण म्हयन्याच्या दर आयताराक पालखीची मिरवणूक करतात आनी दोनूय वेळार महाभोजन आसता. कार्तीक पुनवें दिसा देवळामुखार जो खांब आसा थंय पण्टो पेटयतात आनी भगत घराणे दिवजांचो भोंवर करतात. दर अमाशेक आनी पुनवेंक देवळांत भजन, आरती, पालखीची मिरवणूक उपरांत प्रसाद आनी महाभोजन आसतात.

ह्या देवळांत देवीचो कौल प्रसाद चालूच आसतात. फकत पुनवेंक आनी अमाशेक हें दोन दीस सोडले जाल्यार हेर दिसां प्रसाद घेतात. कौल घेवपाचो हक्क फकत भगत घराण्यांक आसा. ह्या कौल प्रसादाक लोकांचे गाराणे आयकतात आनी त्या प्रमाणे तांचो प्रस्न सोडोवन दितात. कौल लायतना तुंब्याची फुलाची पाकळी लायतात अशें तरेन कौल घेवपाची पद्दत आसा. हें देवूळ पयलीं प्रसिद्द नाशिल्लें कारण ल्हनश्या गांवात देवळाची स्थापन जाल्लीं, लोकसंख्या कमी आशिल्ली आनी ह्या देवळांविशी कोणाकच चड म्हायती नाशिल्लीं पूण आतां हें सगळें बदलून गेला, लोकसंख्या वाडल्यात तशेंच देवूळ लेगीत खूब प्रसिद्द जाला. कांय पर्यटन लेगीत उत्सवा वेळार येतात. तशेंच तांका रावपाची सगळ्यो सुवीदा आसा. देवळाकडलें वातावरण हें मन भुलोवपी वातावरण आसा.