समिक्षकाचे कार्य

विकिपीडिया कडल्यान

समिक्षकाचे कार्य म्हणल्यार साहित्याचो सार वा आपरोस सोदून काडप.खंयचीय साहित्य कृतीचो आंगलोट,ताचे एक जीवपण आनी त्या साहित्य कृतीचो दिश्टावो वाचप्या मेरेन पावोपाची संवेदनशील प्रक्रिया.समिक्षा ह्या मूळ उतराचो अर्थ सम आनी इक्श्य अश्या दोन उतरांच्या समासातल्यान घडला.हातूतले सम म्हणल्यार सम प्रमाणात म्हणल्यार सारके प्रमाणात असो जाता जाल्यार इक्श्य म्हणल्यार पळोवप असो अर्थ जाता.[1]

समिक्षकाचे कार्य[बदल]

समिक्षा हो साहित्याचो प्रकार मानताना समिक्षेचे हेतू मनात बाळगून समिक्षक समिक्षा करता हे पळोवप खूब गरजेचे कारण समिक्षक हो वाचपी आनी बरोवपी हांचे मदलो एक दुवो थारता.केल्ली समिक्षा बरोवप्याक आनी वाचप्याक कितली फळादीक थारतली ते पळोवप गरजेचे.[2]

(१)उमळशीक वाडोवप खंयचीय साहित्य कृती म्हणल्यार बरोवप्यान वाचप्या मुखार दवरिल्ले एक गूढ.वाचप्याची आवड ही भायल्या रुपाचेर आधारून आशिल्यान ताका तातूतलें गुढ समजपाक त्रास जाता.पूण समिक्षक वैचारीक खोलायेच्या आदारान हे गुढ उकते करून दाखोवपाचें कार्य करता.खंयचे साहित्य वाचप आनी खंयचे वाचप ना हे समिक्षकाचे बारीक नदरेतल्यान गेले उपरांतूच त्या साहित्याचो आपरोस कळटा.हे त्या साहित्य कृती विशी वाचप्यांची उमळशीक वाडोवन ते साहित्य बरो तग् मेळोव शकता.समिक्षक वाचकाची आवड सुसंस्कारीत करून ताका साहित्या कडेन लागी वचपाक आधार करता.[3]

(२)श्रेश्ठ आनी शाशवत मुल्यांची प्रतिश्टापना समिक्षकाची वैचारीक नदर ताका ब-या वायटाची जाणविकाय करून दिता.साहित्यान आशिल्लें श्रेश्ठ आनी शाशवत गुण दाखोवन दिवपाचे काम समिक्षक करता.योग्य आनी अयोग्य हाची दखल घेवन योग्य मुल्या जी शाशवत रुपान आसता तांका सांबाळून दवरपाचे काम समिक्षक करता.मनीस ही मुल्या घेवन जगत आसता.ती मुल्या मनीस जिणेन कशें तरेन लागू जाता आनी साहित्यान ती कशी आयल्यात हे त्या साहित्याच्या आदारान नियाळून त्या मुल्यांची त्या काळा खातीर प्रतिश्टापना करपाचे म्हत्वाचे काम समिशक करता.

(३)प्रयोगशीलतेचे कारण सांगप साहित्यकाराचो हेतू म्हणल्यार आपले अणभव वाचप्या मुखार मांडप. साहित्य कशें आनी कित्याक बरयले हाची जाप बरोवप्या कडेन नासता. हे सोदून काडपाचे काम समिक्षक करता. कांय वेळार बरोवप्याक जे सांगपाचे आसता ते एकेच तरेच्या साहित्य प्रकारातल्यान स्पश्ट जायना. तेन्ना तो आपल्याक भावता त्या साहित्य प्रकारातल्यान आपले अणभव लोकां मुखार मांडटा आनी आपल्या नदरेतल्यान नवे प्रकार घडयता. ह्या प्रकाराचो स्विकार करून ताचे खरें कारण सांगपाचे कार्य समिक्षक करता.

(४)रसीक मध्यस्थितीचे काम समिक्षक हो वाचक आनी लेखक हांचे मदले नातें जोडपाचे काम करपी म्हत्वाचो घटक. साहित्य कृतीन आशिल्ल्या सोंदर्य स्थळानी बरोवप्यान प्रतिका, प्रतिमा, अलंकार हांचो वापर कश्या रितीन केला. ती साहित्य कृती रचपा फाटले कारण आनी कार्याचो नियाळ हांचो सोद घेवप समिक्षकाचे कार्य आसता. तशेंच साहित्यातल्या अदृश्य रहस्यांक सोडोवपाचे काम समिक्षक करता.

(५)गुढ रहस्यांचो सोध साहित्य हे गुढान भरिल्ले आसता. तांतूतलो संदेश काय फावट रहस्यात्मक रितीन परगटायल्लो आसता. जायत्या फावट सामान्य वाचप्याक ते गुढ लक्षान येतलेंच अशें ना. अश्या वेळार ते गुढ नियाळून ताजो बारीक साणेन सोद घेवन वाचप्यामेरेन पावोपाचे काम समिक्षक करता. देखीक- बाकीबाब बोरकार हांच्या पांयजणां ह्या कवितेतल्यान एका मोगीकेच्या आगमना वेळार केल्या वर्णनातल्यान सैमाच्या वेगवेगळ्या आंगांचे रहस्य उकताडार येता.

(६)इतिहासीक नदरेतल्यान सोद घेवप साहित्य वेगवेगळे संदर्भ घेवन येता. हे इतिहासीक, समाजीक,पुराणीक ह्या संदर्भान आसू येता. जायते फावट खंयचो तरी इतिहासीक संदर्भ घेवन आयच्या समाजाचे चित्रण करून ते वाचप्या मुखार मांडपाचो हेतू बरोवप्याचो आसता. कांय वेळार वाचप्याक तो इतिहासीक संदर्भ खबर नाशिल्ल्यान ते साहित्य कृतीतलो आशय समजपाक शक्य जायना. देखीक – प्रकाश पाडगांवकार हांची हांव मनीस अश्वतथामा ही कविता. अश्वतथामाचो संदर्भ जर वाचप्याक खबर ना जाल्यार ताका ही कविता समजपाक कठीन वतली. अश्या वेळार अश्या संदर्भाचो इतिहासीक नदरेतल्यान सोद घेवप ताचो अर्थ सुटावो करपाचे काम समिक्षक करता.

(७)लेखकाक घडोवप खंयचोच साहित्यकार साहित्याच्या मळार पावल दवरताना साहित्य घटकांच्या नदरेतल्यान परिपूर्ण नासता. साहित्यातली शैली आनी सिध्दांत ताचे भितर निर्माण जाल्ले नासता. आनी हाका लागून ताचे कडल्यान साहित्य रचताना चुकी घडपाची शक्यताय आसता. अश्या वेळार वाचन, चिंतन. मनन आनी निरिक्षण हाच्या आदारान बरोवप्या मदी आशिल्ल्या उणावांची दखल घेवन ताचे साहित्य कृतीतले उणाव पयस करपाचे काम समिक्षक करता. बरोवप्याचे मार्गदर्शन करून ताच्या भितर आशिल्ले प्रतिभेची शक्त आनीक खर करून एक जैतीवंत बरोवपी घडोवपाचे काम समिक्षक करता.

(८)सामान्य वाचकांचेर संस्कार करप एकाद्रो साहित्यकार साहित्य बरयताना ती वाचप्या मेरेन कशें तरेन पावतली, वातपी तिका कश्या तरेन स्विकारतलो आनी ती वाचप्या भितर कशे तरेन तग धरतली हे सगळे येवजून बरयना. ताचो एकूच हेतू आसता तो म्हणल्यार आपले अणभव वाचप्या मुखार दवरप. पूण ती साहित्य कृती कितली बरी वा वायट हे वाचपी थारायता. सगळे फावट सामान्य वाचकां भितर हे समजून घेवपाची तांक आसताच अशी ना. ह्या वेळार वाचकान कितें वाचचें आनी वाचचें न्हय हे सांगपाचे काम समिक्षक करता. वाचकाची वाचप्याची आवड आनी समजून बरोवन घेवपाची तग समिक्षक करता.

संदर्भ[बदल]

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Criticism
  2. पशिचमी समिक्षेकडेन इश्टागत- डॉ किरण बुडकुले
  3. https://archive.org/details/principlesofcrit00worsuoft
"https://gom.wikipedia.org/w/index.php?title=समिक्षकाचे_कार्य&oldid=202517" चे कडल्यान परतून मेळयलें