टिपू सुलतान

टिपू सुलतान

टिपू सुलतान म्हैसूरचो एक नामनेचो पराक्रमी राजा.

भुरगेपण

ताचें पुराय नांव शाह बहाद्दर फत्ते अलीखान.टिपू म्हळ्यार कन्नड भाशेंत वाघ्य.टिपूच्या स्वभावा वयल्यान ताका हें नांव मेळ्ळें आसूंक जाय.हैदर अलीचो हो पयलो चलो.ताच्या भुरगेपणांतली व्हडलीशी म्हायती मेळना.

शिक्षण

ताणें मौलवी कडल्यान पारंपरीक शिक्षण घेतलें.तशेंच गाझीखाला ह्या अधिका-याच्या मार्गदर्शना खाल लश्करी शिक्षण घेतलें.

झुजांत ताचे योगदान

1771 त ताणें मराठ्यांचे सेने वांगडा झूज केलें.1781 त सेनापती कर्नल ब्रथवेट हे दोनूय ताचेर चाल करून आयिल्ले आसतना ताणें दोगांकय हारोवन तांकां बंदी केले.

राजपद

1782 त हैदर अलीक मरण येतकच तो म्हैसूरचे गादयेर आयलो.पयलीं सावन ताची फ्रँचां कडेन इश्टागत आशिल्ली.तांच्या आदारान ताणें आपले सेनेक आर्विल्लें रूप दिवपाचो यत्न केल्लो.जेन्ना इंग्रज सेनापती ऍर कूट हाणें टिपूचेर हल्लो केलो तेन्ना फ्रँच सेनापती बुसी हाणें टिपूक पालव दिलो.सालबायचे कबलाती प्रमाण हैदर अलीन इंग्लिशांचो जो वाठार घेल्लो तो परत करचो अशें थारायल्लें.पूण टिपूक ही गजाल मान्य नाशिल्ल्यान ताणीं टिपूचो बिदनूर हो वाठार घेतलो.तें पळोवन टिपून जनरल मॅथ्यूक धरलो.तेन्ना 1784 त इंग्लिशांक मंगळूरची शांततायेची कबलात करची पडली.त्याच वर्सा टिपून नरगूंद आनी कित्तूर ह्या संस्थानांचेर हल्लो करून ताचीं जायतीं ठाणीं हस्तगत केलीं.सावनेर गावांत ताचें व्हड झूज जालें.तातूंत येस मेळपाक नानान मॅलेठ हाका मेळून इंग्लिशांचो पालव मागपाचें थारायलें.तेन्ना 1787त टिपून मराठ्यां वांगडा कबलात करून ताका 48 रूपया खंडणी आनी गजेंद्रगड, बादामी, नरगुंद, कित्तूर हे किल्ले मराठ्यांक दिवप, अदवानी संस्थान निजामाक दिवप आनी सावनेकरांचो वाठार ताका परत करप हें थारलें.फुडें मराठ्यांचें सैन्य कर्नाटकांतल्यान वतकच टिपून कित्तूरचो किल्लो परतो हस्गत केलो.कॉर्नवालिसान मराठे आनी निजाम हांचे कडेन इश्टागतीची कबलात करून 1790त टिपूचेर घुरी घाली.टिपून व्हड धिरान ह्या झुजाक तोंड दिवपाचो यत्न केलो.पूण तातूंत ताका व्हडलेंशें येस मेळ्ळें ना.तेन्ना ताणें 23 फेब्रुवारी 1792 ह्या दिसा श्रीरंगपट्टणांत कबलात केली.ते प्रमाण ताचो अर्दो वाठार आनी तीन कोटी रुपया लुकसाण भरपाय दिवपाचें थारलें.तशेंच ही भरपाय जाय मेरेन ताचे दोन भुरगे इंग्लिशां कडेन ओलिस दवरचे पडले.ह्या अपमानास्पद कबलातीक लागून ताका खुबूच तिडक आयली आनी ते तिडकीन ताणें इराण, तुर्कस्तान आनी नेपोलियन हांचे कडेन मेळ घडोवन आपलें दालें घटमूट करपाचो यत्न केलो.