मांडो

ह्या विषयावयर देवनागारींत बरयिल्लें पान वाच : Mando

मांडो हो एक नाच प्रकार. उदेंत आनी अस्तंती संस्कृतिचो सुमेळ सादपी गोंय वाठारांतलो नाच. गाण्याचो प्रकार फिरग्यांचे राजवटी आनी तेचबरोबर पुर्तुगेज भास आनी अस्तंती संगीत हाची रुजवण जाली हातुंतल्यानूच मांडया सारको गीत प्रकार जल्माक आयलो.पुर्तुगेज संस्कृतीच्या प्रभावाखाला जगपी गोंयच्या एका किरिस्तांव वर्गान कोंकणी भाशेतल्यान उक्तायल्या आपल्या मनातल्या संगीतरूपी भावना म्हळ्यार मांडो.

मांडो हें उतर कशें घडलें हे विशी विगंड विगड मता आसात .एका मताप्रमाण मांड ह्या उतरावयल्यान तें घडलां. मांड म्हळ्यार गांवांत लोंकानी एकठाय येवपाची ,नाचपाची ,गावपाची सुवात.मांडो गायतना नाचपाची गावपाची एकठांय येवपाची प्रक्रिया घडटा, देखून वयले नांव पडलां अशें मानतात दुसऱ्या एका मता प्रमाण मांडप ह्या उतरावयल्यान घडलां. मांड्याची सुरवात काजाराच्या सालानी जाली त्या वेळार व्हकल मांड्याच्य नाचांत सहभागी जावन सगळ्या इश्टा सोयऱ्यां मुखार गीताच्या रूपान आपल्या मनातलीं भावना मांडटालीं .ह्या मांडपावयल्यान वयलें नांव घडलें .पुर्तुगेज उत्तर मांडो (mando-an order a command) ह्या उतरावयल्यान कोंकणी मांडो (mando) हें उतर घडलें अशेंय एक मत आसा .

मांड्याचो जल्म केन्ना जालो हाची निश्र्चित तारीख मेळना तरी एकुणिसाव्या शेकड्याच्या मध्यावयलो तो काळ ,अशे विद्वानांचें मत आसा.इ.स.1840 वर्सा बरयल्लो पयलो मांडो मेळिल्याची नोंद मेळटा .सुरवातीच्या काळीत रचिल्ले मांडे मौखीक स्वरुपांतूच गोंयच्या समाजात घोळणुकेत आशिल्ले दिसतात ते रचणारांचीं नांवा मेळनात.

मांड्याचो जल्म साश्ट तालुक्यांत जालो. कुडतरी ,चिंचोणे आनी लोटली हे मांड्याचे कुळार गांव.ह्या गांवांनी पयली मांडे तयार जावन उपरांत गोंयभर पातळ्ळे अशें विद्ववानाचें मत आसा .साश्ट ,बारदेश आनी तिसवाडी ह्या तालुक्यानी आयज मांडयांची भरपूर रचणूक आसली तरी गोंयात दर एका तालुक्यांत जय किरिस्तांव समाज आसा.थंय मांड्याची लौकिकता दिसता.

मांडो हो गीतप्रकार ,ताका नृत्याची जोड आसता, ती ताका उपरांत जुळ्ळी अशें मानतात .मांडो नाचतना दादले बायलो अशो दोन रेगो करतात आनी एकमेकांचो जोडीदार थारावन एकामेकां सामकार उबें रावतात संगीताच्या ठेक्याचेर मंद गतीन पावलां उडयत अस्तंती पद्दतीन नाचतात. नाचपाचे हालचाली वांगडांच नाचप्याचे नदरेंतल्यन उक्तायल्या भावाकूय म्हत्व आसता.

बायलो तळप नावाचो भेस घलतात. हो भेस लांबचे लांब पायार लोळपी असो आसता .हो भेस माकाव बघ्मदेश हांगा सावन आयलो अशे मानतात .बायलो साडियो न्हेसतात.