तांब्यापटो

तांब्यापटो जाचेर लिखाण कोरांतिल्लें आसता तो तांब्यापटो. पुर्विल्ल्या काळासावन भारतांत कोरीव लेखांखातीर खुबशा प्रमाणांत तांबें हो धातू वापरांत हाडिल्लो दिसता. कोरीव ताम्रलेखांक ताम्र. ताम्रपट, ताम्रपत्र, ताम्रशासन अशीं नांवां आसून ताचे दोन ते पांच चौखण फुटांमेरेन वेगवेगळे आकार मेळटात. सादारणपणान तांब्यापटयाचेर राजाज्ञा वा दानपत्रां कोरांतून दवरपाची चाल आशिल्ली. पूण कांयकडेन व्हड व्हड ग्रंथ तांब्यापटयाचेर कोरांतिल्ले दिसतात. अशें सांगतात की, बौध्दांचे कांय धर्मग्रंथ आनी सायणभाश्य तांब्यापटयांचेर कोरांतिल्लें आशिल्लें. एक स्मारक वा यादस्तीक म्हणुनूय तांब्यापटयाची निर्मिती जाल्ली दिसता.

मौर्य काळांत राजाज्ञा तांब्यापटयांवरवी करपाची चाल आशिल्ली. हें सोहहगौर (जि. गोरखपूर) नगरांतल्या तांब्यापटयावयल्यान कळटा. तांब्यालेख एका पानाचे तेचपरी जायत्या पानांचेय आसतात. पानांची संख्या कोरांतपाचो जो मजकूर आसता ताच्या उण्याअदीक प्रमाणाचेर आदारुन आसता. इ. स. 740 तलो पल्लववंशी नंदिवर्मा हाचो लेख इकरा पानांचो आसा. लंडन विद्यापिठाच्या संग्रहालयांत दवरिल्लो राजराजेंद्र चोळाचो एक तांब्यापटो एकवीस पानांचो आसा. पानांची संख्या एकापरस आसल्यार तीं पानां एका गांचाक गुंथतात आनी गांचाचेर अधिकृतिदर्शक राजमुद्रेचो छाप आसता. हे राजमुद्रेचो ते ते राजवटीचें चिन्न वा लांछन (देखीक-शींव, वाग, गरुड, बैल, आदी) आसतालो. केन्ना केन्नाय लेखाचें अधिकृतपण राजाचे सयेन स्वह्तम असो शब्द कोरांतून दाखयतात. इ. स. 1272 तल्या पैठणच्या तांब्यापटयाच्या गांचाचेर एक गरुडमूर्त आसा. चडशे सगळे तांब्यापटे दानपत्रांच्या स्वरुपाचे आसून स्मारकपर तांब्यापटयाची संख्या उणी आसा. तांब्यापटो चड करुन धारेच्या शस्त्रान कोरांतिल्लो आसता. पूण केन्ना केन्ना तांब्यापटयाचेर तिंतान बरयल्लें लिखाणाय मेळटा. भोजराज शिलाहारान शेक 1113त गोविंदभट्ट लाखेच्या तिंतान बरयल्ली एक प्रतिकृती राजापूर (रत्नागिरी) गांवांत आसा. पुर्विल्ल्या इतिहासाचीं विस्वासाचीं साधना म्हणून तांब्यापटयाक चड म्हत्व आसा.