धुकें

धुकें
जातूंत नदरेची कक्षा (visibility) एक हजार मीटर अंतरापरस उणी आसता अशा जमनीच्या वा उदकाच्या वयल्या थराक स्पर्श करपी एक तरेचें कूप.नदरकक्षा एक हजार मीटरांपरस चड आसल्यार ह्याच कुपाक 'झकळ'(mist) अशें म्हण्टात.ध्रुवी वाठारांत वा दर्याचेर तयार जाल्ल्या धुक्यांत भौतेक करून द्रवरूप जाल्लें उदका बाश्पकप वा अतीसुक्षीम हिमस्फटीक आसतात.पूण भूंयतळाचेर जाल्ल्या धुक्यांत धुल्लाचे कण कार्बन कण, मिठा कण हे सारकिलीं आद्रताय आशिल्लीं द्रव्यां आसूं येतात.
दर्यादेगे लागसारच्या वाठारांत,दोंगरांचेर उपाट उदकाबाश्प आशिल्ल्या देगणांनी तशेंच पृश्ठभागावयलें उदक थंड आसता,अशा दर्याथराचेर धुकें तयार जाता.भुंयेवयल्या भागाचेर धुकें चड करून सकाळीं दिसता. लंडन,लॉस एंजलीस,टोकियो,पिटसबर्ग हेसारख्या उद्देगीक शारांतले हवेंत उदकां बाश्पाप्रमाणूच धुल्लाचे कण आनी धुम्रकण व्हडा प्रमामात आसतात.ताका लागून विखारी आनी अपायकारक धुक्याचो प्रसार जाता.लंडनांत डिसेंबर 1952त अशे तरेन उपराशिल्ल्या धुक्याच्या प्रदुशणाक लागून चार हजारांवयर लोकांक मरण आयिल्लें.
धुक्यांत सापेक्ष आद्रताय शंबर टक्के आसुकूंच जाय,अशें ना.ती 95 टक्क्यांपरस चड,म्हळ्यार संतृप्त अवस्थेंत आसता.शारांतले प्रदूशीत हवेंत जेन्ना धुकें पातळटा,तेन्ना अंधूकपण,धुंवरी,झाकळ आनी धुकें असो क्रम दिश्टी पडटा.संद्रवीत कणांचो आकार आनी संख्या वाडिल्ल्यान झाकळीचें धुक्यांत रुपांतर जाता.
विंगड विंगड वाठारांनी जेन्ना धुकें पडटा,तेन्ना हवेंत उदकाचो अंश कितलो आसूं येता,हाचेविशीं कांय म्हत्वाचे निकश थरयल्यात.ध्रुवी वाठारांत,दर्याभागाचेर वा भूंयतळाचेर तयार जाल्या धुक्यांत हवेंतल्या उदकाचो अंश सारकोच आसलो,तरी धुक्यांतल्या घटक कणांच्या आकाराचो वा संख्येचो नदरकक्षेचेर परिणाम जाता.दर्यावयल्या धुक्यांत संद्रवीत कण संख्येन उणे पूण आकारान व्हड आसतात आनी शारांवयले प्रदुशीत हवेंत धुक्याचे कण संख्येन चड पूण आकारान ल्हान आसतात.ताका लागून दोनूय तरांच्या धुक्यांनी उदकाचो अंश आसलो,तरी दर्यावयल्या धुक्यांत शारी धुक्यापरस नदरकक्षा चड आसता.धुक्यांतलो उदकाचो अंश विस्तृत मर्यादांप्रमाण खूबदां बदलत आसता.
भूंयतळाचेर धुकें शरद ऋतूंत आनी शिंयाळ्यांत पडटा,दर्याभागाचेर तें वसंत ऋतूंत आनी गिमाळ्यांत पडटा.उंच कटिबंधीय वाटारांपरस मध्यमकटिबंधीय वाठारांत धुक्याची परत परत उपरासपाची शक्यताय चड आसता.जमनीवयल्या धुक्याचो ऊर्ध्व विस्तार भूंयतळासावन 225 मी. मेरेन आसता,जाल्यार दर्यावयल्या धुक्याचो ऊर्ध्व विस्तार 150 मी.मेरेन आसता.
भूंयतळा लागसारची आर्द्र हवा थंड जावन तिचें तापमान दव अंकासकयल गेल्यार चड करून धुकें तयार जाता.खूबदां धर्तरेवयले उश्ण उदक बाश्पीभवन क्रियेन लागसल्ले शुश्क थंड हवेंत वचून हवा संतृप्त जाल्यारय धुकें आसता.अशे तरेन शीतलीकरण (तापमान उणें जावप) आनी बाश्पीभवन ह्या दोन क्रियांक लागून धुकें पडटा.जी परिस्थिती धुकें निर्माण करपाक अनुकूल आसता,तेप्रमाण धुक्याचे वेगवेगळे प्रकार थरयल्यात.