दत्तात्रय आत्माराम देशपांडे
दत्तात्रय आत्माराम देशपांडे पुर्तुगेजांच्या शेका खाला आशिल्लें गोंय मेकळें जावचें म्हूण,,असंख्य सुटके झुजाऱ्यांनी आपापले परीन आदार केल्लो..चडशे जाणांनी आपलीतरणी पिराय सुटके झुजाच्या कार्याक ओपल्या.तातुंतलेच एक सुटके झुजारी जावन आसात दत्तात्रय आत्माराम देशपांडे.[1]
जल्म
[बदल]तांचो जल्म 27 नोव्हेंबर 1925 दिसा जालो.
शिक्षण
[बदल]तांणी एस.एस.सी सी मेरेन शिक्षण घेतले.
वावर
[बदल]आझाद गोमंत दल संघटनेचे ते संस्थापक वांगडी आशिल्ले.1942-45 ह्या काळांत तांणी भारत छोडो चळवळींत वांटो घेतिल्लो..नेताजी सुभाषचंद्र बोस स्थापन केल्ल्यो फॉरवर्ड ब्लॉक संघटने खातीर 1946 च्या काळांत तांणी बंगाल,बिहार आनी ओरिसा हांगासर वावर केलो. उपरांत ते गोंयांत आयले आनी माध्यमीक शाळेंत शिकोवंक लागले.जेन्ना डॉ.लोहिया गोंयांत आयले तेन्ना पुराय गोंय धवळून धवळून गेलें.इतलो तेंप धगधगपी,,घुस्मटपी,स्वंतत्रतायेच्या विचारांक अचकीत चालन चालन मेळ्ळी आनी गोंयचे मुक्ते पासत वावुरपी नेटान फुडें सरले.[2]
डॉ.लोहियांच्या प्रेरणेन 18 जून 1946[3] ह्या दिसा सुरु जाल्ल्या सुटके झुजांत दत्तात्रयांनी सक्रीय वांटो घेतलो.एप्रिल 1947 [4] सावन सावन तांणी विश्वनाथ लवंदे,नारायण ,प्रभाकर सिनारी हांचे वांगडा आझाद गोमंतक दल संघटने खातीर मोलादीक वावर केलो.म्हापसा आनी पर्वरी हांगा धाडसी क्रांतीकारी वावरांनी तांणी वांटो घेतलो.डिसेंबर 1947त पुर्तुगेज पुलिसांनी तांकां धरलें.जेन्ना तांकां प्रादेशीक सरकारी लश्करी न्यायालया मखार(टेरिटोरियल मिलिटरी ट्रिब्युनल)उबे केले तेन्ना हेर स वांगडयां सयत तांकां आफ्रिकेच्या बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली.पूण मडगांव,,पणजी,आग्वाद आनी आनी रेईश मागुश हांगाचे बंदखणींत आसतना तांकां पुर्तुगेज अधिकाच्यांच्या सुमारा भायर जाचांक तोंड दिवचें पडलें.
बंदखणींतली अपमानाची वागणूक आनी खर जांच हांचे आड विरोध करपाक तांणी 16 दीस उपोशण केलें.हाचेर उपाय काडूंक पुर्तुगेज अधिकाऱ्यांनी तांकां पिसो थारायलो आनी दोतोरा कडल्यान तसो दाखलो तयार करुन घेतलो. पुर्तुगेजांक विचारपी विचारपी कोण नासलो.जो जो कोण तांचे विरुध्द शब्द काडटा.ताका बंद खणीची ख्यास्त दवरिल्ली आसताली..सगळीं यंणत्रां तांची..समाज तांचे विरुध्द उलोवंक धज नाशिल्लो.आनी म्हणूनच तांकां जाय तशे जाय तेन्ना वागपाक मेकळीक आसली.सामान्यांतलो सामान्य पुर्तुगेज शिपाय कसलींय निती भायलीं कर्तुबां करपाक भिडनासलो.सरकाराचो ताका पुराय तेंको बरे कालेतीच्या मनशाक आसतालो.
गुलामगिरी म्हण्टात ती कशी आसता हाची जाणविकाय पावलां कणकणी गोंयकार अणभवतालो आनी हाचो जिवो तट्टीत पुरावो म्हणल्यार उपोशण करपी दत्तात्रय सारक्या सुटके झुजाऱ्याक,दोतोरालो दाखलो घेवन पिसो थारावप.पिसो म्हण थारतकच तांकां पुर्तुगालच्या मिंगेल बॉंबार्डा हॉस्पटिलांत 1953 वर्साची.
गोंय स्वतंत्र जातकच
[बदल]फुडें 1961 वर्सा गोंय स्वतंत्र जातकच तांची सुटका जाली.एका पिसो थारवन पिशांच्या सांगाताक दवरुन खऱ्यांनीच तांकां पिसो करपा सारकी ही गजाल.पूण अश्याय सुटके झुजारी आपली.मानसिकता पिड्डयार जावंक दिनासतना मेकळें गोंयचें आशेचेर जियेताले.हॉस्पिटलांत तांणी हेच आशेर म्हूण तशेंच टॅक्सी संघटना दीस काडले.
मेकळे गोंयांत पावतकच तांणी पिडेस्तां खातीर तशेंच कामगारां खातीर वावर केलो.मुरगांव बंदरांत तांणी कामगार संघटना संघटना स्थापन केली आनी तांचे खातीर जायत्यो सुविधा मेळोवन दिल्यो.गोवा डॉक लेबर युनियन चे ते अध्यक्ष आशिल्ले.मुरगांव पोर्ट ट्रस्टाच्या विश्वस्त मंडळा खातीरय तांणी काम केलां.तांणी इंडियन नॅशनल ट्रेड युनियनचे संचालक आनी नवजिवन संस्थेचे अध्यक्ष म्हणूनय कांय तेंप काम केलां.गोंय गोंय मुक्ती पसत वावुरल्या उपरांत मेकळे गोंयचे सामाजीक प्रस्नूय तांणी हाताळपाचे यत्न केले.अश्या ह्या सुटके झुजाऱ्याक 22 सप्टेंबर 1970 दिसा मरण आयलें.