मेडार

मेडार म्हैसूर प्रदेशांतली एक जात. ह्या लोकांक कांयकडे गौरिग अशेंय म्हण्टात. स्वताक हे लोक गौरीमक्कलू म्बळ्यार गौरीचो पूत अशें म्हणोवन घेतात. ह्या लोकांचे उत्पतीविशीं एक कथा आसा ती अशी –

एकदां पार्वतीक सूपां जाय आशिल्लीं. तेखातीर तिणे बसव म्हळ्यार नंदीच्या तोंडांतल्यान एका दादल्याक निर्माण केलो.शंकरान आपल्या आंगावयल्या सर्पांचें कोडें तयार केले. तेन्ना पार्वतीन तयार केल्ल्या त्या दादल्यान, शंकरान तयार केल्ल्या कोंड्यांपसून बरीं सूपां तयार करून पार्वतीक दिलीं. तेखातीर पार्वतीन ताका खोटलोभर माणकांरत्नां भेट दिलीं. पूण त्या दादल्याक त्या रत्नांचें मोल कळ्ळेंना. ताणें तीं थंयच उडयलीं आनी तो गेलो. शंकर-पार्वतीक ताचो खूब राग आयलो. तांणी ताका शाप दिलो, तुकां तुज्या धंद्यांतल्यान फकत पोटापुरतें मेळटलें चड कांयच मेळचेंना.

मेडार लोक जी भास उलयतात तिचेवयल्यान तांचे कन्नड डार आनी तेलुगू मेडार अशे दोन भेद जाल्यात. तशेंच तांचे गौरिग, पल्ली आनी बंडीकार अशेय तीन भाग आसात. तांच्यांत एकमेकांभितर परस्पर रोटी-बेटी वेव्हार जायनात. हांच्यांतले कांय सोक शैव आनी कांय वैष्णव आसात. दुर्गम्म ही तांचे जातीची देवता. तिचीं खूबकडे देवळां आसात. हे लोक थरावीक दिसा देवीचू पुजा करतात. त्याच वेळार नव्या कोंड्यांची पूजा करून तांचे कुडके दर एकल्याक वांट्टात. उपरांत त्या कुडक्यांची एकाद्री वस्त तयार करतात. हे पूजेदिसा जनावरांक मारून तांचें मांस शिजोवन खातात. दिवाळे उपरांत एक दीस ते रानांत वतात. थंय कांय कोंडे कापून ते एके सारयल्ले, सुवातेर दवरतात. पुजारी उपरांत त्या कोंड्यांची पूजा करता आनी एक बोकडी वा एका मेंढराचो बळी दिता. उपरांत सगळेजाण तें मांस शिजोवन खातात. कांय कडे , हे पुजे उपरांत तीन दीस सगळे लोक आपलो वेवसाय बंद दवरतात.

हे लोक बोकडां,मेंढरां वा दुकरांचें मांस खातात. तांकां सोरोय खूब आवडटा. सणा-परबेक ते खूब सोरो पियेतात.

लग्नसुवाळ्यांत हे लोक प्राणिहत्या करीनात. लग्न जातकच दुसऱ्या दिसा सोयऱ्यांक, इश्टांक मांस शिजोवन वाडटात आनी खूब सोरोय घालतात.

चल्याचो बापूय चलयेक मागणी घालता. एकाच कुळांत लग्नां जायनांत. आते वा मामे भयणीकडे लग्न करपाक मेळटा. चली पसंत आसल्यार एका बऱ्या दिसा चल्याचो बापूय आपल्या कांय लोकांक घेवन चलयेगेर येता आनी चलयेक साडी-चोळी दिता. उपरांत थंय आशिल्ल्या सगळ्या लोकांक पान-सुपारी वांट्टात.

लग्नाच्या दोन दीस पयलीं सांजवेळां व्हंकलेकडले लोक न्हवऱ्यागेर वतात. दुसऱ्या दिसा कुलदेवतेची पुजा करून निवेद दाखयतात आनी सोयऱ्या धायऱ्यांक जेवण घालताकुलदेवतेची पुजा करून निवेद दाखयतात आनी सोयऱ्या धायऱ्यांक जेवण घालतात. न्हवऱ्यागेरूच हो लग्नसुवाळो जाता.

लग्न धारे पद्दतीन जाता.न्हवऱ्यान व्हंकलेच्या गळ्यांत ताळी बांदप हो लग्नांतलो मुखेल विधी आसता. उपरांत न्हवरो-व्हंकल एकाच पानांत जेवतात. उपरांत हे सगळे विधी परतून राती व्हंकलेगेर जातात, तेन्ना व्हंकलेचो मामा कन्यादान करता.

लग्नाच्या दुसऱ्या दिसा गिंडी शास्त्र नांवाचो विधी करतात. तेन्ना न्हवरो व्हंकलेचें एक काकंण आनी मांवाची पिचुळची गिंडी म्हळ्यार ल्हान घागर चोरता आनी आपल्या घरांत लिपून बसता. उपरांत व्हंकल ताका सोदपाक येता . पयलीं ती चुकून आपल्या भावाकूच न्हवरो म्हणून धरता. चूक कळटकच सगळे लोक त्या भावाचीं फकाणां करतात. तो पिकार जातकच किदेंय इनाम दिवन ताचो समज घालतात. मागीर खऱ्या चोराक म्हळ्यार न्हवऱ्याक सोदून काडून व्हंकलेगेर व्हरतात आनी हाचेफुडें सारको वाग म्हूण विनवणी करतात.

ह्या लोकांत घटस्फोट वा विधवा-विवाहाची चाल आसा. चलयेक पयलेखेप ऋतुप्रापती जातकच, खास उबारिल्ल्या खोपटांत तिका दवरतात. सातव्या दिसा न्हावन ती घरांत येता. पूण सोळा दीस मेरेन तिका शुध्द मानीनात. तिचें लग्न जाल्लें आसल्यार सोळाव्या दिसा घोवाकडे तिचो संबंद येता.

बायलेचें पयलें बाळंतपण कुळारा जाता. सातव्या म्हयन्यांत दुवाळ्यांचें जेवण करून तिका नवी साडी-चोळी दितात. णव दीस सुयेर पाळटात. णाव्या दिसा शेडराच्यो बायलो तिच्या न्हाणाखातीर कळसोभर हून उदक घेवन येतात. तांकां सगळ्यांक त्या दिसा जेवण दितात. सांजवेळां पोरन्यो पाळण्याची पुजा करून तातूंत भुरग्याक दवरतात आनी बारसो करतात. तिसऱ्या वर्सा कुलदेवतेच्या देवळांत, भुरग्याचें जावळ काडून त्याच दिसा ताचे कान तोपतात.

मेडार जातीच्या मुखेल्याक यजमान वा गौड अशें नांव आसा. तशेंच तांच्यांतल्यान दर एका कुळाचो कट्टेमणी नांवाचो एक अधिकारी आसता. यजमान , जातींतलीं झगडीं-झुजां सोडयता. सादारणपणान हे लोक मडें पुरतात. अकस्मात कोणूय मेल्यार वा म्हारोगान मरण आयल्यार तें मडें लासतात. मडें पुरतना ताची तकली दक्षिणेवटेन दवरतात.

हांच्यांतले वैष्णव लोक अंत्यसंस्कारांखातीर सातानी पुरोयताक आपयतात. तिसऱ्या दिसा ते मृतात्म्याक थडग्याचेर पिंड दितात आनी कावळ्यान तो खावंचो अशी इत्सा करतात. कावळो पिंडाक आफुडलोना जाल्यार मेल्ल्या मनशाची निमाणी इत्सा पुराय करपाचें उतर दितात.इकराव्या दिसा परतून पिंडदान करतात आनी सोयऱ्या-धायऱ्यांक जेवण घालतात. बारा दीस सुतक पाळटात.