टोमास मान
टोमास मान हाचो जल्म ६ जून १८७५ ह्या दिसा जर्मनीच्या ल्यूबेक गांवांत जालो आनी १२ ऑगस्ट १९५५ किल्चबर्ग-झुरीक ह्या दिसा तो संवसार सोडून गेलो.
नामनेचो जर्मन कादंबरीकार. म्यूनिक हांगाच्या राबित्यांत ताणें थोडो तेंप एके विमा कंपनींत काम केलें. एका नेमाळ्याचो संपादक म्हणूय ताणें काम केलें. डेअर क्लाइन हेअर फ्रीडमान हो ताचो सुरवातीचो कथांझेलो १८९८त उजवाडाक आयलो. टोनिओ क्रोयगर (१९०३), ट्रिस्टान (१९०३) आनी डेअर चोड इन व्हेनेडिग (१९१३) आनी कोयनिग्लिश होहाइट (१९०९) ह्यो ताच्यो कांय उल्लेख करपासारख्यो कादंबऱ्यो जावन आसात.
पयलें म्हाझूज सुरू जातकच एक जर्मन राश्ट्रवादी म्हूण ताका जर्मनीन झुजांत घेतिल्लो वांटो योग्य दिसलो. इंग्लंड आनी फ्रांस ह्या लोकशायवादी राश्ट्रांचेर ताणें टीका केली आनी जर्मनीच्या प्राधिकारवादाचेंय (authoritarianism) ताणें समर्थन केलें. ह्या संदर्भांत ताचो Reflections of a non political man (१९१८) हो ग्रंथ उल्लेख करपासारको आसा.
डिसॉर्डर अँड अर्ली सॉरो (१९२६) आनी 'मारिओ अँड मॅजिशिअन' (१९३०) ह्यो ताच्यो कादंबऱ्यो बऱ्यो लोकप्रिय थारल्यो. मारिओ अँड मॅजिशियन हांतूंत ताणें फॅसिस्ट मनोवृत्तीची फोडणीशी केल्या. १९३० उपरांत ताणें नाझी तत्वज्ञानाचेर हल्लो केलो. १९३३त जर्मनीची सत्ता हिटलरच्या हातांत गेली, तेन्ना मान आपले बायलेसयत स्वित्झर्लंडाक आशिल्लो. भिरग्यांचे सांगणेप्रमाण जर्मनींत वचनासतना तो स्वित्झर्लंडाकूच रावलो. १९३६त ताचें जर्मन नागरिकत्व रद्द केलें. १९३८ त तो अमेरिकेक स्थायिक जालो. १९४४ त ताका अमेरिकन नागरिकत्व मेळ्ळें. अमेरिक्च्या राबित्यांत ताणें 'द बिल व्हेड रिटर्नस' (१९३९);'डॉक्टर फाउस्टुस' (१९४७) आनी 'द होली सिनर' (१९५१) ह्यो कादंबऱ्यो पुराय केल्यो.
'योसेफ उण्ट झाइनब्य्रूडर' ही चार खंडांतली मानची कादंबरी बरीच गाजली. बायबलांतल्या जोसेफची कथा हातूंत सांगल्या .'The Confessions of Felix Krull, Confidence Man' (१९५४) ही ताची विनोदी कादंबरी जावन आसा. ताणें कांय साहित्यिक , राजनीतीक आनी तत्त्वगिन्यानाचेर निबंदूय बरयल्यात. आपले आपजिणेविशींय ताणें कांय निबंद बरयल्यात.
मान हाच्या साहित्यकृतींतल्यान ताच्या तेन्नाच्या काळांतली समाजीक आनी राजनीतीक वास्तवता दिसून येता. १९०१त उजवाडाक आयिल्ली बुड्डेन ब्रुक्स हे ताचे कादंबरीक संवसारीत नामना मेळ्ळी. हे कादंबरीक १९२९ वर्साचो साहित्याखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार फाव जालो. हे कादंबरींत काणें एक गिरेस्त घराब्याचो कसो नाश जायत गेला, तें चित्रायसां.
संदर्भ
[बदल]https://wikisource.org/wiki/Page:Konkani_Viswakosh_Vol3.pdf/668