श्रावणांतले आयतार
श्रावणांतले आयतार म्हळ्यार श्रावण म्हयन्यान येवपी आयतार. ह्या म्हयन्यान येवपी चारुय आयताराची बायला तशेंच चलयो पुजा करतात.
प्रस्तावना
[बदल]बायल मनीस आनी व्रत ह्या दोगांयचे एक वेगळेच तरेचे आनी न तुटपासारकें नातें जावन आसा. गोंयात श्रावण म्हयन्यांत आयतार पुजप हो बायलांचो मुखेल सण. आयतारची पुजा अशें तरेन फक्त गोंय धरुन कोंकणांतूच जाता. घोवाक लांब आयुश्य मेळचें आनी तोच घोव जल्म जल्मांतरी मेळचो म्हण व्हडा उमेदीन आनी श्रध्देन बायलो श्रावणांतले आयतार पुजतात. आयतारची पुजा म्हळयार सुर्याची पुजा ताचेच उबेचेर संवसार चलता. आदल्या तेंपार लग्न जावन नव्यानूच घोवागेर गेल्ले व्हंकलेक आपल्या कुळारा परतुपाक एक निमित्य जाय आशिल्लें आनी पयलो आयतार आवयगेर पुजून कुळारा परतुपाचे शास्त्र निर्माण जालें. श्रावणांतलो पयलो आयतार व्हंकलेन घोवाघरा पुजल्यार मांवाक तें वायट पडूं येता.असो एक समज समाजात आसा. आदल्या तेंपार बायलेंक घरा भायर सरप भोंवूच कठीण आशिल्लें. पत्री एकठांय करपाच्या निमतान तिका घरा भायर सरपाची संद मेळटाली. ह्या आयतारचें पुजे निमतान एकामेकागेर वचप वा हेर कार्यावळीक लागून एकवट निर्माण जातालो. हें पुजेक खास करुन वेगवेगळग्या वनस्पती पानांची गरज लागता. ह्याच पानांक पत्री म्हण्टात सरभोंवतणच्या पर्यावरणां कडेन मनश्याची वळख जावंची आनी तरेकवार वनस्पतिची राखण जावची हो आयतार पुजपा फाटलो हेत जावन आसा सवाशीण बायलो सकाळीं फुडें उठून न्हावून-धुवून पत्री हाडपाक वतात. कांय पत्री उपेगी झाडाची पत्री आसता जाल्यार कांय पत्री ल्हान वनस्पतिची आसता. आमच्या जाणकारांनी ह्या पत्रीक अर्थभरीत अशी नांवां दवरल्यात. देखीक रामाची बोटां,सोश्याचे कान आदी.
पुजेची विधी
[बदल]एक तांबये घेवन तातूंत भितर उदक घालतात. हळद-पिंजर लायिल्लो नाल्ल त्या तांब्यार दवरतात आनी मागीर हो तांबयो खोल्यार पुजूंक दवरतात. कांय घरांनी हो तांबयो पाटार पुजतात. त्या खोल्या कुशीक वा पाटा कुशीक दिवली पेटोवन दवरुन सोबीत रांगोळी घालतात. धवो कपडो दाव म्हण घेतात, तातूंत एक सुपारी,हळडिचो कुपको,हळद पिंजर लायिल्लें फूल आनी नाणें बांदून एका दोणांत दवरतात. अरुण देव म्हळयार दावांत आशिल्ली सुपारी आनी नाणें म्हळ्यार लक्ष्मी होच दाव सगल्या आयतारांक पुजतात. दाव पुजपाक जे दोणें करतात तें दर आयताराक बदलतात पयल्या आयताराक पारजाताची पांनां,दुसऱ्या आयताराक हळडिचीं पांनां ,तिसऱ्या आयताराक खांवचीं पांनां जाल्यार चवथ्या आयताराक द्रोण करपाक शेरवडिचीं पांनां वापरतात ही पानां पिकील्या केंसा भशेन आसतात तसोच हो निमणो आयतार आशिल्यान ताका म्हातारो आयतार म्हण्टात. पांचवो आयतार आयलोच जाल्यार स्त्रीलींगी झाडांच्या पानाचें दोणें करतात.
पुजेचें साहित्य
[बदल]आयतार पुजपाचें साहित्य म्हळ्यार
- म्हातारेची बोंदरी
- रामाची बोंटां
- रामाचीं पावलां
- हुंदराचे कान
- लज
- सत्री
- पारजाताची फुलां
- भिल्लमाड
- घोडयाची जिबली
- बिबलो
- तबकडी
- कावळ्याचो सोळो
- घोडयांची पावलां
- सींतेची तिकली
- सोश्याचे कान
- कावळ्याचे फोव
- सीतेंचें काजळाकुकूम
- शंकराची फुलां
- शेरवडाचीं पांनां
- हरयाळी आदी
नेवेद
[बदल]दर आयताराक वेगवेगळो निवेद दाखयतात
- पयल्या आयताराक मुठले मुठल्यांचो नेवेद दाखयतकच आयतार स्थीर एका जाग्यार बसता
- दुसऱ्या आयताराक पातोळ्यो पातोळ्यांचो नेवेद दाखयतकच आयतार पातळावन बसता
- तिसऱ्या आयताराक खिचडी देव सगल्या गजालींनी आसा अशें मानपाची ही चाल आसा
- चवथ्या आयताराक पोळे पोळ्यांचो नेवेद दाखयतकच देव पळटा अशें म्हण्टातो
तर कांय घरांनी
- पयल्या आयताराक मुठली दाखयतात
- दुसऱ्या आयताराक शाबू तांदळाचें गोडशें दाखयतात
- तिसऱ्या आयताराक शिऱ्याचो नेवेद दाखयतात
- चवथ्या आयताराक पोळ्याचो नेवेद दाखयतात
तर कांय घरांनी
- पयल्या आयताराक शेवयो दाखयातात
- दुसऱ्या आयताराक पातोळ्यो दाखयातात
- तिसऱ्या आयताराक पुरण-पोळ्यो दाखयातात
- चवथ्या आयताराक मुठली दाखयातात
- पांचव्या आयताराक गोड पोळे दाखयातात
हांगा एक म्हत्वाची गजाल म्हळ्यार गांवा प्रमाण,जाती प्रमाण नेवेद दाखयतात.
विेसर्जन विधी
[बदल]निमण्यां आयताराक तुळशींत पायतकीच दाव सोडून तातूंली सुपारी प्रसाद म्हण बायलां खातात. जो नाल्ल आयताराक पुजतात त्या नाल्लाची पंचखाद करुन सगल्यांक वाडटात सगळ्या आयतारांक बायल उपास करता. ती रातचें जेवण जेवना. गरीब वा गिरेस्त आसूं बायलां व्हडा भावनेन हे आयतार पुजतात.
- कांय गांवानी विेसर्जनाची विधी वेगवेगळ्यो आसात
- पयल्या आयताराक घरान उजवात दाखयतात, मागीर आयताराक तसोच तुळशी कडेन व्हरतात. थोडीं पत्री तुळशीन घालतात आनी थोडीं घरार उडयतात
- दुसऱ्या आयताराक घरार पावयतात म्हळ्यार सगळी पत्री एकठांय करुन घरार उडयतात.
- तिसऱ्या आयताराक तुळशीन पावयतात आनी दुसऱ्या दिसा तुळशीची पुजा करताना तीं पत्री घरार उडयतात.
- चवथ्या आयताराक ज्या पत्रीचीं पुजा करतात तीं थोडी तुळशीन पावयता आनी थोडी घरार उडयता.
- पांचव्या आयताराक ज्या पत्रींची पुजा केल्या तांका बायन पावयतात.
पयलो,दुसरो,तिसरो आनी चवथो आयतार ५ तें ५:३० सुमार पावयतात आनी पाचवो आयतार ४ तें ४:३० वरांचेर पावयतात.