तिक्कन्न
तिक्कन्न (जल्मःइ.स.सु .1220; मरणःइ.स.सु.1290). नामनेचो तेलुगू कवी.तो गौतमगोत्री आनी आपस्तंबसुत्री ब्राह्मण आशिल्लो.व्युत्पन्न पंडीत आनी कवी म्हणून ताच्या घराण्याची नामना आशिल्ली..ताचे आवयचें नांव अन्नांबा आनी बापायचें नांव कोमन्न..तिक्कन संस्कृत आनी तेलुगू भाशांचो पंडीत आशिल्लोच ते भायर विनयी, न्यायी चारित्र्यवान म्हणून ताची नामना आशिल्ली.नेळ्ळूरा लागसार आशिल्ल्या हरिहरनाथांच्या देवळाकडेन तो रावतालो.
नेळ्ळूरचो राजा मनुमसिध्दी हाचेकडेन ताचो संबंद आयलो.ताची सुमाराभायली प्रतिभा आनी असामान्य बुध्दिमत्ता पळोवन ताणें ताका आलाशिरो दिलो.ताचे राज्यसभेंत तो मंत्री,सेनापती आनी राजकवी ह्या तीन पदांचेर आशिल्लो.एक फावटीं नेळ्ळ्राचेर संकश्ट आयिल्लें आसताना ताणें वरंगळच्या काकतीय नृपती गणपतिदेव हाका आपलें काव्य गावन दाखोवन आपल्या आश्रयदात्याचेर आयिल्ल्या संकश्टापसून सोडोवपाक सैनिकी पालव मेळयलो.ताणें एक फावट सोमयाग केल्लो देखून ताका तिक्कन्न सोमयाजी म्हणुनूय वळखताले.एक फावट हनुमकोंडा गांवांत गणपती काकतीय हाच्या फुडारपणाखाल एक वादसभा भरिल्ली..तिक्कन्नान हे सभेंत वांटो घेवन जैन आनी बौध्द पंडितांक हारयले आनी वैदिक धर्माचें व्हडपण सिध्द करुन दाखयलें.[1]
निर्वचनोत्तर रामायण ‘ ही ताची पयली रचना. सचनेंतल्या ‘ सीताचरित्र ह्या भागांत ताच्या असामान्य कवित्वाचीं मुळां स्पश्ट दिसतात.हो ग्रंथ ताणें रामायणाच्या उत्तरकांडाचेर आदारुन बरयला.उत्तराकांडाचेर तेलुगूंत रचना कपी तिक्कन्न हो पयलो कवी.ताणें हो ग्रंथ मनुमसिध्दीक ओंपला.‘ आंध्र महाभारत ‘‘ ह्या नांवान बरयल्ली महाभारताचीं निमाणीं पदरां वर्सां हीच ताची मुखेल आनी म्हत्वाची रचना.तिक्कना आदीं म्हाकवी नन्नय्याचें अपूर्ण महाभारत पुराय केलें.हे रचनेंतलीं पदरां पर्वां ताणें बरयल्यान त्या ग्रंथाचें पुराय श्रेय ताकाच मेळ्ळें.देखुनूच ताका आंध्रव्यास म्हण्टात.तशेंच ताका कविब्रह्म आनी उभयकविमित्र अशींय नांवां ताका आसात.
तक्कन्नाचें आंध्रमहाभारत म्हळायार व्यासाच्या महाभारताचो फक्त तेलुगू अणकार न्हय.हे रचनेंत ताची स्वाताची खाशेली अशी प्रतिभा पावला कणकणीं दिसता,,ताणें आपलें रचनेंत चड करुन देशी छंदाचोच उपेग केला.मूळ ग्रंथांतली सामान्य उपाख्यानां ताणें घेवंक ना,पूण वेदांताचें विवेचन मात संक्षेपान केलां.द्रोणाचें पांडवप्रेम,कर्णाची राजभक्ती,शकुनीचें धूर्तपण,अर्जुनाचो पराक्रम.अभिमन्यूचो व्यूहभेद आदी भाग उल्लेख करपासारके आसात.मंत्रीपदाचे आनी शिश्टायेचे अणभव आशिल्ल्यान कृष्णाचें वर्णन ताणें प्रभावीकपणान केलां.जायतेकडेन मूळ ग्रंथापरसूय ताची रचना आशिल्ल्यान तिक्कन्नाच्या महाभारताक तेलुगू साहित्यांत स्थान मेळ्ळां.रचनेंतलें नाटय,मानवी सभ्य गिन्यान आनी भाशेंवयलें असामान्य प्रभुत्व हे तीन विशेश गूण ताच्यामहाभारतांत दिसतात.
निर्वचनानोत्तर रामायण’आनी आंध्रमहाभारत हांचेभायर कविसार्वभौम छंद वाकविवाग्बंध,विजयसेन आनी कृष्णशतक ह्या ग्रंथांची रचना ताणें केली.तिक्कन्नाच्या महाभारताचेरय ताचीं हातबरपां,भाश्यां,विवरणां आदी भरपूर साहित्य उपलब्ध आसा,के.व्ही..रामकोटीशास्त्री,बी.लक्ष्मीनारयणराव सी.वीरभद्रराव आनी के.व्यासमूर्तीप्रभूतींचे तिक्कन्नावयले अभ्यासपूर्ण ग्रंथ उल्लेख करपासारके आसात.तिक्कन्नाच्या काळांतल्या आनी ताचे उपरांतच्या कवींचेर तिक्कन्नाचो खूबुच प्रभाव पडिल्लो दिसता..नन्नय्याचें अपूर्ण वनपर्व तिक्कन्ना उपरांत सुमार शंबर वर्सांनी एर्राप्रगडान पुराय केलें.सुमार तीन वर्सांच्या काळांत आंध्रमहाभारत ग्रंथ तीन महाकवींचो हातभार लागून पुराय जालें..पूण तातूंतलो चडांत चड वांटो तिक्लन्नाचो आसा.