धर्मशाय

धर्मशाय देवाची इत्सा होच कायदो ह्या सिध्दांताच्या आदाराचेर, तशेंच धर्मशास्त्र सांगपी पवित्र ग्रंथाच्या आदाराचें शासन चलोवपी राज्य, हाका धर्मसत्ताक वा धर्मशाय अशें म्हण्टात. ह्या राज्यांनी धर्मगुरूंचो शेक चलता. अधिकृत धर्म राखून दवरप आनी ताचो प्रसार करप हो त्या राज्याचो मुखेल वावर. सादारणपणान अशीं राज्यां आपलो धर्म होच खरो आनी श्रेश्ठ धर्म अशें मानतात आनी हेर धर्मांविशीं ती वायट वृत्ती आपणायतात. तांच्या मतांप्रमाण सगळे कायदे देवान रचल्यात आनी धर्मनेम मोडप म्हळ्यार गुन्यांव करप. हाका लागून कायदेभंग हें तांच्या मतान व्हड पाप. धर्माचो आदार घेवनूच धर्मगुरूक कायदे थरोवचे पडटात. धर्मसत्ताक विचारसरणेप्रमाण राज्यकर्तो हो ईश्वरान नेमिल्लो प्रतिनिधी आसता.

पुर्विल्ल्या काळांत जनतेक एकठांय हाडपाखातीर वा एकठांय दवरपाखातीर राजांक देवाचो वा धर्माचो आदार घेवचो पडटालो, तशेंच धर्मीक आनी राजकीय कार्यांचें वेगळेपण नासतालें वा तातूंत चड फरक नाशिल्लो. हाका लागून आदल्या राज्यांनी धर्मीक आनी राजकीय सत्तेची भरसण जाल्ली. त्या तेंपार राजा हो धर्मगुरू आसतालो वा ताचेर धर्मगुरूचो शेक आसतालो. पूण ही वेवस्था पुरायपणाव धर्मशाय वेवस्थेंत मोडनाशिल्ली. होमर हाच्या तेंपार राजा हांच्या ग्रीसी राज्यांत रूधी आनी परंपरा हांकां म्हत्व आशिल्लें. तशेंच धर्माचें नेम आनी कायदे हातूंत भेद नासतालो. इस्लामाचो उदय जाले उपरांत धर्मसत्ताक राज्यांची निर्मिती जाली. हे विचारसरणेप्रमाण धर्माचो प्रसार करप आनी ताका संरक्षण दिवप हेंच राज्याचें मुखेल ध्येय आशिल्लें. धर्मसुदारणेचे चळवळींत कॅल्व्हिन ह्या तत्त्ववेत्त्यान सोळाव्या शेंकड्यांत धर्मसत्तेचो पुरस्कार केल्लो. ताच्या मताप्रमाण धर्माची राखण पुरस्कार केल्लो. ताच्या मताप्रमाण धर्माची राखण ताचेखातीर जण एका क्रिस्तांव मनशान राज्याक फाटबळ दिवंक जाय, कायद्याक पाळो दिवप हें धर्मीक कर्तव्य मानूंक जाय. हाकालागून राज्याचो कायदो मोडप वा राज्याक विरोध करपाचो कोणाकूच हक्क ना. पूण राज्यांचे कायदे देवान इत्सेआड वा धर्माआड आसल्यार ते मोडून उडोवपाचे सगळ्यांक हक्क आसात, अशें ताणें मुखार सांगलें.

मध्ययुगांत युरोपांत पोप आनी राजा हांचेभितर सत्तेखातीर जाल्ले सर्तीक लागून ऐहिक आनी परलोकीक क्षेत्रांनी भेद करपाचे प्रवृत्तेक नेट आयलो. तशेंच हांगा प्रबोधन काळांत तशेंच हांगा प्रबोधन काळांत विज्ञानाच्या प्रसाराक लागून साबार धर्मीक श्रध्दांविशीं प्रस्न निर्माण जाले. धर्मसुदारणा चळवळींच्या तेंपार युरोपांत धर्मावयल्यान जाल्ल्या झुजाक लागून धर्म आनी राजकारण हांचेमदीं भेद घालपी प्रवृत्ती निर्माण जाली. आशिया आनी आफ्रिका खंडांनीय अस्तंती राश्ट्रांच्या प्रभावाक लागून धर्मसत्तेक देवती कळा लागली. पूण कांय देशांतलो राश्ट्रवाद हो धर्मभावनेचेर आदारिल्लो आसा (इझ्रायल, पाकिस्तान). ह्या राश्ट्रांनी धर्मीक प्रस्नाक राजकीय म्हत्व प्राप्त जालां. धर्मशायेंतले खूबशे घटक ह्या राज्यांनी आस्पावल्यात. आयजूय हांगा धर्मग्रंथातल्या तत्त्वावरवीं राज्य चलोवंचें असो आग्रो जाता. पूण ह्या राश्ट्रांक धर्मशायी राश्ट्रां म्हणूं नजो.