कुंभार-एक कुशल वेवसायीक

कुंभार म्हळ्यार मातयेची आयदना करपी वेवसायीक. तो फकत आयदनाच करना जाल्यार मातयेच्यो वेगवेगळ्यो आकृती करता. मातयेक आपल्या हातांनी खेळोवन वेगवेगळ्यो वस्तू करता.

उगम

कुमाराचो वेवसाय केन्नाच्यान सुरु जालो हें सांगपाक आमच्यांनी म्हणूं येता की जे घडकेक मनीस मांस, भाजी-पालो बी शिजोवन खावंक लागलो तेन्नाच्यान ताका आयदनाची गरज पडली जातली आनी आपली गरज भागोवचे खातीर मोठे कुशळतायेन ताणें मातयेची मडकी तयार केली जातली आनी तेन्नाच कुंभार जल्माक आयलो जातलो.

कुंभार हो एक कुशळ कारागीर. कुंभाराचें मुखेल आवत म्हळ्यार ताचे कुशळ हात. जमनींतल्यान खणून काडिल्या मातये गुळ्यांक आकार दिवन तो आपल्या कुशळ हातांनी सोबीत वस्तू तयार करता. ह्यो वस्तू करपाक कुंभाराक दोन मुखेल गजाली जाय पडटात त्यो म्हळ्यार माती आनी चाक.

माती

माती म्हळ्यार कुंभाराचे पोट. मडकी वा हेर तरेच्यो वस्ती तयार करपाखातीर मुखेलपणान तीन तरेच्या मातयेचें मिश्रण करचें पडटा. तातुंतली मुखेल म्हळ्यार धवी माती, दुसरी पांचव्या रंगाची माती आनी तिसरी काळी माती.

मातयेचे प्रकार

धवे मातयेक खर म्हणटात. ही माती २०-२५ फूट जमनी भितर खणून, भुंयार काडून मोट्या कश्टान पांटल्यांनी भरून राजू घालून गाडयेन बांयचें उदक काडटात ते तरेन वयर काडटात. माती काडपाच्या ह्या भुंयाराक कुरीक म्हणटात. हें काम करपाक २०-२५ जाण जाय पडटात. माती वयर काडून तिच्यो व्हडल्यो राशी घालतात आनी चार-पांच दीस कडक वतांत ती सुकयतात.

पांचव्या रंगाचे मातयेक माट्ट म्हणटात.हे तरेची माती जमनिच्या वयल्या थरातूच ३-४ फुटां भितरूच मेळटा.चड करून रस्त्याचे वा दोंगराचे देगक ही माती मेळटा. काळी माती भोव करून वांयगण करतात त्या शेळीच्या शेतात सुमार ३-४ फूट भितर मेळ्टा.ही माती मोव आनी मधूर आसता.एके तरची लवचिकाय आनी चकचकीतपण तिचे भितर आसता.गणपतीच्यो मुर्त्यो करपाक हे मातयेचो चड प्रमाणांत उपेग जाता.

ह्या तिनूय मातयांचें मिश्रण म्हळ्यार कुंभाराची माती.तांचे मिश्रण अशें आसतां.खर,माट्ट,आनी काळी माती हांचें प्रमाण ४:२:१.म्हळ्यार,चार वांटे धवी माती घाल्यार तातूंत दोन वांटे माट्ट आनी १ वांटो काळी माती घालची पडटा.माती बरी सुकली म्हणटकीर कुंभार ती माती मडक्यो करपाक उपकारायता.फावो त्या प्रमाणांत माती मेजून घेवन कुंभार हें मिश्रण लाकडाच्या बोण्णान फोडटात आनी कांडून कांडून तिचो बारीक पिठो करतात.मागीर पिठो चाळणीत घेवन चाळटात आनी कणेर कुशीक काडून परते चाळटात आनी शेवटाक उरिल्लो कणेर उदकांत फुगूंक घालतात आनी एका वराभितर तो चिड्डून मुड्डून ताचो रोस काडून उरील्ले फातरा कण भायर उडयतात.मागीर कुंवळ घेवन कुंभार आपणालें कांडून केल्ले मातयेचे पीठ कालयता आनी ताचे गुळे करून दवरता.थोडे गुळे तो चड उदक घालून करता तर थोडे गुळे सुके कशे करता.

चाक

आकार दिवपाखातीर कुंभार चाकाचो वापर करता.रानांत वचून तो लवचीक लाकडाच्यो बारीक बड्यो हाडटा.ताचे गोल चक्र करता आनी त्यो वालिंच्या पासांनी घट्ट बांदून दवरता उपरांत गोल फळ्याच्या कुडक्याक भोंवतणी तीन पट्ट्यो जोडून पोंदच्यान एक गोल लाकडाचो गड्डो कसो खिळावन ताचे मदेकाक लोखणाचो एक गुळगुळीत बोल्ट बसयता.उपरांत केल्ल्या चक्राक तो काथो आनी कणेर घालून तयार केल्ली चिकट माती थापून थापून ताका वाटकुळो आकार दिता आनी अशें तरेन चक्र तयार जाता.मडक्यो भाजपाचे भट्टेक हावो म्हणतात.

कुंभार रांदचेकुडीत जेवणा-खाणा खातीर उपकारवपाची आयदणां,देवधर्माच्या कार्याची आयदणां तशेंच सोबेच्यो आनी हेर मातयेच्यो वस्तू तयार करता. गोयांत आदल्या काळार गांवां-गांवांनी कुंभार दिश्टी पडटाले.पूण आता हो वेवसाय आता उणो जायत चल्ला.हाका जायतीं कारणां आसात.

पयलें कारण म्हळ्यार उद्देगीकरण.आयज मनशांन नवे नवे सोद लायल्यात आनी तांबे, पितूळ,स्टील,आलुमिनियम,सारक्या धातुंची रांदपाक उपकारावची साबार तरांची आयदणां बाजारांत आयल्यात.ते भायर हीं आयदणां सारकी रोखडीं फुटनात देखून चडसो लोक हीं आयदणां वापरुंक लागल्यात.

शारिकरण:कुंभाराच्या कुटुंबांतले शिकिल्ले चले-चल्यो ह्या धद्यांपसून पयस जाल्यात.ह्या पारंपारीक धंद्याकडेन तीं उणेपणाचे नदरेन पळयतात.आयज गोंयात सामके हाताच्या बोटाचेर मेजपाइतले थोडेच कुंभार भाव हो धंदो करून आपले पोट भरतात.गोंयात चड करून काणकोण, कुकळ्ळी, वेर्णा, कुडतरी, शिरोडे, आगोंद हो धंदो चलयतात.