मांडुर डोंगरी गावांतलो इंत्रुज उत्सव
इतिहासीक फाटभुंय[बदल]
मांडुर डोंगरी गावांतलो इंत्रुज उत्सव।'इंत्रुज' हें उतर पु्र्तूगेज 'Entrudo'ह्या उतरावेल्यान कोंकणींत आयलां. Entrudo म्हळयार कार्निवाल.इंत्रुज क्रिस्तांव लोक मनयतात आनी हिंदू शिगमो मनयतात. पूण मांडूरच्या डोंगरी गावांत हिंदू इंत्रुज मनयतात. १५१० वर्सा पुर्तूगेज गोयां आयले सुरवातेक तांणी तिसवाडी,बारदेस आनी साश्ट हे तालूके आपल्या हाताखाल घेतले.हांगासरल्या लोकांक पिडापीड दिवपाक सुरवात केली.हिंदुंचीं देवळां मोडलीं,पवित्र ग्रंथ लासले कारण ते मु्र्तिपुजे आड आसले.गोंयकारांचेर इंक्विजीश्न लायलें.हिंदुंक कसलीच धर्मीक कार्यावळ करपाक मेळनासलें.शिगमो मनोवपाचेरुय बंदी हाडली. ऑल्ड गोवा पुर्तूगेजांची राजधानी आसली.ऑल्ड गोवाच्यान मांडुर हो गांव ९ कि.मी. अंतराचेर आसा,म्हणटकुच हांगा पुर्तूगेज सैनिक सहज येवन वताले.तांणी पळयलें डोंगरी गावांत शिगमो मनयतात आनी ताचेर बंदी हाडली.हांगासरल्या लोकांक खुब दुख जालें, पुण ताणी धीर सोडलो ना.शिगमो बंद दवरल्यार देवीक वायट दिसतलें असो तांचो भावार्त आसलो.गांवच्या भौसान एक बसका घेतली आनी एक थराव घेतलो.गोयांत शिगमो फालगून म्हयन्यांत येता,ताच्या कांय दिस पयलीं कार्निवाल हो पुर्तूगेजांनी हाडिल्लो उत्सव मनयतात.कार्निवालाक गांवगिर्या वाठारानी इंत्रुज म्हणटात.आमींं शिगमो मनयनात तर आमीं तुमचो इंत्रुज(entrudo) मनयतात अशें पुर्तूगेजांक सांगलें.पूर्तूगेजांक तें खरें दिसलें आनी इंत्रुज मनोवपाक परवांगी दिली. डोंगरी हो गांव मांडुर गावांत आशिल्लो एक ल्हान गांव.डोंगरी हें नांव पडपाचें कारण म्हळ्यार गावांत मदीं दोंगुल्ली आसा आनी तिचे सरभौतणी घरां.दोंगुल्लेचेर वयर श्री.जगदमबा सश्टी शांतादुर्गा देवीचें देवुळ आसा ,हांगासरल्या इंत्रुजाची मुखेल देवी हिच आसा.विवीध गजाल म्हळयार गावांत रावुन दोंगुल्लेक भोंवताडो मारुन देवीक प्रदक्षना घालपाक मेळटा. पयलीं इंऱुज एकुच जाग्यार म्हळयार धाकट्या भाटांतल्या मंडपांत मनयताले। पुण जे दोंगरकार आसले ते खुब उसरां घरा पावताले आनी तांका मजा करपाक मेळनासली। त्याखातीर भौसान थारायलें लोकांच्या व्यवसाया प्रमान वेगवेगळया माटवानी मनोवपाक। ५ माटवानी इंत्रुज मनोवपाक सुरवात जाली तारी माटव, बाबरी माटव, दोमे माटव, मंडप आनी देट्टो।सगळीं घरां ह्या माटवानी वाटून घातल्यात। इंत्रुज माघ म्हयन्याच्या तिसरया शुकराराक येता। हो उत्सव ७ दिस चलता।
पयलो दिस फटया सुंवारी[बदल]
।इंत्रुजाच्या पयल्या दिसा फटया सुंवारी आसता। फटें ह्या उतराचो अर्थ पोरनी कांबळ। ह्या पयल्या दिसा व्हडील माटवांत जमतात आनी उत्सवाक जातल्या खर्चाचो अदमास काडटात। त्या प्रमान दर एका वांगडयान कितले पयशसे काडचे तें थारायतात, हाका पोटी म्हणटात।हेम जातकूच सुंवारी हें वाद्य वाजयत गावाक भोंताडो मारतात।हें पुरसांव काडटा म्हणसर रात जाता म्हणुन आदल्या काळार लोक फटें वा कांबळ वापरताले म्हणुन फटया सुंवारी हें नांव पडलें। आयज लोक फटें वापरनात पुण फटया सुंवारी हे नांव अजुन आसा।देवीची सतरी आपआपल्या माटवांत पावतकुच हें पुरसांव सोपता।
दुसरो दिस सतरी फुलोवप।[बदल]
सुवाळ्याचो दुसरो दिस शेनवार ह्या दिसा सतरी फुलयतात। धर्मीकरिती रिवाजांचे बाबतींत हो दिस खब म्हत्वाचो।वेगवेगळयो धार्मीक गिती करतात।कांसाळें, घुमट, दोब आनी शामेळ हीं वाद्यां वाजयतात। दर एक माटव देवदासी (कलवंत) हाडटात।जलमी गाराणे घालता आनी उपरांत सतरी फुलयतातगांवचे लोक फुलांनी सतरी न्हेसयतात। ही सतरी सश्टी देवीचें प्रतीक अशें मानतात।उपरांत गांवचे लोक देवाचा आनंद आतां हो,सटी मायेचा उत्सव आला हो अशें म्हणून सतरी घेवन नाचत गावाक भोंवताडो मारतात।सुंवारी वाजता,बायलो(कलवंतांं) संगीताच्या तालार नाचतात। तंरगां नाचयत पांचुय माटवांतले वांगडी इंऱुज माटवांत जमतात। सटीमायेचा उत्सव आतां हो आनंदी आनंद जात हो हें पारंपारीक गीत गायत सगळे एकठांय नाचतात।उपरांत आपआपल्या माठवांत वतात।
तिसरो दिस सुंवारी।[बदल]
इंत्रुजाच्या तिसरया दिसाव प्रत्येक माटवांतली सिंवारी आपआपल्या वांगड्यांच्या घरा वता। लोक सुंवारी आपल्या घरा घेता आनी तिची पुजा करतात।तशेंच इंऱजाक तीन दिस म्हळयार आयतार, सोमार आनी मंगळाराक नाटकां आसतात। आदल्या काळार नाटक हें गांवच्या लोकांक मनरिजवनेचें साधन आसलें।
चवथो दिस लालकी।[बदल]
इंत्रुजाचो चवथो दिस सोमार ह्या दिसा लालकी आसता। लालकी म्हलयार देवी आशिल्लें वाहन। हे लालकेंत सटी देवीची मुर्ती दारतात आनी ही अख्या गावांत भोंवडायतात। बायलो देवीक आरत दाखयतात फुलां-फळां आोंपतात। ह्या फळांची मागीर पावणी जाता।
पांचवो दिस- मेळ।[बदल]
इंत्रुजाचो पांचवो दिस मंगळार ह्या दिसा मेळ आसता। हो सगळ्यांत लोकप्रिय तशेंच उत्साहपुर्ण दिस। ह्या दिसा मेळाची मिरवणुक आसता। डोंगरेवयलें मेळ हें गोंयच्या लोकांक एक खाशेलें आकर्शन। ह्या दिसा सयरीं इश्ठ-मित्र येतात। घरा घरानी ह्य़ा दिसा नुस्तें मास सारकेलें जेवण आसता।पांचुय माठवांतलीं रोमठां भायर सरतात। नाचत भोंवतात उपरांत इंत्रुज माठवांत
सवो दिस - गुलाल वा धुल्लट[बदल]
गोयांत शिगमो गुलाल लावन सोंपता। इंऱजाचो सवो दिस बुधवार ह्या दिसा कायद्यान इंऱज सोंपता। गुलाल फांतोडेर सुरु जाता। गुलालाच्यो रिती रिवाज इंऋज माटवांत जातात। पांचुय माठवांतल्यो सतर्यो इत्रुज मंडपांत हाडटात।लोक एकमेकाक गुलाल लायतात। रिती रिवाज जाल्या उपरांत सतर्यो परतुन आपआपल्य माटवानी वतात।माटवांत सतरी पालयतात आनी अशे तरेन इत्रुज सोंपता।
सातवो दिस - सत्यनारायन म्हापुजा।[बदल]
आदल्या काळार इत्रुज स दिसानि सोंपतालो। पुण आतां इत्रुज सातव्या दिसा सत्यनारायन म्हापुजा करुन सोंपता।
सुशेत सायबिणीचें फेस्त।[बदल]
डोंगरेर धाकट्या भाटांत सुशेत सायबिणीचें कोपेल आसा। इऋजाच्याच दिसानी सुशेत सायबिणीचेंय फेस्त क्रिस्तांव लोक व्हडा दबाज्यान मनयतात। फेस्ताचें मीस जातकुच सायबिणीचें पुरसांव काडटात।हें पुरसांव अख्या गावांत भोंवता। पुरसावाक हिंदुय लोक वांटो घेतात सुशेत सायबिण फुलां वाटी अोंपतात।सुशेत सायबिण आनी सट देवी हीं दोगांय भयणी, बाटाबाटीच्या काळार सुशेत सायबिणीक क्रिस्तांव केली अशें कांय लोक मानतात। अशे तरेन दोनुय समाज एकमेकांच्यो परबो मनयतात।