अँडरसन, कार्ल डेव्हिड

विकिपीडिया कडल्यान
कार्ल डेव्हिड अँडरसन

अँडरसन, कार्ल डेव्हिड (जल्मः ३ सप्टेंबर, १९०५, न्यूयॉर्क).नामनेचो अमेरिकन भौतिकी शास्त्रज्ञ. कॅलिफोर्निया इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजींत शिकप करून १९२७ त बी. एस्. आनी तो कॅलिफोर्निया विद्यापीठाचो सदस्य आसा. १९३९ त ताची प्राध्यापक म्हूण नेमणूक जाली.

१९३० त ताणें विश्वकिरणांक (cosmic rays) लागून वातावरणांत निर्माण जावपी आयनीकारक कणांचो तीव्र चुंबकीय क्षेत्रांत दवरिल्ल्या बाष्पकोठी वरवीं (magnetic cloudchamber) अभ्यास करपाक सुरवात केली. आयनकारक कणांक लागून बाष्पकोठींत तयार जाल्ल्या मार्गांचें चुंबकीय क्षेत्राक लागून जावपी विचलनाचे (deflection) दिशेचें निरीक्षण करून अँडरसन हाणें त्या कणावयल्या विद्युत् भाराचें चिन्न थारायलें. १९३२ च्या सुमाराक ताका विव्श्र किरणांत सद्च्या electron बगर धन विद्युत् भारित इलेक्ट्रॉन (positively charged electron) आसतात, हाचो निर्णायक पुरावे मेळ्ळो. ह्या नव्या कणाक, ताणें positron अशें नांव दिलें.

१९३६ त विव्श्र किरणांविशींचें संशोधन करीत आसतना ताणें आनी नेडरमेयर हाणें मेसन (meson) ह्या इलेक्ट्रॉन (electron) परस, २०७ पटींनी मोटो आशिल्ल्या मूलकणाचो सोद लायलो, पोझिट्रॉन (positron) आनी मेसन हे अल्पायुषी कण आसात. Positron आनी electron हांचे मजगतीं विक्रिया जातकच गॅमा किरणांच्या स्वरुपांत आनी आइन्स्टाइन हाच्या नामनेच्या E=mc² त ह्या समीकरणाचेर आदारीत तितल्याच ताकदीची ऊर्जा गॅमा-किरणांच्या (Gamma Rays) जोडयांच्या रुपांत प्रगट जाता. धन विद्युत् भारीत (positively charged) मेसन फोडल्यार Positrons आनी neutrinos मेळटात तशेंच ऋण विद्युत् भारीत (negatively charged) Meson फोडल्यार electrons आनी Neutrinos मेळटात. पॉझिट्रॉनच्या म्हत्वाच्या सोदाखातीर अँडरसन हाका १९३६ त व्हिक्टर हेस ह्या विश्वकिरणां विशीं मुळावें संशोधन केल्ल्या दुसऱ्या एका शास्त्रज्ञावांगडा भौतिकशास्त्राखातीर आशिल्लो नोबेल पुरस्कार वांटून मेळ्ळो.