अग्नी, गोविंदराव (पंडीत)

विकिपीडिया कडल्यान
पंडीत गोविंदराव अग्नी

पंडीत गोविंदराव अग्नी (जल्म 20 मे 1915) एक नामनेचो गायक आनी संगीतकार. ताचो जल्म एका गौड सारस्वत ब्राह्मण घराण्यांत जालो. बापूय कीर्तनकार आशिल्ल्यान ताका ल्हानपणांतूट ,संगीताची गोडी लागली. बापायचें गायन आनी अभिनय हे गूण ताका जल्मताच लाबिल्ले. व्हड गवय जावपाचो हावेस ताणें ल्हानपणांतूच बाळगिल्लो.

गोंयचो नामनेचो गद्य नट, नटवर्य वसंतराव सावकार हांचे मध्यस्थीन रघुवीर सावकार हाचे ‘रंगबोधेच्छु नाट्य समाज’ हे नाटक मंडळींत 1930त, ताणें प्रवेश मेळयलो.नटाक जाय तें शास्त्रीय संगीताचें मुळावें गिन्यान आनी अभिनयाचे शिकप रघुवीर सावकार हाचे कडल्यान घेतलें. ताका गायनाचें फुडलें शिकप दिवपाची तजवीज रघुवीर सावकार हाणें पाध्येबुवाचो शिश्य नीलकंठबुवा चिखलीकार हाचे कडेन केली. रंगमाचयेर ‘संशय कल्लोळ’ नाटकांतली साधूची भुमिका करून ताणें आपल्या नटाचे कारकिर्दीक सुरवात केली.उपरांत त्याच नाटकांतल्यो रेवती आनी आश्विनशेट ह्योय भुमिका ताणें केल्यो. ह्याच नाटकांतल्या जलशांतूय गावपाचो मान ताका फाव जाला.हे नाटक कंपनींत आसतनाच,वसंतराव सावकारान, जंय जंय कंपनीचो राबितो आसतालो थंय थंय गोविंदरावाच्यो मैफिली घडोन हाडल्यो.

फुडें कांय वर्सा विष्णुपंत बोरकार हाचे प्रभात कंपनीतूय ताणें काम केलें. पूण नाटकांत कामां करून आपली गायनांतली उदरगत जावंची ना हें पळोवन गोविंदरावान कंपनी सोडली आनी म्हापशां येवन गायनाचो वर्ग चलोवपाक सुरवात केली. ह्याच काळांत ताचो आवाज फुटलो पूण उपाट रियाज करून ताणें तो परत मेळयलो. घराणेदार गुरू कडल्यान संगीतांतलें उंचेलें शिकप घेवपाची ताची इत्सा वाडत आशिल्ली. देखून तो मुंबय गेलो. थंय वसंतरावाचो भाव गोपीनाथ सावकार हाच्या यत्नांक लागून, आग्रा घराण्याचो खादीम हुसेन खॉं हाच्या हाता सकयल गोविंदरावाची फुडल्या शिक्षणाची वेवस्था जाली. खॉं सायबाच्या मोलादीक मार्गदर्शनाखाला ताचो रियाज सुरू जालो. मे 1938त तो खॉं सायबाचो गंडाबंध शागीर्द जालो. उस्ताद खादीम हुसेन खॉंहाची तालीम गोविंदरावाक पुराय एक तप मेळ्ळी. थंय आसतनाच खॉं सायब फैय्याज हुसेन खॉं आनी आपल्या गुरूचो भाव उस्ताद अन्वर हुसेन खॉं हांच्या कडल्यानूय गोविंदरावाक गायनाचें मार्गदर्शन मेळ्ळें.

गोड गळो, लयकारी, तालाचें खोल गिन्यान, खाशेले शैलीन ख्याल प्रस्तुत करपाची पद्दत, विस्ताराची तांक ह्या सगळ्या गुणांनी गोविंदराव फिशाल जाल्लो. गुरू कडल्यान मेळयल्या शिक्षणाक आपणाले प्रतिभेची जोड दिवन ताणें हेर गवयांच्योय लकबी आनी शैली आपणायल्यो. उपाट मेहनत करून शास्त्रीय संगीतांतलो एक नामनेचो गायक म्हूण ताणें नामना मेळयली.

कितल्याशाच मैफिलीनी ताणें गायनाचे कार्यक्रम आनी मैफिली सादर केल्यो. 1938 सावन तो आकाशवाणीचो मान्यवर गावपी जावन आसा. तो एक ऊंच पांवड्यांची संगीत दिग्दर्शक आसून कितल्याशाच संगीत नाचकांचें दिग्दर्शन ताणें केलां. 1944त. मुंबयत धी गोवा हिन्दु असोसिएनाच्या बिल्डींग फंडा खातीर ‘उद्याचा संसार’ नाटका तीर ताणें संगीत दिग्दर्शन केलें.मुंबई मराठी साहित्य संघाच्या कला विभागा खातीरूय ताणें खूब वावर केला.

‘धरणीधर’ ह्या मामा वरेरकर हाच्या नाटकाचें संगीत दिग्दर्शन ताणें केल्लें. 1956 – 1959 ह्या काळांत धी गोवा हिन्दू असोसिएशन – मुंबय हे संस्थेन जीं संगीत नाटकां, सर्तींत सादर केलीं, तांचें पुराय संगीत- दिग्दर्शन ताणें समर्थपणान केलें. रेडिओ संगीत संमेलनांतल्यान दिल्ली, बडोदा, नागपूर,मद्रास, अमृतसर हांगा ताचे कार्यक्रम जाले. 1965 वर्सा ‘चमकला ध्रुवाचा तारा’ ह्या गोपीनाथ सावकार हाणें दिग्दर्शीमत केल्ल्या नाटकाचें संगीत दिग्दर्शन गोविंदरावान केलें आनी उपाट लोकप्रियता मेळयली. पं. गोविंदरावाचो जो मुखेल शिश्यवर्ग आसा, तातूंत अंजनीबाई लोलयेंकार, निर्मला गोगटे, कान्होपात्रा, रजनी जोशी, बकूल पंडित (अलकनंदा वाडेकर), प्रसाद सावकार, अरविंद पिळगांवकार हांचो आस्पाव जाता.

1972 सावन ताची मुंबय विद्यापीठांत संगीत ताच्या पदवी संपादन करपी अभ्याक्रमांत अध्यापक म्हूण नेमणूक जाली. ताचे जायते भोवमान जाले. रंगमाचयेची सातत्यान सेवा केल्ल्या खातीर महाराष्ट्र राज्य सरकारान 1980त, ताचो मानपत्र दिवन सत्कार केलो. गायनाचार्य वझे बुवाच्या नांवान दवरिल्लें अखिल भारतीय मराठी नाट्य परिशदेचें इनाम ताका 1988त फाव जालें. 16 ऑगस्ट 1988 ह्या दिसा गोमन्तक मराठी अकादमीन कलावंत भोवमान दिवन ताचो सत्कार केलो.