औरंगाबाद

महाराष्ट्र राज्यांतल्या औरंगाबाद जिल्ह्याचें आनी मराठवाडा विभागाचें मुखेल ठाणें. गोदावरी न्हंयची उपन्हंय हिचे उजवे देगेर हें शार वसलां. पुण्यासावन २३० किमी. आनी अहमदनगरसावन १०९ किमी. ईशान्येक हें शार आसा. लोकसंख्या ३,११,४२१(१९८१) आवांठ ५०.४८ चौ.किमी.

ह्या शाराचें मूळ नांव खडकी आशिल्लें. निजामाचो प्रधान मलिकअकबर हाणें मोगलांकडल्यान हे शार निजामाकडेन आयल्या उपरांत मराठवाड्याचें एक संस्कृतीक केंद्र म्हूण ताका नामना मेळ्ळी. फुडें राज्यपुनर्रचणुके उपरांत हें शार महाराष्ट्रांत आयलें.

ह्या शारांत मलिकअंबराच्या काळांतल्यो आनी ताच्या उपरांतच्यो कितल्योश्योच पोरन्यो वास्तू पळोवंक मेळटात. दुस-या ते सातव्या शेंकड्यामेरेन दोंगर कोंरातून केल्ल्यो दोंगरी होंवरी हांगा आसात. हातूंत अजंठा आनी वेरूळ हांकां बरीच नामना आसा. ह्या दोन नामनेच्या होंव-यांखातीर औरंगाबाद हें पर्यटन केंद्र जालां. तेभायर हांगा औरंगजेबाचो दरबार भरतालो तो किल्लो, जामे मशीद, पाणचक्की आनी १६७९ वर्सा औरंगजेबान आपली बेगम दिलरासबानू हिच्या उगडासाक हुबेहुब ताजमहालाभशेन बांदिल्लो ‘बिबिका मकबरा’ आसा. औरंगाबादच्यान लागींच दौलताबादचो किल्लो आसा. ताच्या मुखार ६० मी. उंचारयेचो चॉंद मिनार आसा.

मनमाड ते हैदराबाद रेल्वेमार्गावेलें हें मुखेल स्थानक. हांगाच्यान ९ किमी. अंतराचेर चिकलठाणा हांगा विमानतळ आसा. ह्या शारांत रस्मी आनी सुती कपड्यांचयो गिरणी आसात. तेचपरी लुगटावेल्या पारंपारिक ‘हिमरू’ आनी किनखाबाच्या कामाखातीर ह्या शाराची नामना आसा. तेभायर हांगा यंत्रा, कातडीकाम, आयदनां, धातुच्यो वस्तू आदीचे कारखाने आसात. जिल्ह्यांतल्या शेतीमालाची ही वेपारपेठ आसून मराठ्वाड्यांत संस्कृतीक आनी शिक्षणीक मळार ह्या शाराचें नांव आसा. मराठवाडा विध्यापीठ हांगा आसा. तशेंच कांय महाविध्यालयां आनी तंत्रसंस्थाय आसात.