कल्पना चावला
कल्पना चावला (17 मार्च 1962 – 1 फेब्रुवारी 2003) एक भारतीय - अमेरीकांतली अंतरळांतली यात्री आनी अंतरीक्ष मिशन विशेशज्ञ आशिल्ली आनी अंतरळांत वचपाची ती पयली भारतीय बायल मनीस. कोलंबिया अंतरळांत यान गेल्लें, तें फुटून सात जाणांक मरण आयलें आनी तांतूत कल्पना चावला आशिल्लें.[1]
सुरवातेचें जिवीत
[बदल]कल्पना बनारसीलाल चावला हांचो जल्म कर्नाल, हरियाणा ह्या गांवांत 17 मार्च 1962 ह्या वर्सा हिन्दू घराब्यांत जालो. ताचें बापायचें नांव श्री. बनारसी लाल चावला आनी आवयचें नांव संजोयती आशिल्लें. आपल्या घराब्यांत चार चल्यां मदीं कल्पना सगळ्यांत निमाणें आशिल्लें. जेन्ना कल्पना टैगोर बाल निकेतनांत आठवे वर्गांत शिकतालें तेन्ना ताणें इंजिनीयर जावपाची आपली इच्छा आपले आवयक सांगली. ताचे आवयन आपले चलयेची भावना समजली आनी फुडें वचपाक ताका प्रेरणा दिली. ताचो बापूय ताका दोतोर नाजाल्यार शिक्षक करपाचो सोदतालो, पूण कल्पना ल्हानूच आसतना अंतरळांत वचपाची सपनां पळयतालें. कल्पना आळशी नाशिल्लें खंयच्याय कामांत अपेशी थारल्यार तें प्रयत्न करपाचें सोडिनाशिल्लें.
शिक्षण
[बदल]कल्पना चावला हाणें आपलें सुरवातेचें शिक्षण टैगोर पब्लिक स्कूलांतल्यान घेतलें. फुडलें विमान अभियांत्रीकीचें शिक्षण ताणें पंजाब इंजिनियरींग कॉलेज, चंडीगढ हांगा पुराय केलें. 1984 वर्सा अर्लिंड्ग्टनच्या टॅक्सस विद्यापीठांतल्यान ऍरोनॅटिकल उच्च अभियांत्रिकी शिक्षण घेतल्या[2] उपरांत कोलोरोडो विद्यापीठांतल्यान एरोस्पेस अभियांत्रिकी विभागांतल्यान 1988 वर्सा डॉक्टरेटची पदवी मेळयली.[3] कल्पना चावलाक विमान, ग्लायडर आनी वेवसायीक विमान चलोवप हीं सगळीं यानां प्रमाणीत चलोवपी प्रशिक्षणाचें लायसन्स मेळिल्लें. एक वा जायत्या इंजिनाचें यान वेवसायीक विमान चलोवपाचें लायसन्स ताका मेळिल्लें. अंतरळांतली भोंवडेकार जावचे पयली तें एक नामनेचें नासा संस्थेचें वैज्ञानीक आशिल्लें.
वावर
[बदल]डिसेंबर, 1994 वर्सा अमेरीकेंतल्या नासाच्या 15 व्या अंतरळांत वचपाच्या पगंडांत निवड जाली. मिशन विशेषज्ञ म्हूण ताणें एस.टी.एस – 87 हातूंत काम केलें. अंतरळांत ताणें 376 वरां 34 मिनटां प्रवास केला.[4]
विक्रम
[बदल]कल्पनान दोन फावटी अवकाश भोंवडेत १०४ दशलक्ष किलोमीटर प्रवास केलां. त्या भायर ७६० वरां अंतराळांत तिणें राबितो केलो. तशेंच २५२ पावटी धर्तरेक घिट्ट्यो तिणें मारल्यो.
मरण
[बदल]1 फेब्रुवारी 2003 ह्या दिसा अमेरीकेच्या वेळा प्रमाण सकाळीं ८ जावन ५३ मिनटांनी कोलंबीया यान परतेचे वाटेर आसतना टेक्सास-अमेरीकेंत जमनी थावन दोन लाख फुटां वयर स्फोट जावन मातयेभरवण जालें. ह्या स्फोटांतल्यान कोलंबिया यानाचे कुडक्यान कुडके जाले. ह्या स्फोटाक लागून कल्पना आनी ताचे वांगडा आशिल्ले हेर अंतरळांतले भोंवडेकार हो संवसार सोडून गेले.[5]
पुरस्कार आनी मान्यताय
[बदल]मरणा उपरांत -
- काँग्रेशनल अंतरीक्ष पदक दिवन सम्मान
- नासा अंतरीक्ष उडान पदक
- नासा विशिश्ट सेवा पदक
- YASH अवॉर्ड
उगडास
[बदल]१) टॅक्सस विद्यापीठांत एल पासो (यूटीईपी) भारतीय विद्यार्थी पंगडान (आईएसए) 2005 वर्सा कल्पना चावलाच्या उगडासाक छात्रवृत्तीचो कार्यक्रम स्थापीत करून दवरला.[6]
२) भारताच्या प्रधानमंत्र्यान 5 फेब्रुवारी 2003 ह्या दिसा हवामानाची म्हायती दिवपी उपग्रहाक METSAT कल्पना ह्या नांवान वळखतले. भारतान 12 सप्टेंबर 2002 ह्या वर्सा सुरू केल्ल्या METSAT – 1 पयलो उपग्रह कल्पना – 1 ह्या रूपान सुरू करतलो.[7] कल्पना – 2, 2007 ह्या वर्सा सुरू जावपाची आशा आसा.
३) न्यूयॉर्क शारांत जैक्सन हाइट्स क्वींन्स (Queens) हांगा आशिल्ल्या 74 स्ट्रीट ह्या रस्त्याक 74 स्ट्रीट कल्पना चावला हें नांव दिलें.[8]
४) आर्लिंगटनाच्या टॅक्सस विद्यापीठांत 2004 ह्या वर्सा कल्पना चावलाच्या नांवान एक कूड (dormitory), कल्पना चावला हॉल हें नांव दिलां.[9]
५) कर्नाटक सरकारान 2004 ह्या वर्सा युवा महिला वैज्ञानिकांक कल्पना चावला पुरस्कार ह्या नांवान स्थापीत केलो.[10]
६) पंजाब इंजिनियरींग कॉलेजांत एक विद्यार्थी भवन कल्पना चावलाच्या नांवान बांदला. त्या भायर पंचवीस हजार रूपया, एक पदक आनी ऍरोनॉटीकल इंजिनियरींग विभागांतल्यान सर्वश्रेश्ठ विद्यार्थ्याक प्रमाणपत्र आनी पुरस्कार स्थापीत करून दवरला.[11]
७) एक सुपर कंप्युटर नासान कल्पना चावलाच्या नांवान समर्पीत केला.[12]
संदर्भ
[बदल]- ↑ "Kalpana Chawla". Retrieved 24 March 2021.
- ↑ Chawla, Kalpana (1984), MS Thesis Optimization of cross flow fan housing for airplane wing. installation, University of Texas at Arlington, p. 97
- ↑ Chawla, Kalpana (1988), PhD Thesis Computation of dynamics and control of unsteady vortical flows, University of Colorado at Boulder, p. 147
- ↑ "Astronaut Bio: Kalpana Chawla" (PDF). NASA. May 2004. Retrieved 11 January 2021.
- ↑ Correspondent, A. "Space Shuttle Explodes, Kalpana Chawla dead". Rediff.
- ↑ "Kalpana Chawla Memorial Scholarship". UTEP. Archived from the original on ऑक्टोबर 2, 2011. Retrieved जून 10, 2008.
- ↑ "ISRO METSAT Satellite Series Named After Columbia Astronaut Kalpana Chawla". Spaceref.com. Retrieved 10 June 2007.
- ↑ Rajghatta, Chidanand (12 July 2004). "NY has Kalpana Chawla Way". The Times of India. Retrieved 27 February 2014.
- ↑ "Kalpana Chawla Hall". University of Texas at Arlington. Retrieved 16 May 2013.
- ↑ "Kalpana Chawla Award instituted". The Hindu. Chennai, India. 23 March 2004. Retrieved 10 June 2007.
- ↑ "Punjab Engineering College remembers Kalpana". The Indian Express. Archived from the original on ऑगस्ट 27, 2006. Retrieved जून 10, 2007.
- ↑ "NASA Names Supercomputer After Columbia Astronaut". About.com. Retrieved 10 June 2007.
भायले दुवे
[बदल]
- "कल्पना चावला (पि.हेच.डी.)". नासा. February 2003. Retrieved 7 May 2019.
- जीण चरित्र, नासा