काणकोणचो कुणबी

काणकोण हो गोंयचो दक्षिणेकडल्या तोंका वयलो तालुको. ह्या तालुक्याचो वाठार चडसो दोंगरी वाठार. तरी लेगीत ह्या वाठारांत जायतो लोक रावता. काणकोण वाठारांत कुणबी लोकांची वसती चड प्रमाणान पळोवपाक मेळटा.

दोंगराच्या मुळसांनी हे कुणबी घरां करून रावल्यात. ह्या कुणबी समाजांतलो गांवकार म्हळ्यार तांचो गांवचो मुखेली. गांवचे जाणकार जाल्ल्यान तांका व्हड मान आसता. वेळीप कुणबी हे देवाचे पुजारी काणकोणच्या श्रीस्तळ वाठारांतलो मक्कीकार्जुन हें तांचे दैवत कुणबी लोक म्हादेवाक पुजतात. मल्लीकार्जुन हें म्हादेवाचेंच एक रूप.

कुणबी लोकांचो चडसो राबितो श्रीस्थळ, गांवदोंगरे, खोतीगांव, आगोंद, खोल, लोलयें आनी पैंगीण ह्या काणकोणच्या दोंगरी वाठारांत दिसून येता. ह्या लोकांचो मुखेल वेवसाय म्हळ्यार शेतकामती आनी गोरवां राखणो. ताची शेकड्यांनी गोरवां आसता. तांकां घेवन ते दिसा उजवाडांत चरवाखातीर दोंगरार व्हरतात आनी दिस पडलो म्हणटकच तांका वसतेर आमुडटात. पूण एक अजापाची गजाल म्हळ्यार कुणबी गायचे दूद पियेनात गायचे दूद तांच्या पाडकांखातीर आसता असो तांचो खोल भावार्थ आसा.

शेतकामती कुणबी दोंगरार नासणो, वरयो आनी मिरसांग अशे तरेचें पिक रोयतात. कुणबी लोक मांस खाता. पूण तें पोशिल्ल्या जनावरांचे वा कुकडांचे न्हय. रानांतल्या सावजांचे ते मांस खातात. काणकोणच्या कुणबी समाजांत आमकां जायत्यो परबो पळोवपाक मेळटा. गुडुलो, बाशी, पुनव, पावडो, घेणलो, नागपंचप ह्यो कांय म्हत्वाच्यो परबो आसात. तशेच धालो, फुगड्यो, तोणयां – मेळ, गोफ, तालगडी अशे तरेचे नाच पळोवपाक मेळटा.

हो कुणबी समाज व्हडा दबाज्यान लग्नां मनयतात. एकाच माठवांत सात – आठ लग्नां थारतात. ताच्या लग्नांत न्हवरो येवन व्हकलेच्या घराचेर घुरी घालता.

आयचो कुणबी समाज शिकूंक लागला. नव्यो गजाली आपणांवपाक लागला. तसोच नव्या तंत्राचो उपेग करून पिकावळ वाडोवंक लागला गोंयचे तशेच देशाचे उदरगतीक पालव दिवंक लागला