कारापुरकार, निळकंठ (निकुबाब) मंगेश

(जल्म: ? १९०५, बोर्डे-मडगांव; मरण: १९ फेब्रुवारी १९८८, पणजी). व्हड गांधीवादी, त्यागी आनी उच्च विचारसरणी अशी जीण जियेवपी गोंयचो सुटके झुजारी. बापूय मुंबय उच्च न्यायालयांत काम करतालो. ताणें प्राथमिक शिक्षण मराठी, पोर्तुगेज आनी इंग्लिशींतल्यान घेतलें. ताका हिंन्दी, गुजराती आनी संस्कृत भाशेचें गिन्यान आशिल्लें.१९२० वर्सा सावन ताचेर गांधीचे चळवळीचो खास करून अहिंसावादाचो खोल परिणाम जाल्लो. हाचो परिणाम म्हूण ताणें आपलें आवडीचें नुस्तें खावपाक सोडलें. खादीचे कपडे वापरूंक घेतले आनी सादे रितीन रावपाची पद्धत आपणायली. वसाहतवादाआड झुजपाची ताची खर इत्सा आशिल्ली. १९४० वर्साक सुर्वेक तो दिवचल वाठारांतल्या वाचनालयांत वावर करतालो, तेन्ना ताणें रामनाथ कडकडे हाच्या पालवान तरनाट्यांक एकठांय केले. तांकां ताणें हातीपत्रकांच्यो चक्रप्रती डॉ. टी. बी. कुन्य हाची पुस्तिका आनी मुंबयसावन उजवाडाक येवपी ॲग्लो लुझितानु (Anglo Lusitano) हें नेमाळें वाटलें. रामनाथ कडकडे आनी ताच्या वांगड्यांनी पोर्तुगेजांआड चळवळ करपाक फंड एकठांय करपाचो उपेशी बेत आंखलो. ताका लागून तांचेर वाजेवन तो सुटके झुजाचो एकटोच वावर करूंक लागलो. १९४३ वर्सा ताणें आनी पुरूषोत्तम काकोडकार हांणी मेळून मडगांव शारांत गोंयचे राजकी जागृताये खातीर 'गोवा सेवा संघ' नांवाची संघटना स्थापली. हे संघटनेक लागून डॉ. लोहियान १८ जून १९४६ दिसा पोर्तुगेजाम् आड नागरी हक्कांखातीर सत्याग्रह केल्लो. ह्या सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो. पोलिसांनी ताका धरलो आनी कांय काळ बंदखणींत दवरलो. फुडें तो मडगांव व्हाज आनी फाफु पोकळे हांचे वांगडा तो सांखळे वाठारांतल्या बाजारांत सत्याग्रहांत वांटो घेवंक गेल्लो. तेन्ना पोलिसांनी ताका धरलो, उपरांत दिवचलच्या न्यायालयांत ताची चवकशी जाली आनी रोखडीच सुटका जाली. 'राष्ट्रीय काँग्रेस गोंय' संघटनेखातीर तो तळमळीन वावर करतालो हे संघटनेची करमळी वाठारांत परिशद भरिल्ली, तातूंत ताणें मानादीक सोयरो म्हूण वांटो घेतिल्लो. १५ डिसेंबर १८४७ दिसा पांडुरंग पी. शिरोडकार, डॉ. विनायक मयेंकार आनी गिल्येर्म दे सौझ (तिकलो) ह्या सुटके झुजाऱ्यां वांगडा ताका अटक जाली आनी आग्वाद बंदखणींत दवरलो गोंयच्या प्रादेशीक लश्करी न्यायालयांत चवकशे उपरांत २० ऑक्टोबर १९४६ दिसा ताका पंदरा वर्सा 'काळ्या पाण्याची' ख्यास्त (degredo) फर्मायली. आग्वाद बंदखणींत साडेपांच वर्सां ख्यास्त भोगतकच ताका १ जून, १९५५ दिसा नारायण एच्. नायक, मुकूंद कामत धाकणकार जयवंत कुंदे आनी हेर सुटके झुजाऱ्यांवांगडा आंगोलाक 'फोर्त रोझादश' (Fort Rosadas)बंदखणीत धाडलो. १२ मे १९५६ ह्या दिसा थंयच्यान ताची सुटका जाली. पूण ताका भारतांत धाडीनासताना ताची आंगोलांतल्या लुबांगो (Lubango) हांगाचे से द बांदेयरा हे सुवातेचेर रवानगी केली. ताणें आंगोलनं सुटके चळवळींत वांटो घेतलो, ह्या दुबावान ताका से द बांदोरा हांगा परतो धरलो. उपरांत ताका मार्च १९६१ वर्सा सावन चार म्हयने बंदखणींत दवरलो. जुलय १९६१ त ताका आनी पांडुरंग पी. शिरोडकार हाका आंगोला सावन 'व्हेरा क्रूज' (Vera Cruz) बोटीन लिश्बोअ शारांत व्हेलो. १९६१ त 'व्हेरा क्रूज' बोट लिश्बोअ शारांत पावतकच थंय ताका मेकळो सोडलो. पूण थंय णव म्हयने तो नदरकैदेंत आशिल्लो. गोंय सुटके उपरांत ताका हेर तिग जाणां वांगडा कराचींता धाडलो. थंयच्यान ८ मे १९६२ दिसा तो गोंयांत पावलो सुटके चळवळीच्या काळांत समाजीक उदरगती खातीर आनी खादीचो प्रसार करपाखातीर तो वावुरतालो. १९६४ वर्सा सावन हरिजनाक आदार दिवचे पासत आनी गरीब विध्यार्थ्यांक शिक्षण मेळचें म्हूण दिवचल वाठारांत तो सर्वोदय आश्रम चलयतालो. दोवचल वाठारात ताणें गांधीचीं केंद्राची थापणूक केली. तो गांधीवादी आशिल्लो. जल्मभर ताणें गांधीचीं तत्वां पाळ्ळी कोंकणी भाशेचे उदरगतीखातीर ताणें तळमळीन काम केलें. तो लग्न जालो ना १८ जून १९८१ दिसा गोंय सरकारान सुटके झुंजातल्या ताच्या वावराचो भोवमान केलो.