कुंकळ्ळेच्या क्रिस्तांवाच्यो परबो
कुंकळ्ळेच्यो क्रिस्तांवाच्यो परबो हयो सामक्यो व्हडा उमेदीन मनयतात. अकरा म्हालांभितरलो साश्टी हो एक सुंदर,सोबित असो म्हाल. हया म्हालांत साठ गांव आसात. देखूनच हया म्हालांक साश्टी अशें म्हणटात. साश्टी म्हालांतल्यान साठ गांवांभितरलो एक सुंदर गांव म्हळ्यार कुंकळळी. कुंकळळी गांव तसो पुर्विल्ल्या काळासावन फामाद.हया गांवाक हेर गांवावरीच आपले अशें स्वताचें अस्तित्व आसा. गोंयच्या इतिहासांत कुंकळळी गांवचे नांव सदांच अमर आसा.गोंयच्या सुटके झुजांत हया गांवान दिल्लें योगदान तोखणाय करपासारकें शुर विरांचो गांव म्हूण गांवाक दर एक गोंयकार पाचारतात. कुंकळ्ळेचो गांव बारा गोत्रांनी वा कुंटूबानी त्या वेळार वाटिल्लो. म्हाल, शेतकार, नायक, पोरोब, बांदेकार, शोब्रो, तोब्रो, सिदागली, रोवणो, लोकगाडी आनी वेकलो अशी ही बारां गोत्रां वा कुंटूंब कुंकळ्ळेत आशिल्ली. दर एक कुंटूंबातले लोक आपाआपली धार्मीक आनी सांस्कुतिक दायज आजमेरेन साबांळून दवरिल्लें आसा. आयज कुंकळ्ळे गांवात लोक संख्येन हिंदु इतलेच क्रिस्तांव लोक आसात. पुर्तुगेज मिशनरीक कुंकळ्ळेत क्रिस्ती धर्म पातळायतना व्हड त्रास जालो म्हणपाचे आमकां इतिहास सांगता. कुंकळ्ळे गांवची मुखेल इगर्ज म्हळ्यार सावुद सायबिण पयली हया सुवातेर देवुळ आशिल्लें ते देवुळ मोडून हया सुवातेर इगर्ज बांदल्या म्हणपाचें इतिहासकार सागता. कुंकळचे मुखेल फेस्त म्हणटा ते सावुद सायबिणीचे तशी कुंकळ्ळेत ३ फेस्तां मुखेलपणान जातात. ही फेस्तां गांवचें गांवकार करतात.
कुंकळेची तीन मुखेल फेस्तां
[बदल]- सावुद सायबिणीचे फेस्त
- पवित्र साक्रामेंत
- पास्कांचे फेस्त
ही तीनय फेस्तां गांवकारान करपाचो अधिकार आसा.
सावुद सायबिणीचे फेस्त
[बदल]ही इगर्ज कुंकळ्ळे बाजारांलागी आसा. १५९३वर्सा ही इगर्ज बांदली हाचे दाखले मेळटात. हे सगळ्यांत व्हडले फेस्त. हे फेस्त मनोवपाक दर एक वांगड आसता. हे फेस्त दर वर्सा २फेब्रेराक मनयतात. पूण हया फेस्ताची तयारी मात म्हयनोभर पयलिच्यानच सुरु जाता. २३जानेवारी सावन फेस्ताची सुरवात जाता. हया दिसा सायबिणीच्या चित्राचेर आर्शिवाद घालून एक व्हड फोटो इगर्जकडेन एका माडयेक लायतात आनी पुरतात. हया वेळार वांगडा ६०खोजने (बॉम)मारतात. हया भायर जर वांगडा आनी खोजने मारुंक जाय जाल्यार मारुं येता,पूण पुर्वाचराप्रमाण ६०खोजने मारपाची प्रथा आसा.२४जानेवारी सावन नोवेना सुरू जातात. नोवेनाक तीन मिसा आसतात.पयलें मिस सकाळी ६ वरांचेर जाल्यार दुसरें ७वरांचेर आनी तिसरें ८वरांचेर आसता. ही नोवेनाची मिसां वांड्या-वांड्यानी वांटिल्ली आसतात.नोवेनाची मिसां ९ दिस चलताता आनी ९व्या दिसा 'बेस्त्र' मनयतात. ' बेस्त्र' म्हळ्यार फेस्ताच्या आदल्या दिसा पाद्रि एकाखेरीत विशयाचेर शेरमांव सांगता. उपरांत इगजेसावन बाजारांत आनी परत इगजेमेरेन पुरसांव काडटात. हया पुरसांवाक सावुद सायबिणीची म्हुर्ती आसता.हागांय अधिकार गांवकाराकच आसता. पुरसांव जाल्या उपरांत सायबिणीची म्हुर्त इगर्जेत भितर कडाटात.
फेस्ताच्या दिसा म्हळ्यार २फेब्रेराक फेस्ताचे मुखेल मिस सकाळीं १०वरांचेर आसता.हया वेळार फोगोट्यो,गर्नालाच्या आवाजात फेस्ताक सुरवात जाता. हया फेस्ताचें मिस सुरू जावचे पयली कोफराद भितर येता. ताचे फाटल्यान यादनीक येता. मिस मनोवपाक १०यादनीक आसतात.मिसां उपरांत सावुद सायबिणीचे 'रेगिस्त' सगळ्यांक दितात आनी पुरसांव काडटात. पुरसांव परतुन इगर्जेत येतकच आलताराकडेन धूप घालतात. उपरांत सगळ्यांक बेसांव दिता. कुंकळच्या फेस्तांची एक खासियत म्हळ्यार फेस्ताची फेरी हया फेरयेंत चणे, रेवड्यो, खाजें, आयदनां, पानजेलां, कपडे आनी हेर जायत्या तरेची दुकानां भरतात.हागांच्या फेरयेत मदेरांची दुकानां मात चड दिसतात. हरशीं बाकिची दुकानदार फेस्त जालें म्हणटकच चार-पांच दिसांनी वतात पुण मदेराची दुकानां मात म्हयनो-देड म्हयनो भर आसतात.आनी पयसुल्ल्यान लोक मदेंर व्हरपाखातीर कुंकळ्ळेत येतात. अशें तरेन हे सावुद सायबिणीचे फेस्त व्हडा उमेदीन आनी दब्याज्यान मनयतात.
हेर कोपेलां
[बदल]- सांत आंतोन
- हे कोपेल आंतोन झेवियर मोरायश हाणे १८१८वर्सा बादलें हे कोपेल कुंकळ्ळी गांवांत आसा.
- मिनीन जेजू
- हे कोपेल मुरीडा हागां आसा.
- जेजूचे पवित्र काळीज
- हे कोपेल कुलवाडो हया गांवांत आसा हया कोपेलाक मारतेराचे कोपेल म्हणटात.
- सांता कुज
हे कोपेल सावरी कोट्यार आशिल्लें आता हया कोपेलाच्या सुवातेर इगर्ज बांदल्या. वयल्या सगळ्या कोपेलानी वेग-वेगळ्या दिसांनी मिसां आनी लादीनां जातात.क्रिस्तांव लोक व्हडा भक्ती-भावान ही लादिनां आनी मिसां करतात.
इंत्रुज (carnival)
[बदल]इंत्रुज ही परब हिंदुच्या शिगम्याकडेन खुबशी जुळटा.तरेकवार भेस-सवंगां करून भोवप,रोमट नाचप,उदक मारप,इतलेंच न्हय तर वाजपां लेगीत ऐकामेकांकडेन साम्य दाखयतात.हयो दोनूय परबो लागीं-लागीं येतात.शिगम्याक हिंदुचो चातुर्मास काळ लागीं येता.तर इंत्रुजात क्रिस्तांवाची ' कॉरेज्मां 'सुरू जाता. इंत्रुजात तीन दीस गांवचें गडे ' माडांर 'जमतात.धोल,ताशे,घुमटां,कांसाळी वाजोवन तांच्या सुरांचेर तरेकवार मांडे,कांता गायतात. इंत्रुजाचो निमाणो दीस तर चड मजेचो आसता.ऐकामेकाचेर रंग मारपाची सवलत हया फाटल्या ५-६ वर्सानी दिसून येता. उदकाच्या वा काजुच्या रोसान भरिल्ले बोमाडे शेवटुपाची चाल हालीच तरनाट्यांनी सुरू केल्या. आतांच्या काळार आमकां वेग-वेगळ्या गांवांनी ' floats ' जातात.इंत्रुज सोंपता ताच्या दिसा जो बुधवार येता ताका ' शनी बुधवार ' म्हणटात. इंग्लीश भाशेंत 'ash wednesday' हया दिसाच्यान सुरूवात जाता. हया दिसा मीस सांगल्या उपरांत पाद्री सगळ्यांच्या कपलांक 'गोबरान खुरीस' करता आनी ते वरवीं मातयेतल्यान जल्मांक आयिल्लो मनीस निमाणो मातयेंत वतलो हांची शिटकावणी करून दिता.इंत्रुज फेब्रवारी-मार्च म्हयन्यांत येता. आयतारा सुरू जावन मंगळाराक सोपता.अशे तरेन इंत्रुज कुंकळ्ळेचो लोक व्हडा उमेदीन मनयतात.
पास्कां फेस्त
[बदल]पास्कां हे कोंकणी उतर Pascoa हया पुर्तुगेज उतरावयल्यान आयला. पास्कां दिसा जिवो जाल्लो जेजू त्या दिसाच्यान चाळीसाव्या दिसा सर्गार गेल्लो अशें मानून त्या दिसा इर्गजेत खास मीस आयोजीत केल्लें आसता. पास्कां फेस्त म्हळ्यार जेजू हया संवसारात पुर्नुरजिवित जाता. आदले राती बारां वरांचेर जेजू जिवो जाल्लो अशें मानतात. आनी त्या वेळार इर्गजेत मीस करतात. मीसा पयली इर्गजे भायल्यान पास्कां वात पेटोवन घेवन इर्गजेत भितर येतात. हे वातीन मागीर इर्गेजेत हाजीर आशिल्ल्या पाद्रिच्या आनी हेर लोकांच्या हातांतल्यो वाती पेटयतात. उपरांत पास्कांची वात एके सजयेल्ले बसकेर व्हरून दवरतात. ही वात म्हणजे जेजू जिवो जावपाचें प्रतीक मानतात.हया दिसा इर्गजेत खोशी परगटावपी गीतां गायतात. तीन दिस मेरेन बंद आशिल्ल्यो घांटी हया वेळार वाजयतात.अशें तरेन पास्कां फेस्त मनयतात.
संदर्भ
[बदल]गोंयचें उत्सव-डॉ.मधुसूधन सुर्लेकार