गोपाळ गणेश आगरकर

जल्म

हांचो जल्म दि.14 जुलै 1856 या दिसा येका गरीब घराण्यांत टेंभू सातारा हांगा जालो.

शिक्षण

हालअपेश्टांक तोंड दीत,कराड,रत्नागिरी,अकोला आनी पुणे हांगा रावन तो एम.ए. जोलो.महाविधालयीन शिक्षण घेतासतनाच विष्णुशास्त्र चिपळूणकर हाणें पुण्यांत थापणूक केल्ल्या जहाल विचारांच्या राश्ट्रवादी पंथांत तो लोकमान्य टिळकाशिक्षण आनी लोकजागृताय करपाखातीर ह्या तिगांयनी पुण्यांत न्यू इंग्लीश स्कूल सुरू केलें(1880).

वावर

तशेंच केसरी, आनी मराठा हीं खबरांपत्रां चालू केलीं(1881).न्यू इंग्लीश स्कूलांत आगरकरान शिक्षकाची नोकरी घेतली.तेचप्रमाण केसरीच्या संपादनाची जापसालदारकी घेवन आपल्या कुशल आनी प्रभावी बरोवपान थोड्याच काळांत ‘केसरी‘क लोकप्रियता मेळोवन दिली.न्यू इंग्लीश स्कूलच्या चालकांनी स्थापिल्लया डेक्कन एज्यूकेशन सोसायटी च्या फगर्युसन महाविध्यालयाचो प्राचार्य(1892) म्हूण तांणे काम केलें.महाविधालयीन जिवितांतूच जाँन स्ट्यूअर्ट मिल आनी हर्बर्ट स्पेन्सर हांच्या विचारांचो ताचेर प्रभाव पडलो आनी ताची नदर बुध्दिप्रमाण्यवादी आनी अज्ञेयवादी जाली.हेच धर्तेचेर तेन्नाच्या समाजाची पुनर्घटना करपाची गरज ताका दिसताली.केसरींत छापून येवपी ताच्या समाजीक लेखांवरवीं.हीच भूमिका व्यक्त जावपाक लागली.समाजीक प्रस्नांच्या जाणविकायेपरस राजकीय प्रस्नांची जाणविकाय चड खर आसूंक जाय अशें केसरी आनी मराठा च्या चालकांक दिसतालें.ताका लागून आगरकरांचो वैचारीक घुस्मटमार जावपाक लागलो.देखून,ताणें केसरी सोडलो(1887) आनी आपल्या क्रांतिकारक,समाजीक विचरांच्या प्रसाराखातीर सुधारक हें पत्र काडलें(1888) तातूंत राजकीय आनी अर्थशास्त्र विशयांवेले येताले.बुध्दिवादी नदरेंतल्यान समाजजीवनाचेव विश्र्लेषण करून अन्याय्य रूढी आनी परांपरा हांचेर ताणें खर हल्लो केलो.नीतिमान आनी सदाचरणी समाजाच्या निर्मितीखातीर देवा-धर्मांत गरज ताकाग दिसलीना.परोपकाराचे सद्रुण धर्मा पयली अस्तित्वांत आयले आयले आनी मागीर ते धर्मांत रिगले अशें ताचें मत आशिल्लें.बुध्दिवान,व्यक्तिवाद,समता,आनी मानवतावा ह्या चार सूत्रांचेर ताचे सगळे समाजीक विचार आदारिल्ले आसात.पूर्वजन्म,पूनर्जन्म,अस्पृश्यताय,बालविवाह सारक्यो गजाली ताका मान्य नाशिल्ल्यो.असल्योर रूढी आनी परंपरा आपखोशयेन सोडून दिवपाची समाजाची तयारी नासत जाल्यार तांचेर कायध्यान बंदी हाडची अशें ताचें मत आशिल्लें.

मरण

दि. 17 जून 1895 या दिसा तांका मरण आयलें.