चित्तरंजन दास

== चित्तरंजन भूबनमोहन दास ==

जल्म

हांचो जल्म दि.5 नोव्हेंबर 1870 या दिसा कलकत्ता हांगा जालो.

शिक्षण

पिरायेच्या णवव्या वर्सा चित्तरंजनाक शाळेंत घालो.1886 वर्सा तो कलकत्ता विद्द्यापिठाची शालांत परिक्षा पास जालो.उपरांत ताणें प्रेसिडेन्सी कॉलेजांत प्रवेश घेतलो.साहित्याची ताका चड ओड आशिल्ली.बंगाली भाशेचो ताका खूब अभिमान आसलो.विद्द्यापिठ पांवड्याचेर बंगाली भास दुसरी भास म्हणून दवरपी, हेखातीर ताणें खूब यत्न केले.कीट्स,शेली,ब्रावनिंग हें इंगलीश कवी आनी रनींद्रनाथ टागोर,बंकिमचंद्र चेटर्जी हे बंगाली कवी ताचे आनडटे साहित्यीक आसले.1890 वर्सा चित्तरंजन आय.सी.एस. ही परिक्षा दिवपाखातीर इंग्लंडाक गेलो.1893 वर्सा ताणें आय.सी.एस. ची परिक्षा दिली.त्या वर्सा 42 जाणांची निवड जावपाची आशिल्ली.चित्तरंजनाचो क्रमांक 43 वो लागलो आनी ताची निवड जाली ना.उपरांत तांणें बेरिस्टरकेचो अभ्यास करपाखातीर इनर टँपलांत प्रवेश घेतलो आनी 1893 वर्सा तो बेरिस्टर जालो.भारतांत परत येतकच कलकत्ता उच्च न्यायालयांत चित्तरंजनान वकिलीचो वेवसाय सुरू केलो.

जीण

चित्तरंजनाचो बापूय निवृत जाल्ल्यानम व्हड कुटूंब आनी रीण हाका लागून घरची परिस्थिती खूब गरिबीची जाल्ली.ह्याच काळांत ‘मालंच’(1895)हो पयलो भावगितांचो झेलो चित्तरंजनान उजवाडायलो. 1897 वर्सा वासंतीदेवी हिचेकडेन चित्तरंजनाचें लग्न जालें.ताका एक चलो आनी दोन चलयो आशिल्ल्यो.वकिलींत चित्तरंजनाचो जम बसता आसतनाच वंगभंगाची चळवळ सुरू जाली.अरविंद घोष आनी कांय तरणाटे हांचेर खटलो जालो.’अलीपूर बॉमकेस’ म्हणून हो खटलो गाजलो. अरविंदाकडेन पयशे उणे आशिल्ल्यान चित्तरंजनान आपली घोड्यांगाडी विकून खटलो चलयलो आनी 1908 वर्सा अरविंदबाबू सुटका जाली.तेन्नासावन चित्तरंजनाकबरो वकील म्हणून नामना मेळूंक लागली.तेउपरांत डुमरॉन खटलो,दिल्ली कट,अमृतबाझार पत्रिका,अब्रू लुकसानीचो खटलो ह्या गाजिल्ल्या खटल्यांचे काम ताणें पळयलें.अनुशीलन समीती हे क्रांतीकारी संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो.बिपीनचंद्र पाल आनी अरविंद घोष हांचे वांगडा चित्तरंजनान वंगालचे फाळणीआड काम केलें.1917 वर्सा प्रांतीक परिशदेची तो अध्यक्ष जालो.1918 वर्सा माँटेग्यू चेम्सफर्ड सुदारणांक ताणें विरोध केलो.कलकत्याच्या 1920 वर्साच्या काँग्रेस अधिवेशनांत ताणें गांधीचे असहकार चळवळीक सुर्वेक विरोध केलो,पूण उपरांत नागपूर काँग्रेसींत तो पुराय गांधीवादी जालो.वकिली सोडून, ताणें आपलें घरदार,आस्पत काँग्रेसीक म्हळ्यार देशाक अर्पण केली.तेन्नासावन चित्तरंजनाक ‘देशबंधू’ ह्या नांवान वळखूंक लागले.1921 वर्सा अहमदाबाद आनी 1922 वर्सा गयाच्या काँग्रेस अधिवेशनांचो अध्यक्ष म्हणून ताची निवड जाली.प्रिन्स ऑफ वेल्साचे भेटीचेर बहिश्कार घालचो,म्हणूनताणें चळवळ केली;ताका लागून चित्तरंजनाक स म्हयने बंदखंड भोगची पडली.’मालंच’ ह्या कवितांझेल्या उपरांत ताणें ‘माला’, ‘सागर संगीत’, ‘किशोर-किशोरी’ आनी ‘अन्तर्यामी’ हे कवितांझेले उजवाडायले.1914 वर्सा ‘नारायण’ नांवाचे साहित्याविशींचें म्हयनाळें ताणें सुरू केलें.1922 वर्सा ‘बांगला कथा’ हें सांजदिसाळें,1923 वर्सा स्वराज्य पक्षाचें मुखपरत्र ‘फॉर्वर्ड’ हें दिसाळें आनी 1924 वर्सा कलकत्ता म्हापालिकेचो महापौर आसतना ‘म्युनिसिपल गेझेट’ हें पालिका मुखपत्र ताणें सुरू केलें.

जातीयता आनी अस्पृश्यताय ताका मान्य नासली.बायलंक पुराय स्वतंत्र्य,बायलांचे शिक्षण,विधवा लग्नां आनी आंतरजाती लग्नां हांचो प्रचार जावंचो म्हणून ताणें खूब यत्न केलें.ताणें सूतकताईचो प्रसार केलो आनी परदेशी म्हालाचेर बहिश्कार घालो.

मरण

दि. 16 जून 1925 या दिसा दार्जिलिंग हांगा ताका मरण आयलें.