धामी संप्रदाय

धामी संप्रदाय प्राणनाथान स्थापन केल्लो एक संप्रदाय. हाका प्राणनाथी पंथ, महाराज पंथ, मेराज पंथ, खिजडा पंथ, चकला पंथ, धाम संप्रदाय अशींय हेर नांवां आसात. ह्या नांवांनी महाराज पंथ ह्या नांवावयल्यान संप्रदाय प्रवर्तकावयली निश्ठा आनी आदर उक्तो जाता. मेराज हें महाराज शब्दाचें अपभ्रश्ठ रूप आसुंये वा मीराज म्हळ्यार सजीव स्वर्गयात्रा ह्या अरबी शब्दाचो अर्थ जाता. खिजडा हें नांव ताका एका झाडावयल्यान मेळ्ळां. प्राणनाथाचो गुरू देवचंद हाचो पूत बिहारीदास हाणें 1655 त चकला नांवाच्या एका पंथाची स्थापना केल्ली. पूण हो पंथ धामी संप्रदाया भाशेनूच आशिल्ल्यान धामी संप्रदायकच फुडें चकला अशें नांव मेळ्ळें. धाम ह्या शब्दाचो सांप्रदायिक अर्थ आध्यात्मिक उच्च वा विशुध्द प्रेम असो जाता.

प्राणनाथान आपल्या काळांत प्रचलित आशिल्ल्या सगळ्या धर्मांचो अभ्यास केलो आनी तातूंतलीं मोलादीक तत्वां आपणावन तांचेरच आदारून धामी संप्रदायाची स्थापना केली. ह्या संप्रदायांत प्रेमतत्वाक म्हत्वाची सुवात दिल्या. ब्रम्हाची मूळ शक्ती ही प्रेमस्वरूप आसून, ती मेळटकच जीव ब्रम्हरूप जाता असो ह्या पंथाचो सिध्दांत आसा. प्रेम हें प्रत्यक्षांत आसलें वा ताचो अणभवय येता आसलो, तरी तें शब्दातीत वा अनिर्वचनीय आसा अशें प्राणनाथाचें मत. मनशाचे आध्यात्मिक उदरगतीखातीर सत्संगाची गरज आसता. जगत आनी ब्रम्ह हीं दोनूय अका आगळ्याच आनंदावरी आसून विशुध्द प्रेमावरवीं तांचो आनंद अणभवूंक मेळटा. हीच पुरशार्थाची निमाणी अवस्था अशें प्राणनाथान म्हळां. ताणें परमात्याचें नांव धाम = परमपद अशेंच दवरलां.

ह्या संप्रदायान हिंदू, मुसलमान, क्रिस्तांव हे सगळेच एकच आसात अशें म्हळां. धर्माच्या नांवार लोकांमदी तीडभावनेचो प्रसार जाता हें जाणून ताणें आपल्या पंथावरवी वेगवेगळ्या संप्रदायांच्या अनुयायांमदीं प्रेमाचो आनी सदभावनेचो प्रचार केलो. सद्या ह्या संप्रदायाच्या अनुयायांचेर वैष्णव धर्माचो बरोच प्रभाव पडिल्लो दिसता. धामी संप्रदायाचे अनुयायी बालकृष्णाचें ध्यान करतात, गळ्यांत तुळशीची माळ, त्रिपुंड्र आनी कुकूम लायतात. ते उपास्याचे मुर्तीची पुजा करिनासताना 'कलजमे शरीफ' ह्या आपल्या धर्मग्रंथाची पुजा करतात. सोरो, मास आनी जातीवेवस्था हांचो तांणी निशेध केला. एकाद्याक संप्रदायाची दीक्षा दितना हिंदू आनी मुसलमान हांचें सहभोजन करप अशी तांची पद्दत.

पन्ना हें ह्या संप्रदायाचें मुखेल केंद्र आनी तीर्थस्थान आसून दर वर्सा कार्तिक पुनवेक हांगा धामी लोकांची व्हड जात्रा भरता. ह्या संप्रदायांत मुसलमानांकय प्रवेश मेळटा. सुरतेचे जायते कच्छी ह्या संप्रदायाचें अनुयायी आसात. मध्य प्रदेशांतल्या सागर आनी दमोह ह्या जिल्ह्यांत आनी सौराष्ट्रांतल्या जामनगर लागसार ह्या पंथाचो बरोच प्रसार आसा. जामनगर आनी सुरतेक तांचीं केंद्रां आसात. सुमार देडशें वर्सांआदीं नेपाळांतय ह्या पंथाचो प्रसार जाल्लो. पंथाच्या धर्मग्रंथाचें अध्ययन करपाखातीर नेपाळांतलें प्राणनाथी लोक पन्नाक हांगा येतात.