प्रेमचंद
देवनागरी
|
मुंशी प्रेमचंद हे हिन्दी साहित्यांतले एक महान लेखक. तांचो जल्म ३१ जुलय १८८० वर्सा बनारस शाराच्या लागसार आशिल्ल्या लमही गांवांत जालो. तांचे मूळ नांव धनपतराय श्रीवास्तव पूण ते उर्दू भाशेंत नवाबराय जाल्यार हिन्दी भाशेंत प्रेमचंद हीं टोपण नांवां घेवन साहित्य लिखाण करताले. तांच्या बापायचें नांव अजैब राय जाल्यार आवयचें नांव आनंदी देवी. घरांतले गरीब परिस्थितीचेर मात करून तांणी आपलें बी.ए. मेरेनचें शिकशण पुराय केलें. उपरांत तांची निवड स्कूल-इंस्पेक्टर ह्या पदाखातीर जाली. तांणी मद्रासांत रावून उर्दू अानी परशियन भासो शिकून घेतिल्यो. ते ८ वर्सांचे आशिल्ले तेन्ना तांची आवय भायर पडली. १८९५ म्हणल्यार १५ वर्सांच्या पिरायेचेर जेन्ना ते ९वी वर्गांत शिकताले त्या पिरायेचेर तांचे लग्न जाल्लें. उपरांत तांचे दुसरें लग्न १९०६ वर्सा शिवरानी देवी ह्या बाल विधवे लागीं जालेें. तांच्या ह्या घरकान्नीन तांचेर प्रेमचंद घर में नांवाचें एक पुस्तक बरयलें. तांका दोन पूत श्रिपत राय,अमृत राय अानी एक चली कमला देवी नांवाची आसली. गांधिजींचा असहयोग आंदोलनांतल्यान प्रेरीत जावन तांणी स्कूल-इंस्पेक्टरची नोकरी सोडली आनी स्वतंत्र्याचा संघर्शांत तांणी सक्रियपणान वांटो घेतलो.
तांचे चडशें साहित्य त्या काळावोल्या भारतांतल्या सामाजीक, राश्ट्रीय आनी राजनितीक प्रस्नांचेर आदारीत आसलें. तांणी सामान्य मनीस, शेतकार, दलीत सारकिल्या लोकांची सूख-दुख्ख आपल्या साहित्याचे विशय म्हूण आपणायसले. तांणी उर्दू भाशेंत पयले फावट सोजेवतन नांवाचो कथासंग्रह उजवाडा हाडलो. तांणी हंस नांवाच्या नेमाळ्याचें संपादन केल्लें. कर्मभुमि, रंगभुमि,गबन,प्रेमाश्रम, निर्मला,गोदान, मानसरोवर,जंगल ह्यो तांच्यो साहित्यकृती. तशेंच तांच्या खुबश्या साहित्यकृतिंचेर टॅलीफिल्मस तयार जालीं आसात.
ते मुंशी प्रेमचंद ह्या नांवान प्रसिध्द जाले. तांच्या आधुनीक हिन्दुस्थानी साहित्याखातीर ते खूब प्रसिध्द आशिल्ले. २०व्या शेंकड्याचा सुरवेच्या काळांतले ते खूब महत्वाचे लेखक. तांका उपन्यास
सम्राट म्हूण हिन्दी साहित्याचा मळार पदवी मेऴ्ऴी. तांणी सुमार २० कादंबऱ्यो, २५० लघु कथा रचल्याे. तशेंच कांय निबंध बरयले आनी अणकाराच्या मऴार वावर केलो.
ल्हान पिरायेचेर तांका मरण आयलें पूण तांणी केल्लें साहित्य मळावयलें योगदान खूब महत्वाचें आसा.