फुगडी

फुगडी गोंय आनी कोकणांतलें बायलांचें एक नृत्य. धालांच्या मांडार आनी चवथी वेळार गणपती मुखार फुगडी घालतात. फुगडे वेळार बायलां घट्ट कांसाट्याचें णववारी कापड न्हेसतात. केंसानी आबोल्यांचे वा हेर कसल्याय फुलांचे वळेसर माळटात आनी आंगार भांगराच्यो वस्ती घालतात. फुगडी घालतना कसलेंच तरेचे वाद्य वाजयनात. फकत हातांनी ताळ्यो मारतात आनी पदां म्हणटात. धालो हो कास बायलांचो उत्सव. धालांच्या मांडार बायलो कसलीच भीड, मुरवत दवरिनासतना फुगडी घालतात. फुगडे वेळार बायलो वाटकुळ्योच उब्यो रावतात आनी हातांनी ताळ्यो मारीत मारीत वाटकुळींच घुंवत घुंवत पदां म्हणटात. फुगड्यांतलीं पदां चड करुन बायलांनीच घडयल्ली आसतात. ही पदां चड करुन बायलांच्या संवसारांतल्या अडचणींचेर आदारीत आसतात. जाल्यार केन्नाय राधा, कृष्णा ह्या थळाव्या देवांची स्तुती करपी आसतात. फुगड्यांचे जायते प्रकार आसतात. सादीफुगडी, कळशी फुगडी हे मुखेल प्रकार आसात. आश्विन म्हयन्यांतल्या महालक्ष्मी व्रतावेळार कोकणस्थ ब्राह्मण बायलो कळशी फुगडी घालतात गोंयांत सत्तरी म्हालांत ही फुगडीपळोवंक मेळटा. हातांत कळश्यो घेवन ही फुगडी घालतात. हे फुगडो वेलार पदां म्हणिनात. फकततोंडाकडेन कळशी धरतात आनी फू- फू करीत वांटकुळेच भोंवर काडटात. कट्टी फुगडेंत दोनायहातांनी दोन कट्ट्यो धरुन ताळयेच्या जाग्यार कट्टेक कट्टी आपटून ही फुगडी घालतात.

आदल्या काळार भुरगें जावंचे म्हणून ‘नागडी फुगडी घालतां’ अशी आंगवण करतालें. भुरगेंजालें जाल्यार सटयेच्या (भुरग्याच्या जल्माच्या सव्या दिसा) बाळतिणीचे कुडींत दारां बंद करुन नागड्यांनी फुगडी घालतालीं. हेर संकश्टावेळारुय गणपती वा हेर थळाव्या देवांमुखार अशे तरेचीआंगवण करतालें. हालींचे तेंपार हो प्रकार बंद जाला. कुणबी- गावडा समाजांत बायलां वागडा दादलेय फुगडी घालतात. हे फुगडेंततघुमट, म्हादळें, कांसाळें हीं वाद्यां वाजयतात. महाराष्ट्रांत एके वेगळे पद्दतीन फुगडी घालतात. दोन बायलो एकामेकां मुखार उब्यो रावतात आनी एकामेकाचे हात धरुन वाटकुळ्योच घुंवतात. नागपंचम, मंगळागौर, हरतालिका सारक्यासणांवेळार ही फुगडी घालतात. देडफुगडी, एका हाताची फुगडी, बल फुगडी, झिम्मा, जातें, नखुल्यो, भुई- फुगडी हे महाराश्ट्रीय फुगड्यांचे प्रकार. गांयातूंच कांय प्रमाणांत फुगड्यांचे हे प्रकार पळोवंक मेळटात.