फ्रेंच राज्यक्रांतींतलो झां झाक रूसो

फ्रेंच राज्यक्रांतींतलो झां झाक रूसो (1792 – 78) हाणें ‘समाजीक करार’ ह्या पुस्तकांत राज्यपपत्ती सांल्या. ताच्या समाजीक कराराचे संकल्पनेंत दोन मुलभूत संकल्पना आसात. (1) जनतेची सार्वभौम सत्ता आनी (2) समुहईहा (जनरल विल) – जनतेची सार्वभौम सत्ता ही जनसतेपसून केन्नाच वेगळी जायना आनी नाशय जायना. समाजीक करारान ही जनतेची सार्वभौम सत्ता मान्यता पावता. दुसरी म्हत्वाची संकल्पना समुहईहा. ईहा म्हळ्यार इत्सा, अपेक्षा, वासना वा आकांक्षा. ह्यो दोन प्रकारच्यो आसतात. (1) ते ते व्यक्तीच्यो स्वार्थाविशींच्यो इत्सा (2) समस्त समाजाचें जातूंत कल्याण सादता अशी इत्सा.

एकोणिसाव्या शतमानाच्या राज्यआस्त्राविशींच्या विचारांत उपयुक्ततावाद हो मुलभूत मानतात. ताचो मुखेल प्रर्तक जेरेमी बेंथेमी (1748 – 1832) ताच्या मतान सुख- दुखाचो हिशेब करून मनीस बुध्दिवादाच्या आधाराचेर राज्याचे वेव्हार सदा चलोवंक शकतात. आरोग्य. संपत्ती, सत्ता, मैत्री आनी हेर जायतीं इश्ट आनी अनीश्ट जीवनमुल्यां हांचें मोजमाप मनीस सदांच करता आनी राजकीय वेव्हार चालू दवरतात. अशी मुलभूतभूमिका मांडून उक्त्या वेपाऱ्याचें आनी शिक्षीत मतदारवर्गान निर्माण केल्लें आसन ह्यो दोन गजाली समाज धारणेक गरजेच्यो आसतात, हें ताणें सिध्द केलें. जॉन स्टूअर्ट मिल (1806- 1873) हाच्या मतान संस्कृति समृध्द जाता ती सर्जनशील अल्पसंख्य प्रज्ञाचंतावरवींच आनी ताचे मुक्त विचारसरणेक लागून लोकशायेंत आसोच पक्षावंत वर्ग आसचो पडटा. ताणें पयलेखेपे बायलमुक्तीचो जल्म जालो. हातूंत जोसेफ मॅझिनी ह्या इटालियन देशभक्तान सगळींराश्ट्रां स्वतंत्र जावंक जाय, ह्या सिध्दांताक तेंको दिलो. सगळ्या नागरिकांक मतदानाचो हक्क जिच्यांच दिला अशे तरेचे राज्यसत्तेचो ताणें पुरस्कार केलो.

आदर्श राजकतावाद आनी समाजसत्तावाद ह्या दोन ध्येयवादांच्या संयुक्त नदरेंतल्यान सतराव्या शतमानापासून ते तिसाव्या शतमानामेरेन युरोपियन आनी संवसारीक राजकीय विचारसरणीचेर मुळावे परिणाम जाल्ले दिसतात. हाचोच प्रभाव विल्यम गोडविन हाच्या पोलिटिकल जस्टिस (1793) आनी रॉबर्ट ओएन हाच्या न्यू व्यूव ऑफ सोसायटी (1813) ह्या ग्रंथांत दिसतात. गोडविनच्या मतान मनीस स्वभावांतूच विवेकशिल आसता, सत्तेअधीन जाल्ल्या राज्यकतर्यांनी झूजसंख्या निर्माण केली आनी जुलमी राजवेवस्था स्थापन केली. शिक्षण आनी स्वातंत्र्याचे हक्क हाचेर भर दिवन राज्यसंख्येंतल्यान सत्तेअधीन जाल्ल्या लोकांचो प्रभाव उणो करूंक जाय.