माको

माको लांबट पांनांची ही नाजूक अशी वनस्पत पावसाच्या दिसांनी रुजून येता. माक्याची वनस्पत पाणथळ जाग्यार जाल्ली दिश्टी पडटा. हे वनस्पतीच्या आंगार बारीक ल्हेंव आसता. फुलां बारीक आसून तांचो रंग धवो आसता. बियो बारीक काळ्यो आनी संख्येन चड आसतात. ह्या फुलांच्या रंगावेल्यान धवो, हळदुवो(Webella Chinensis) माको अशे दोन मुखेल प्रकार आसून वखदांत तांच्या सगळ्या भागांचो उपेग जाता. निळ्या जातीचो दुर्मीळ असो एक वेगळो माको आसता. हळडुव्या माक्याचीं पानां मोटीं आसून ताची वेल जमनीर अयस-पयस पसरता. माक्याचें कार्य पचन क्रियेचेर जााता. हाका लागून भूक उणी लागप, अजीर्ण जावप, पोटांत दुखप, अशा वेळार माक्याचो रोस काडून पोटांत घेतात. माको फिग्दाचें कार्य सुदारपाक मजत करता. हाका लागून कामीण सारक्या दुयेंसावेळार ताचो उपेग जाता. कफदोश इबाडून पोटांत दंत जातात. हो कफदोश कमी करचेखातीर आनी दंत भायर पडपाखातीर माक्याचो रोस एण्डेला वांगडा पोटांत घेवंक दितात.

      खोंकली मारून धांप लागल्यार हो रोस पोटांत घेवचो. पाण्डू (anemia) रोगांत रगत इबाडटा. रगत उणें जाता आनी आंगाक सूज येता अशा वेळार माक्याचो रोस उपेगी पडटा. कांय कातीच्या विकारांनी ज्या वेळार कातींतल्यान उदक तेंवता, तशेंच पितामी सारक्या विखारांत माक्याचो रोस पोटांत घेतल्यार बरोच फायदो जाता. पींत चाळून घुंवळ येत वा तकली दुखता आसत जाल्यार हो रोस पोटांत घेवचो वा माथ्यार लावचो. नदर कमी जाल्यार हो रेस घेतकच फायदो जाता. मुतपाक त्रास जायत जाल्यार हो रोस घेतकच मुत्रपिंडाची शक्त्त वाडटा आनी मुताच्या मार्गांतली आडखळ पयस जावन मुतपाक निवळ जाता.

केंसाच्या बऱ्याचश्या समस्यांचेर माको मुखेल वखद म्हूण आयुर्वेदांत वापरतात. हालींसराक जाण्ट्यांचेच न्हय तर ल्हान भुरगयांचे लेगीत केंस धवे जातात आनी गळपाक लागतात. अशा वेळार माक्याचो रोस काडून केंसांच्या मुळांक चोळीत जाल्यार वयली समस्या बरीच कमी जाता. ते भायर माक्यांचें तेल 'भृंगराज तेल' बाजारांत मेळटा तें केसांक लायत जाल्यार लेगीत बऱ्याक पडटा. कांय कातीच्या विकारांनी कातीचो रंग इबाडटा अशा वेळार माक्याचीं पानां वांटून तो लेप त्या भागार लावचो. कातीचो रंग सुदारपाक मजत जाता. माको पाणथळ जाग्यार सहजतायेन जाता म्हूण पोरसांत वा कुंडलेंत लायल्यार ताचो आमच्यांनी वखदी उपेग करूं येता.