मिरीं

गोंयांतल्या कुळागरांनी मिरवेलीची लागवड मोठ्या प्रमाणान केल्र्ली पळोवंक मेळटा . कांय रान वांठारानीय मिरवेली झाडांचेर चडिल्र्ल्र्यो दिशटी पडटात. ताका रानमिरवेल म्हणटात. हे वेलीच्या पेरांकणकणी ल्हान मुळां भायर सरतात ताका लागून ती वेल माड, माडयेक वा झाडाक धरून वयर-वयर चडटा. मिरवेलीचीं पानां खांवच्या पानांभशेन आसून फुलां बारीक आसतात. डिसेंबर ते मार्च म्हयन्यांत मिरवेलीक घोसांनी मिरयां लागतात. मिरयां पिकतकच सप्तकभर वताक सुकयलीं म्हणचे तीं काळीं जातात. ह्या काळ्या मिरयांचो वापर आमी साबार कारणांखातीर करतात.

मिरयांचो उपेग

मिरयां वयली काळी साल काडटकच तीं धव्या रंगांचीं दसतात. हांकां धवी मिरयां म्हणटात. ह्या धव्या मिरयांक तिखसाण कमी आसता. आमच्या सदच्या मसाल्यांत आमी मिरयांचो वापर करतात हें जरीं खरें आसलें तरी ताचो हेर उपेग आमी हांगा जाणून घेवया. मिरीं हें गरम गुणाचें आसून ताचो कमी वापर करप गरजेचें. भूक कमी जावप, अजीर्ण जावप, पोटांत दुखप, वाय(GAS) जावप अशा लक्षणां वेळार मिरयांचों चूर्ण वा पिठो उदकांतल्यान पोटांत घेवचो. दंत जाल्यार लेगीत ह्या मिरयांचों वापर जाता. थोड्या प्रमाणांत घेतल्यार फिगदाचें कार्य सुदारता. थंडेत हड्ड्यांत कफ भरून खोंकली मारीत वा धांप लागता आसत जाल्यार तशेंच नाक व्र्हांवता जाल्यार मिरयांचो थोडो चूर्ण म्होंवा वांगडा घेवचो. गंजन, तुळशी केसरा बी घालून कसाय करता तेन्ना 4-5 मिरयां नातर दोन चिमूट पूड तातूंत उडोवची. मिरीं कुडीतल्या वात नाड्यांक बळ दिता. हाका लागून वात दोश इबाडून जांवपी दुयेंसांत मिरयांचो वापर करचो. मुतपाक ञास जाता वा कमी जाता जाल्यार मिरयांचो चूर्ण घेतकच मुञपिण्डाक चालना दिवन ताचें कार्य सुदारता.

बायलांक म्हयनाची पाळी वेळार येना जाल्यार ती वेवस्थीत येवचेखातीर ह्या चुर्णाचो वापर जाता. कांय कातीच्या विकारांत कातींतल्यान उदक तेंवता आसत जाल्यार मिरयांचो चूर्ण पोटांत घेवचो तशेंच तो कातीर लावचो. आंगाक सूज आनी दूख आसल्यार मिरयांचो लेप त्या भागार लायल्यार सूज देंवपाक आनी दूख वचपाक मजत जाता.