युगोस्लाविया

युगोस्लाविया (फॅडरल रिपब्लिक ऑफ युगोस्लाविया). एक युरोपी देश. सदया युगोस्लाविया हें सर्बिया आनी मोंटेनॅग्रो ह्या प्रजासत्ताकांचें तशेंच कोसोवो आनी वोज्वोदीना ह्या स्वायत्तासावन तयार जाल्लें संघराज्य. क्षेत्रफळ १,०२,१७३ चौ.किमी.लोकसंख्या १०.९ दशलक्ष (१९९१). ह्या देशाक हंगरी, रुमानिया, बल्गेरिया, ग्रीस, आल्बेनिया, क्रोशिया ह्या देशांनी आनी अॅड्रिअॅटीक दर्यान रेवाडायला. बेलग्रेड शार हें देशाचें राजपाटण. भूंयवर्णनः भूंयरचणुकेचे नदरेन देशाचे तीन वांटे केल्यात. ते अशे- १)दर्यादेगेचो प्रदेश, २)देशाभितरलो ऊंच प्रदेश आनी ३)पॅनोनियन मळांचो प्रदेश. अॅड्रिअॅटीक दर्यालागशिल्ली अशीर दर्यादेग मुखेलपणान फातराळ आसा. दर्यालागशिल्ल्या सशेंवयर जुंव्यांचो तातूंत आस्पाव जाता. दर्यादेगांनी आशिल्ल्या पर्वतांची उंचाय कांयकडेन खूब चड आसून,तांची देंवतीय खूब खर आसा. दर्यादेगांनी कांयकडेन सैमीक बंदरां आसात.

देशांभितर आशिल्ल्या ऊंच प्रदेशांत वायव्य-आग्नेय दिशांनी साबार पर्वतांवळी पातळ्ळ्यात. वायव्येक ज्युल्यन आल्प्स पर्वत आसून, तातुंतले ट्रिस्लाव्ह हें देशांतलें सगळ्यांत ऊंच तेमूक. त्या भागांतली प्लोक्ना, बोबोटोव्ह, डॅरेव्हिका, रुजेन आनी पोलिस्टर हीं तेमकां म्हत्वाचीं.

पॅनोनियन मळांचो प्रदेश देशाच्या उत्तर मध्य भागांत आसा. स्लोव्हीनियेच्या उदेंत भागासावन ते उदेंतेकडेन रुमानियेचे शिमेमेरेन हो मळांचो प्रदेश पातळ्ळा. हो चडसो सपाट प्रदेश आसा. ह्या भागांतल्यान देशांतली मुखेल न्हंय डॅन्यूब आनी सव्हा, द्रावा आनी टिस हे तिचे फांटे. नेंरट्वा,निसावा आनी वादेर ह्यो दोशांतल्यो म्हत्वाच्यो हेर न्हंयो. ह्यो चडशो न्हंयो काळ्या दर्याक वचून मेळटात.

हवामान, वनस्पत आनी मोनजातः भूंयरचणुकेप्रमाण हवामानांत फरक जाणवता. दर्यादेगांनी भूमध्यसागरी प्रकारचें, पर्वतीय प्रदेशांनी शितळ भूखंडीय आनी पॅनोनियन मळांच्या भागांत भूखंडीय प्रकारचें हवामान जाणवता. देशाच्या मध्य, उत्तर आनी ईशान्येकडेन शिंयाळो खूब कडक आनी गीम ऊबदिणो आसता. भुखंडीय हवामानाच्या प्रदेशांत शिंयाळ्यांत सरासरी तापमान १सॅ.जाल्यार गिमाच्या दिसांनी तें २४ ते २७ सॅ.मेरेन वयर वता. भूमध्य सागरी हवामान प्रदेशांत गीम उबाळ आनी सुको जाल्यार शिंयाळो सौम्य आसता. भूखंडीय प्रदेशांत शिंयाळ्यांत जानेवारींत तापमान सादारणपणान ७ सॅ. जाल्यार गिमांत जुलय म्हयन्यांत ते २४ सॅमी. मेरेन वयर वता. दर्यादेगांनी वसुर्की सरासरी पावस ६५ ते ९० सेंमी., मळांच्या प्रदेशांनी २५० सेंमी.इतलो पडटा.

देशाचो सुमार तिसरो वांटो रानांखाला आसून, तातूंत वेगवेगळया प्रकाराची सुमार पांच हजारांवयर वनस्पत आसा. पर्वतांतल्या ऊंच भागांनी पायन, फर आनी जुनिपर रूख, जाल्यार हेरकडेन बीच, ओक, हॉर्नबीम हे पानझडी रूख आसात. हांगाच्या रानांनी हरण, वांस्वेल, आयबॅक्स, काळवीट, रानदुकर, सोंसों, कोलो, रानमाजर आनी हेर मोनजात मेळटा. सवणयांभितर गरूड, तितर, हॉक ह्या जातींचीं सवणीं म्हत्वाचीं आसात.

इतिहास आनी राज्यवेवस्थाः तीन हजार वर्सांपयलीं थंय इलिरी आनी थ्रेसी लोकांचो राबितो आशिल्लो हें सिध्द जालां. इ.स.प.६००त ग्रीक लोकांनी अॅड्रिअॅटीक दर्यादेगांनी वसणूक उबारिल्ली. उपरांत केल्टिक लोक रावपाक लागले. इ.स.प.३००च्या सुमाराक रोमी लोकांनी बाल्कान द्वीपकल्पांत घुरयो घालून उपरांत तो सबंद द्विपकल्प आपल्या शेकतळा व्हेलो.

इ.स.सव्या शेंकडयांत पोलंड आनी रशिया भागांतल्यान स्थालांतर केल्ल्या स्लाव लोकांनी बाल्कन द्विकल्पांत आपलो राबितो केलो. तांकां दक्षिणी स्लाव म्हण्टात. तातुंतल्या क्रोएटांनी क्रोएशिया, सर्ब लोकांनी सर्बिया अशा दर एका पंगडान आपआपल्या स्वतंत्र राज्याची स्थापणूक केली. आठव्या आनी णवव्या शेंकडयांमदीं हांगाच्या स्लाव लोकांभितर फूट पडून ते रोमन कॅथलीक वा ऑर्थोडॉक्स क्रिस्तांव जाले. उपरांत दक्षिण बाल्कान भागांतल्यो जमाती बायझंटान साम्राज्यखाला जाल्यार उत्तरेकडच्यो जमाती फ्रँक राजवटीखाला गेल्यो. मुखार बाराव्या शेंकडयांत दक्षिण भागांतल्या लोकांवयलो बायझंटायनांचो शेक उणो जालो. तशी सर्ब लोकांनी स्वतंत्र एकसत्ताक राज्याची स्थापणूक केली. चवदाव्या शेंकडयांत मध्याक सर्बिया हें बळिश्ट राज्य आशिल्लें. पंदराव्या शेंकडयामेरेन दक्षिण स्लाव लोकांच्या चडशा सगळ्या प्रदेशांचेर परकी लोकांनी आपलो शेक बसयल्लो.

दक्षिणेकडल्यान स्लाव लोकांनी स्वातंत्र्य चळवळीचे दिकेन एकुणिसाव्या शेंकडयांत पावलां उबारलीं. १८०९ ते १८१५ ह्या तेंपार फ्रासांचो सम्राट नेपोलियन पयलो हाच्या फुडारपणाखाला स्लोवेनीया आनी क्रोएशिया राज्यां एकठांय आयलीं. १८७८त सर्बियन तुर्कांकडच्यान