विड्याचें पान
विड्याचें पान वा खावचें पान हे तशें सगल्यांक वळखीचे. संस्कृतांत ताका नागवेल्ले वा तांबूल हें नांव आसा. गांवगिरया वाठारांत परसांत आशिल्लो आंबो, म्हशींग वा हेर झाडांचेर ही वेल चडयल्ली दिश्टी पडटा. आदल्या काळार हीं पानां सगल्या घरांनी खावप जातालीं. तीं पानां सुपारी-चुन्या वांगडा खातात. ल्हवू ल्हवू तातूंत 'चुरो'/ तंबाकू घालून खावपाक लागले. आतां तंबाकू हो भलायकेक केन्नाय घातकूच. पूण पान मात भलायकेचें रक्षण करता. म्हण फकत पानांचो वापर करपूच योग्य. धर्मीक विधींत ह्या पान-विड्याक म्हत्व लाबलां.
आयुर्वेदांत लेगीत ताका बरेंच म्हत्व दिलां. पान हें पचन करपाक मजत करता म्हूण जेवले उपरांत पान खावप बरें. पूण दीसभर पान तोंडांत घोळयत रावप हें अजिबात बरें न्हय. दरेक गजालीचो वापर बेतान जालो जाल्यारूच ताचो फायदो मेळटा. ही गजाल सदांच लक्षांत दवरपाक जाय.
पान खाल्यार काळजाची प्रक्रिया सुरळीत चलता. हेच खातीर कांय कितें, आतांचे तुळेन पयलीं तेंपार काळजाच्या दुयेंसांचें प्रमाण बरेंच उणें आसलें. कारण विड्याचें पान तांच्या काळजाची भलायकी सांबाळटालें. इतलें म्हत्व ह्या पानांक निश्चीत आसा. आतां संशोधनांत हेंच दिसून आयलां की पानान मिथानिन आनी ल्युसिन हीं अॅमिनो अॅसिड आसतात, जीं काळजाची भलायकी तिगोवन दवरपाक खुबूच मजत करतात.
विड्याचें पान गरम गुणाचें आसता. ह्या कारणाक लागून ल्हान भुरगीं तशेंच जाणट्यांच्या श्वासाच्या विकाराचेर तें भोंवच उपेगी थारता. हड्ड्यांत कफ भरला आसत जाल्यार पानांच्यो शिरो काडून ताचो रस काडचो आनी त्या रसांत साखर घालून तो घेवचो.तशेंच पानां तीळ तेलांत गरम करून हड्ड्यार आनी कुशीर दोनूय वटेन दवरचीं. हातूंत कफ सुटपाक मदत जाता. ल्हान भुरग्यांक पानांच्या रसांत वा पानात खडीसाखर घालून मदीं-मदीं चाबडावंक दिवची. जेणेकरून कफ हळू-हळू पातळ जावन सुटपाक लागतलो. वयल्या वयर थंडी जाता तांच्यानी हाचो मुजरत वापर करचो. ल्हान भुरग्यांक संडास जायना अश्या वेळार पानांचो नांजूक देंठ वा मदली शीर एण्डेलात बुडोवन तो गुदभागार दवरचो वा हळू-हळू फिरोवंचो. रोकडोच मळ भायर येता.
विकृत कफाक लागून मेदविकृती जाता. अशा लोकांक काळजाक धोको उप्रासता तांच्यानी मदीं-मदीं पानाचो आस्वाद घेवं येता. मेद वा कॉलेस्टॉल उणांवपाक बरीच मदत करता. अशा तरेन काळजाच्या दुयेंसापासून वाटावपाक मदत जाता.
जांच्या तोंडाक वास मारता अशांनी खावंच्या पानांचो वापर करूं येता. पूण तात्पुरतो उपाय म्हूण खावंच्या पाना वांगडा थोडिसो चिमुटीभर कापूर, साकर घालून पान खालें जाल्यार तोंडाक वास मारपाचो उणो जातलो.
मनशाच्या खंयच्याय भागाक सूज आयल्यार विड्याचें पान थोडें वांटून ताची पोल्टीस सुजेर बांदतात. तशेंच बारीक जीव, विखारी जीव चाबून तो भाग तांबडो जावन सुजल्यार त्या भागार ह्या पानांचो रोस वोळ्ळ्यार वीख बादेचो धोको उणो जाता. अशे तरेन ह्या पानांचो विखाराचेर उपयोग जाता. इतलेंच न्हय तर घाव्यार हाचो कल्क वा बारीक वांटण हळद घालून मातशें गरम करून लायल्यार वा बांदल्यार घाव्यांतले जंतू मरून थंयसरलें रगत बेगीन घोळटा आनी घावो बेगीन पेखपाक मजत जाता. हें पान सदांच खायत जाल्यार आनी तें मातशें पिकिल्लें आसल्यार कुडीतले बळ वाडवपाक मजत जाता. आनी अशत्त्कपणान कमी जाता.