श्री मंगेश देवस्थान, मंगेशीं

श्री मंगेश देवस्थान, मंगेशीं

पयलींच्या काळांत हें देवूळ साश्टी म्हालांतल्या कुशस्थळी ह्या वाठारांत आसले.परशुरामान गोंयांत वसोवपाखातीर त्रिहोत्रपुरासावन दशगोत्री ब्राह्मण आनी तांची 64 कुळां हाडलीं अशें म्हणतात. ह्या कुळांनी मंगेश, शांतादुर्गा, नागेश, महालक्ष्मी, सप्तकोटेश्वर, म्हाळसा आदी. आपल्या कुळदेवतांच्यो प्रतिमाय हाडून गोंयांत स्थापन केल्यो.तांतूंतले मंगेश दैवत मुळ कुशस्थळी आतांचे कुठ्ठाळे स्थापन केल्लें.फुडें 1510 वर्सा गोंयाचेर पुर्तुगेजांची सत्ता येतकच तांणी हांगां हिंदु धर्मियांचो नाश करपाचें सत्र चलयलें.

जेन्ना कुशस्थळीच्या श्री मंगेश देवस्थानाच्या कुळावी लोकांक खबर कळ्ळी की पुर्तुगेजांनी साश्टी तालुक्यांतल्या लोकांक बाटोवन थंयच्या देवळांचो नाश करपाचो कट रचला, तेन्ना तांणी रातोरात गुपीतपणान मंगेश देवाचे लिंग उखलून शेजारच्या आदिलशहाच्या राज्यांत जंय हिन्दू सरदार ते वेळार अधिकाराचेर आशिल्ले त्या फोंडें म्हालांत प्रियोळ गांवांत व्हरून स्थापन केलें.

ही स्थापना आल्केवाहन शके 1482 नाम सवंत्सरी म्हळ्यार इसवी सन 1560 वर्सा जाली अशी म्हायती आमकां त्या देवस्थानाच्या पूर्विल्ल्या इतिहासांत मेळटा.हें स्थलांतर 1 मे 1560 ह्या दिसा जाल्ले. ह्या देवळाची इमारत त्या जेजुइत पाद्रींनी आपले इगर्जेखातीर वापरली आनी आपल्या धर्माच्योदेवता थंय स्थापन केल्यो. उपरांत दुसरे देवुळ मराठेशाहीच्या वैभव काळांत बांदील्लें. ताचे उपरांत इ.स. 1890 वर्सा त्याच जाग्यार तिसरेखेपेक देवूळ बांदले. चवथे खेपे ह्या देवळाचो जिर्णोध्दार शके 1894माघ शुक्ल पुनवेक पुराय जालो त्याच दिसा शुभ म्हुर्तार 17 फेब्रुवारी 1973 देवळाचेर भांगराचो कळस बसयलो.

कुळावी

ह्या देवस्थानाचे कुळावी वत्स आनी कौंडिण्य ह्या दोनूय गोत्रांचे आसात.

जात्रोत्सव

मंगेशी जंय श्री मंगेश देवाची जात्रा जाता ती जात्रा खुब फामाद आसा.जात्रा रथसप्तमी दिसा सुरू जाता आनी आठ दीस चलता. आठूय दीस एकेक तरेचा वाहनांत बसून भायर सरता. पयल्या दिसा देव विजयरथार बसता, दुस-या दिसा हत्ती अंबारींत बसून देवाची मिरवणूक जाता. तिस-या दिसा रौप्य शिबिकोत्सव जाता, चवथ्या दिसा खांद्यावयल्या रथांत बसून देवाची पालखी भायर सरता. पाचव्या दिसा रौप्य शिबिकोत्सव जाता, सव्या दिसा म्हाध्यानी पंचमूर्ती दर्शन रातचे नौकारोहण सांगोड, सातव्या दिसा सुखासेनात्सव आनी आठव्यादिसा रथांतल्यान देवाची मिरवणूक जाता. दिपोत्सव आनी रोशणाय जाता. णव्या दिसा म्हळ्यार निमण्या दिसा महापर्वणी जाता आनी व्हडल्या रथान मिरणूक जाता, महाप्रसाद जाता, सार्वजनीक समराधना जाता, दिपोत्सव मुकतधारा जाता आनी सार्वजनिक गाराणें जाता.