श्री महामाया कालिका देवी कासरपाली

श्री महामाया कालिका देवी लीकासरपाली गोमंतकांतल्या सह्याद्री दोंगराच्या कुशीक पर्वतराजी जंगल आनी झरे-व्हाळ हातूंत भरिल्लया अरण्यांत दिवचल तालुक्यांत व्हाया दोडामार्ग पणजे ते मुंबय ह्या रसत्यालागी आशिल्ल्या कासरपाल ह्या गांवात श्री कालिका देवीचें सोबीत अशें देवळ आसा.कासर म्हणल्यार तलाव आनी पाली म्हणल्यार गांव,म्हणल्यार तलाव आशिल्लो गांव 'कासरपाल'तें खूब शतकापासून नांव तशेंच आसा.हांगाच प्रसिध्द कालिका देवीचें देवळ आसा.

अशें म्हणटात कि तें तेराव्या शेकड्यात एका दैवज्ञ ब्राम्हणान बादूंन काडलें.असो इतिहास सांगता.ह्या गांवांत चड करून कासार समाजाच्यालोकाचीं वस्ती आसा.ह्या देवऴाचे महाजन शेट समाजाचे लोक आसात.दैवज्ञाचें ह्या देवळाकडेन नातें आसपाचें कारण म्हणल्यार जेन्ना भाटाभाटी सूरूजाली तेन्ना खूब अशे ह्या समाजातले लोक आपल्या समाजाक धर्मातरणांकडल्यान पयस दवरपाखातीर दैवज्ञ मनशान बादूंन काडिल्लया ह्या कालिका देवळाची वा गांवचो आसरो घेतलो.ह्या देवळा विशीं आमकां जाण्ट्या जाणकाराकडल्यान आनी व्हड विद्वानाकडल्यान वेगवेगळी मतां मेळटात एक मत अशें आसा कि हें देवस्थान अतिप्रचीन आसून देवाक प्रिय असो सम्राट अशोकाच्या काळांलें आसतलें कारण तें पुरायपणान दोंगर खणून अशें उभारल्लें आसा आनी थंयच देविचीं मूर्ती स्थापीत केल्ली आसा.अजाप म्हणल्यार आज लेगीत ती तशीच आसा .

प्राचीन शिल्पकला,देवळाचें रूप आज नशट जालें आसा.खूबशी साम्राज्या येवन गेल्ली आनी काळाच्या ओघात तीं नशट जावन गेल्ली.हें देवस्थान खूब पयस आशिल्लया कारणांन ह्या टेवळाकडेन दुर्लक्ष जालें आसतलें हें तितलेंच सत्य जावन आसा.दुसरें मत म्हणल्यार हें देवस्थान महाकवी कालिदासाच्या काळांतले विक्रमादित्यान स्थापन केल्लें आसतलें आनी हो तर्क खरो असो दिसता.गुप्ता घराण्यामधलो चंद्रगुप्त विक्रमादित्याच्या काळांत हें देवस्थान स्थापन जालें.हाचें पुरावे मेळटात .ह्या देवळांत आशिल्ली पाशाणी मुर्ती शिल्प गुप्ता काळाच्या शौलीप्रमाण कोरायली आसा.तातूंत श्री कालिकेची बैठक,ध्यान,मुद्रा आनी आशी कुशीक कोरायली लक्षमी,सरस्वती हीं गुप्ता काळांतली प्रतिका आसात.ह्या शिल्प कलेचें साम्य रूप आमकां औरंगाबाद हांगा 'कैलास'शिल्पाकडेन आशिल्लें पळोवपाक मेळटा.'अजंठा'भुंयार हांगाय अश्यो शिल्प कला दिसून येतात.तशेच राजा भोज हो काली भक्त म्हुण इतीहास प्रसिध्द आसा.त्या काळांत बादूंन काडील्लो भाग म्हणल्यार गर्भकूड आनी सरवळी.

आयजूय ही कदंबा काळांतली वास्तूशिल्पकला पळोवपाक मेळटा.होच इतलोच भाग तितलोच प्रचीन मानतात.ह्या देवळाची प्रवेशदारां कल्पक अशी आसात.दोन हतीनी प्रवेश दाराचीं कमान उखलून धरिल्ली आसा.ह्या प्रवेश दाराच्या व्हड कमानीचेर बसलेल्या ऋशींनी दोळे,कान आनी तोड हातानी धापिल्ले आसा.जशें कांय पळ्यल्यार दिसता कि वायट गजाल पळोव नाका,आयकू नाका आनी उलोव नाका हो संदेश ते गाधीच्या तीन माकडाभशेन दितात.एक किलोम्टराची चडटी चलत देवस्थाच्या व्हड प्रवेशदाराकडेन पावतात आनी रसत्याच्या उजव्या वाटेन दैवज्ञ महाजनाच्यो अग्रशाळा दिसतात.तशोच कुशीक श्री रवळनाथाचें देवळ आनी बांय आसा.थंय शेजाराक ुदक पिवपाखातीर नळाची सोय केली आसा.देवळाच्या दोनूय वाटेन फुलाचीं झाडा रोयसी आसात तशेच दोन-तीन ल्हान दवळां आसात.देवळाच्या अतिभव्य सभामंडपात दोनूय वाटेन प्रवेशदार आसात.ह्या देवळाचें प्रवेश दार खूब उंच आसून पंधरा-वीस पायऱ्यो चडून वयर वचें पडटा.पायऱ्यो चडटाना फाटल्यान आशिल्लो व्हड सभामंडप,रंगमंच आनी नगारखानो दिसटी पडटा.वयर वयतकच प्रवेश दाराची भव्य अशीं चौकट लागता.देवळांत भितर सरताना एक हाॅल मेळटा थंय चारूय दिकानीबसपाखातीर सोपे आसात.

ह्या चौकटीच्यो पाच पायऱ्यो चडून वयर वतकच एक व्हड लांबट असो आनीक एकसभाघर मेळटा.हांगा दोनूय दिकानू चौकोनी वा अत्यंत व्हड अशें उंच खांबे आसात.त्या खांब्याच्या वयर भरभक्कमअसो लाकडाचो छप्पर आसा.ह्या सभाघराक 'चौक' म्हणटात.ह्या चौकांत व्हड जनेलांआसात हांकां लागून शीतळ आऎनी थंड वारें मारता आनी सगळीकडेन ठंडसाण जाणवता.छप्पराचेर चारूय टिकानीपखं बसयल्ले आसात.तशेंचसुरवातेक मोठमोठयो घांटो एका ओळीन लांब्यल्यो आसात.घांटो वाजोवन दर्शनाची पूर्वसूचना श्री कालिका देवीक टिवपाची रूढी पाळपाखातीर आमी घांट वाजोवन चौकांत भितर सरतात आनी देवीच्या सामकाराक पावतात.थंयच चांदीच्यापत्र्यान कोरायलें सोबीत प्रवेश दार आसा.

ह्या प्रवेशदाराच्या दोनूय दिकानी दवारपाल लक्ष दवरतात.थंयच ह्या देवळाच्या संस्थानाच्यो मोठ्योफंडपेट्यो आनी चांदीच्यो परातीआसात माळो,फुलां बि परातीत दवरप तर श्रीफळ,फळांउजवाती,भेट वस्तू,दक्षणां मुखार आशिल्लया तबकांत दवरून देवीक मनभार्वातान नमस्कार करून उभी रावतात.मागीर भट्ट रिती प्रमाण सांगणें करून देवीच्या आंगावयलेंफुल,प्रसाद ानी तिर्थ दिता.सदा दनपरां महाआरती जातकच तिर्थ आनी दोणें वाटप जाता.

सकाळचो अभिशेक जाता.देवीच्या मूर्तीकडेन बारिकसाणेन पळ्यलें जाल्यार देवीच्या दाव्या दोनूय हीतानी एक त्रिॆसूल आनी अग्निपात्र आसा.तशेच उजव्या दोनूय हातानी खडूग आनी कमळ घेतीलें दिश्टी पडटा.मूर्तिच्या पायांकडेन शिंव आसा थंयच ताच्या सक्यल मदी तीन मायापुरूश कोरायले आसात.गर्भकुडीतलें मुर्तीमंडप पुरायपणान चांदीचें आसून ताचेरवयर नक्षीकाम केल्लें आसा.दोनूय दिकानी वयर साकून सकयल दिपमाळो सोड्यल्योआसात.तशोच देवीच्या पायांकडेन आनीक एक पितुळची ल्हान मुर्ती आसा.गर्भकुडीच्या चारूय वाटेनी प्रदक्षणांकाडपाखातीर जगा मेकळी दवरिली आसा.श्री देवीचे प्रसाद घेवन भायर सरतकच देवळाच्यावयर कलात्मक कळसदिसता.हो कळस भांगराचो जावनआसा आनी तो खूब उंच आसा ताच्यावयर विजेचो दिवो सदाच पेटीलो आसता.ह्या देवळाचें छप्पर पळ्यल्यारएक आगळें-वेगळें प्रकारचेंं दिसता.हें देवळ दैवज्ञ समाजाच्या लोकांक एकठांय हाडटा.ह्या देवळांत खूब उत्सव जातात पूण मूखेल उत्सव म्हणल्यार शिगमो उत्सव.