हिंदूच्या सणपरबांचें जिन्नस

हिंदूच्या सणपरबांचे जिन्नस खुप तरांचे पळोवपाक मेळटात.गोंयात हिंदुचे वेगवेगळे धार्मीक उत्सव तांचे पध्दतीन आनी परंपरागत मनयिल्लें पळोवंक मेळटात.ह्या सगळ्यांची म्हायती मेळोवपाचो पयलो यत्न म्हळ्यार ह्या उत्सवा निमतान शिजयल्लें जेवण.

हिंदु कॅलेंडराच्या नव्या वर्सांसावन सुरु जाता तो उत्सव म्हळ्यार, हळदी कुंकू. नव्या व्हकलांचो हो सुवाळो. ह्या सुवाळयाक खास साखरेचे तिळगुळ आनी तिळाचे लाडू वाट्टात.

गुडी पाडवो हो हिंदु लोकांचो नव्या वर्साचो दीस. हया शुभ दिसा खास गोड पदार्थ करता तो म्हळ्यार,`पुरण पोळी`. ती मैदो वा गव्हाच्या पीटाची करतात जातुंत पीट मळून सपाट चपाती करुन तातुंत शिजयल्या दाळिचे पीट, गोड, किसलेलो नाल्ल, वेलची पूड घालुन त्यो भाजून काडतात.कांय कडेन,कांय घरांनी `खीर` जी शेवयापासुन करतात तातुंत दुद, गोडसाणीक साखर ,तशेच बदाम,काजुबियो,पासा आदी आपल्या आवडीप्रमाण घालतात.सामान्य प्रमाण ब्राह्मण आनी सारस्वत लोक हे दोन तरेचे गोड पदार्थ करतात.तर कांय जाण नाल्लाचे दुद,गॉड आनी शिजयल्ली चण्याची दाळ घालुन `मणगणे` करतात.

रामाच्या जल्माचो उत्सव म्हळ्यार `राम नवमी`. ह्या दिसा कांदो घालनासतना जेवण शिजयतात. खास `पायस` हो पदार्थ करतात.जातुंत शिजयल्ले शीत दुदान घालुन सागो म्हळ्यार साबुदाणे ,तशेच साखर घालुन शिजयतात.

श्रावण म्हयन्यातले सण आनी जिन्नस

• नागपंचम`- नागाचो उत्सव ह्या दिसा `पातोळ्यो` करतात.अशे आसले तरी, ब्राह्मण पुजारी हे करीनात हाच्याबदला तें `खीर` करतात.पातोळ्यो हयो तांदळाचे बँटर करुन त्यो हळदीचया पानाचेर सपाट अशे ते पीट पसरोन तातुंत नाल्ल किस आनी गॉड घालुन ती उब लावन शिजयतात.
• श्रावणी आयतार - पयल्या दिसा लग्न जाल्ल्यो बायलां पूजा करतात. ह्या दिसा शिवराक रांदप आसता.दरएका आयतारा ऱास गोड पदार्थ करतात.पयल्या आयताराक `मुठली` जी भीजत घातिल्या तांदळापासुन करतात. मळुन दवरिल्या पिटाचे ल्हान गुळ्यो करुन तातुंत नाल्लाचो किस आनी गॉडाचे मिश्रण भरतात,वेगळ्या आयदनान उदक गरम करुन तातुंत मुठल्यो शिजपाक घालतात.दुस-या आनी तिस-या आयतारा परस्परान पातोळ्यो आनी खिचडी करतात. हे तांदुळ आनी मूग उकडुन तातुंत नाल्ल आनी गॉड घालतात.तर चौथ्या आयतारा `पोळे` भिजत घालिल्ले तांदुळ आनी उड्डाची दाळ वाटुन,नाल्ल आनी गॉडसाणेक गॉड घालतात.हे मिश्रण रातभर दवरतात आनी मागीर तव्यार घालुन भाजतात. जर पाचवो आयतार आयलो जाल्यार `तवसोळी` वा हेर कसलोय गोड पदार्थ करतात. हो गोड पदार्थ तवश्याचो किस करुन तातुंत भिकणा,गॉड,दाट वाटलेले तांदळाचे पीट सगळे सुकी भाकरी कशी शिजयतात वा आयदनाच्या सकयल जळटे कोळशे दवरुन शिजयतात.

भाद्रपद म्हयन्यातले सण आनी जिन्नस

गोंयच्या हिंदू लोकांचो

• गणेश उत्सव - हो सगळ्यांत मुखेल सण तो भाद्रपद म्हयन्यात मनयतात.

ह्या सगळ्या सणां-उत्सवांचे खाशेलेपण म्हळ्यार विंगडविंगड अशे रुच घेवन मजा लुटपासारके जिन्नस. नेव-यो ह्यो सगळ्यांत वेंचीक, ह्यो वेगवेगळ्या सारणांनी भरील्ल्यो करतात. नाल्लाचे सारण, मूग वा चण्यादाळीचे सारण, गव्हाचे पीट, मैदो आनी गोडसाणीक साखर-गॉड घालतात. त्यो उकडलेल्या चण्याच्या दाळीचीसुद्धा करतात आनी घरात गणपतीच्या पयल्याच दिसा गणपती मुर्तीक पुजयताना दवरतात. हांकां पुरण नेव-यो म्हण्टात. अशें रुची आशिल्ल्या वेंचीक जिन्नसा सारके,ताच्या व्यतीरिक्त नेव-यो, लाडू, शेव, चिवडो आनी कितलेशेच जिन्नस त्या त्या घराण्याच्या आर्थीक परिस्थितीचेर अवलंबून आसतात.मिश्टान्न जाका आतुरतायेन रावतात तो म्हळ्यार काजुबियांचो लाडू आज, अशे तरेचे लाडू चड पळोवपाक मेळनात पूण ताचे बदला ताचो प्रतिनीधी काजीलाडू मेळटात. तें चणें, नाल्लाचो किस, चण्याची दाळ आनी काजुबियो हाच्या मिश्रणातून केल्ले मेळटात.गॉड आनी खारट हें जिन्नस घालनासतना खास जेवण तयार करतात. ह्या जेवणात कांदो, लसूण आनी आले हांचो वापर जायना. गणपती नैवेद्यांत वा देवोपहार गोड पदार्थ आसतात. जशे चणे दाळ, गोड, गव्हाचे पीट आनी तांचो आकार पांच तरांचो-मोदक, पूरी, नेव-यो, सामोसा आनी केळ्याचो आकार. जेवणाच्या जिन्नसांनी चण्याचे तोणाक,दाळ रोस, मुगागांठी, खतखतें, वरण, उड्डामेथी रोस,आनी मणगणे वा सोजी. माता पार्वतीच्या नैवेद्याक पायस [तांदूळ खीर] पातोळ्यो आनी खास पांच भाजांच्या पानांची भाजी करतात.तर मुळो आनी आमरस [तांबडी भाजीचो] आस्पाव नासता. सगळे जे जेवण पार्वतीक नैवेद्य रुपान दिवपाचे आसता तें अळणी दितात किद्याक तर पार्वती गुरवार आसली तेन्ना तिची अणळी खावपाची खूप इत्सा आसली. ह्या उत्सवाच्या निमण्या दिसा हिंदू लोक लूंवणी सुवाळो मनयतात आनी नवे धान्य भात देवाक नैवेद्य म्हण ओपतात. `पंचकतीय` हो पदार्थ नाल्ल, गोड, मुग दाळ ,काजुबियां आनी चणे हांचे मिश्रण जे शंकरदेवाक नैवेद्य दाखयतात.

आश्विन म्हयन्यातले सण आनी जिन्नस

दसरो ह्या दिसा आपट्याच्या आनी कलमाच्या झाडाची पुजा करतात.ह्या दिसा `खे‍‍‍‍‍-‍‍‍‌त्र`करतात म्हळ्यार बक-याचो वा कोम्याचो बळी दिवन `चिकन` करतात.तशेच ह्या दिसा `उफार`करता जातुंत दाळ,तांदुळ,गॉड,खोबरे,आनी वेलची घालुन शिजयतात.

कार्तिक म्हयन्यातले सण आनी जिन्नस

दिवाळी

दिवाळीच्या सणांक `फोव` हो खाद्यपदार्थ आसताच, वेगवेगळे प्रकार जशे दुदांतले फोव, रोसांतले फोव, कालयल्ले फोव, बटाट फोव. दुदांतले आनी रोसांतले फोव हे दुदान शिजोवन तातूंत साखर, नाल्लाचे दूद आनी गॉड घालतात. कालयल्ले फोव हातुंत किसलेलो नाल्ल, गॉड हांचे मिश्रण केल्ल्ये आसता. बटाट फोव ह्या नावावयल्यान समजता की उकडील्लो बटाट आनी परबेप्रमाण हळदीपूड, हिंग आनी हरवी मिर्ची घालुन थोडेशे गॉड घालतात. किसलेलो नाल्ल हो आवडीनुसार.

चण्याची उसळ वा हेर कसल्याय कडधान्याची उसळ करतात तशेच `आंबाड्याची कोरम`करतात. ही कोरम शिजयल्या कडधान्याची करतात जातुंत किसलेल्या नाल्लाची सोय,गोड, मसालो, सांसवांची बियां आनी हिंग घालतात.`कोरम`हे आंबाड्याचे करतात. आंबाड्यांक धाडायतात‍, मागीर तातूंत गोड आनी मीठ घालतात. नाल्ल आनी तांबड्यो मिरसांग घालून वाटप करुन तातूंत मसालो, तेल, सासवां, हिंग हे सगळे एका आयदनान शिजयता तातूंत धाडायल्ले आंबाडे आनी वाटलेलो नाल्ल घालुन शिजयतात.

उच्चवर्गीय लोक केळ्याचो हालवो` करतात.मोयरा केळींची कापा करुन साखरेच्या पाकांत शिजयतात.

तुळशी लग्न

तुळशी लग्न जीका आमी व्हडले लग्न म्हणटात ह्या सणाक वेगवेगळे जिन्नस करतात.हो सुवाळो म्हळ्यार तुळशी झाडाचें लग्न, व्हकल आनी ‍‍जिनो बडी (leca sambuce folia) न्हवरो. उसाचो कणो धेडो (bestman) म्हणटात.