माधवाचार्य

माधवाचार्य हाचो जल्म सु.१२९६, मरणःसु.१३८६ जालो.

एक महापंडित आनीन भाश्यकार.चवदाव्या शेंकड्यांत निर्माण जाल्ल्या विजयानगर राज्याचो प्रधानमंत्री, धर्मशास्त्रज्ञ आनी तत्वज्ञ. ताच्या बापायचें नांव मायण आनी आवयचें नांव श्रीमती. तशेंच ताका सायण आनी भोगनात हे दोन भाव आशिल्ले. तांचें गोत्र भारद्दाज . ही सगळी म्हायती स्वता माआवाचार्यान पराशर माधव म्हूण प्रसिध आशिल्ले पराशर स्मृतीचे टीकेंत सुरवातेक दिल्या. हातूंत बौधायन यजुर्वेद हांचोय उल्लेख मेळटा.

माधवाचार्य, विजयानगरच्या बुक्क राजाचो अमात्य आशिल्लो. विजयनगराच्या राज्यघराण्याची परंपरा सादारणपणान णव राज्यांची सांगूंक येता ची अशी- राजा संगम, हरिहर-१, कंप वा कंपण, संगम-२, बुक्क वा बुक्कम -१, हरिहर -२, मारप आनी मुद्दप. हांतुतल्या पयल्या चार पिळग्यांमेरेन , माधवाचार्यान थंय प्रधानमंत्री म्हूण कारभार पळयलो. विजयनगर हे राजधानीची स्तथापणूक माधवाचार्यान केली आसो उल्लेख मेळटा. हाचोय अर्थ तो प्रत्री आसतना ताच्या मार्गदर्शनाखाल विजयनगर उबारलें आनी माधवाचार्य हाणें नेमिल्ल्या आचार्यांच्या पुरोयतपणाखाला राज्यभिशेकूय जालो.

भारतीय संस्कृतीच्या इतिहासांतली म्हत्वाची घडणूक म्हळ्यार चारूय वेदांची म्हळ्यार संहिता आनी ब्राह्मण ह्या दोनूय प्रकाराच्या वेदग्रंथांची भाश्यां माधवाचार्यान आपलो धाकलो भाव सायण हाच्या संपादकत्वाखाला बरोवन घेतलीं.वेदभाश्यांचें हें कार्य विजयनगर राजांचें चवथे पिळगेंत बुक्क-१ हो राजा राज्य करतना जालें. तैतिरीय संहिता भाश्याच्या एका पाठांत अशें म्हळां, वीर बुक्क महिपतीन माधवाचार्याक वेदभाष्यां बरय म्हूण आदेश दिलो. तेन्ना माधवाचार्यान बुक्क राजाक सांगलें की म्हजो धाकटो भाव सायणाचार्य होय बरो विद्दान आसा. तेन्ना बुक्क राजान सायणाचार्याक वेदभाश्य बरोवपाक सांगलें. भाश्य निर्मितींत आदार करपी सगळ्या पंडितांक मानधन दिलें ,असोय उल्लेख मेळटा. ह्या कार्याक माधवाचार्याचो मुखेल आदार आशिल्लो. ताणें ह्या भाश्यांक माधवीये वेदार्थ प्रकाश अशें नांव दिलें.

भारतीतीर्थ, विधातीर्थ आनी श्रीकंठ अशें मादवाचार्याचे तीन गुरू आशिल्ले. ताच्या कालनिर्णय ह्या ग्रंथांत ह्या तीन गुरूंचो उल्लेख मेळटा.

माधवाचार्यान स्वता बरयल्ले आनी नांवाजिल्ले धर्मशास्त्राविशींचे ग्रंथ अशें आसात- परशस्मृतिभष्य,कालमाधव वा कालनिर्णय, जैमिनीय न्यायमालाविस्तर,वैयासिक न्यायमालाविस्तार , जीवन्मुक्तिविवेक , विवरण प्रमेयसंग्रह आनी पंचदशी.

माधवाचार्याचो सर्वदर्शनसंग्रह हो नामनेचो ग्रंथ आसून ताका भारतीय तत्वज्ञानांचो वा दर्शनाचो कोश असो मानला. ह्या ग्रंथांत आस्तिक आनी नास्तिक अशा 16 तत्वदर्शनांची थोडे भितर विस्कटावणी केल्या.

माधवाचार्याविशीं सर्वज्ञः स हि माधवः अशी उक्ती आसा. पूण तो फक्त विधेंतूच पारंगत आशिल्लो अशें न्हय, तर ताचें आचरणूय शुध्द आनी निर्मळ आशिल्लें. पिरायेच्या निमाणच्या कालखंडांत विधारण्य म्हूण शृंगेरी हांगाच्या शांकर मठाच्या पिठाचेर आचार्य म्हूण अधिश्ठित जालो.