रविंद्र केळेकार

रविंद्र केळेकार (जल्म 7 मार्च 1925) हांचें नांव कोंकणी मळार एक व्ह्ड जाणकार, साहित्यकार आनी विचारवंत म्ह्ण मुखार येता. तांणे आपले जिणेंत जायते पुरस्कार जोडल्यात. तांकां नवी दिल्लीचें केंद्रीय साहीत्य अकदेमीची फेलोशीप फावो जाल्ली तशेंच ताका ज्ञानपीठ फावो जाला. सोळाव्या शेकड्यात सुरवातीच्या काळांत चलपी गोंयच्या कोंकणी समाजाक १५१० वर्सा उपरांत भयांकृत उलथापालथेच्या इतिहासाक तोंड दिवचें पडलें. पुर्तुगेज्यांच्या राज्यवटीत समीक्षणाच्या आगळीकांक लागून कोंकणी समाजात विंगड विंगड राज्यांनी शिंपडिल्ल्यान कोंकणी समाज विस्कळीत जालो आनी आपलोय आत्मसन्मान सांडून बसलो. कोंकणी समाजाक ताची तांक दाखोवन दिवपाक आनी तांका एकठांय हाडपाक रविंद्र केळेकार हांचो मोलादीक वांटो आसा.

विसाव्या शेंकड्यात शणै गोंयबाबांनी आपल्या विचारांनी कोंकणी भाशेची खाशेली अस्मितायेची जाणीव करुन दिली. कोंकणीचो सांडिल्लो आत्मसन्मान परत मेळोवन दिवपाक मारिल्लो उलो रविंद्र केळेकार सारखिल्ल्या कोंकणी मोगी मनशानी उबारुन धरिल्लो. रविंद्र केळेकाराच्या मनांत मात आत्मसन्मानाची कीट पेटिल्ली. शणै गोंयबाबान आपल्या विंचाराच्या तांकीन, निश्ठेन आनी निर्धारान घाल्ली बुन्याद रविंद्र केळेकरान घट्ट केली. आपल्या जिवितांत ताणीं कोंकणीक मान, सम्मान मेळपाक आनी कोंकणी एक बोली भास न्हय तर ती एक स्वतंत्र भास हें समाजाक दाखोवन दिवपाचें व्ह्ड काम तांणी केलें. कोंकणीक एक वेगळें राज्य मेळचें हें सपन तांणी सत्यान घडोवन हाडपाक तें रात दीस वावूरले. तांणे नवे पिळगेक विचारांची नवी दिशा दाखोवन दिली तांच्यामदी उर्बा, उमेद, प्रेरणा जागोवपाचेय काम करतालें. आपल्या निमण्या खिणामेरेन ते कोंकणी खातीर वावुरलें.

रविंद्र केळेकार २०१४ वर्सा

साहित्यीक वावर

रविद्र केळेकार हांचे साहित्य पळयले जाल्यार आमच्या नदरेंन येता ती तांची साहित्याची रुंदाय, लांबाय, आनी तांच्या विशयाची विपुलताय. तशेंच आमकां दिसता ते मोचक्यातच उतरांनी खूब कितें सांगपाची कळाशी तांच्या भीतर आशिल्ली. पयल्या सुवातेर तांणी १५ ऑगस्ट १९५३ ह्या दिसा वर्ध्याक तांणी "मीर्ग" हें पंद्र्शी कोंकणी नेमाळ्याची रुजवण केलीं. तें आपल्या साहित्यांतल्यान कोंकणी मुखार आयिल्लें साबार प्रश्न लोकांच्या मुखार दवरिल्ले. ताणें "जाग" ह्या म्हयनाळ्यांतल्यांन, 'सुनापरान्त' ह्या कोंकणी दिसाळ्यांतल्यान आनी 'नवप्रभा' ह्या मराठी दिसाळ्यांतल्यान ते समाजात जागृताय हाडपाचो यत्न केल्लों. कोंकणी, मराठी, गुजराती आनी हिन्दी भासांनी आपले बरप केल्ले आसा. साहित्यांतले चडांत चड प्रकार ताणीं हाताळिल्लें दिसून येता.

कोंकणीचो प्रस्न आनी ताचें म्हत्व मांडपा खातीर तांणी "आमची भास कोंकणीच"(१९६२), "शाळेंत कोंकणी कित्याक"(१९६२) ह्यो पट्यो बरयल्यो. भौ भाशीक भारतांत समाजशास्त्र(१९७४) हीं पुस्तिकां बरयलीं. मराठी भाशेंतल्यान कोंकणीचे राजकारण (१९६४) ही पुस्तिकां बरयल्ली. गांधीच्या जिविताची आनी सत्याग्रहाची कोंकणी वाचप्यांक वळख करुन दिवचे खातीर तांणी सत्याग्रह (१९५५) आनी अशे आशिंल्ले गांधीजी (१९६०) ही पुस्तका बरयली. कथा आनी काणयो (१९६१) ह्यो कांय रुपक कथा बरयल्लो. तुळशी (१६७१) ही नवलिका, भज गोविन्दनम (१९७३) ही शंकराचार्याच्या एका स्तोत्राची अर्थावणी, उजवाडाचे सूर (१९७३) हे कांय लळीत निब्ंध, हिमालयांत हे भोंवडे वर्णन, सांगाती(१९७७) ही चिंतना, राजाराणी (१९७९) हे भुरग्यां खातीर काणयेचे पुस्तक, समिधा (१९९६) हे वैचारीक लेख, तथागत (१९९८) हे गौतमबुदधाचें जिवीत आनी तांचे सांगणे विशींचे अभ्यासपुर्ण पुस्तक, अथांग(१९९९) ही चिंतना, सर्जकाची आंतरकथा (२०००) हो तांच्या बरोवपा फाट्ले प्रेरणे संबंदाच्या लेखांचो संग्रह, अघळ पघळ (२००५) हो निबंध संग्रह, भारत वर्षाची संस्कृतायेची साधना(२००५) हे भारतीय संस्कृतायेचे सामान्वयाचे साधनेचेर भाश्य करपी पुस्तक. घुस्पल्लें जानवें (२०००) हो वैचारीक निबंध-संग्रह आनी साबार पुस्तकां बरोवन तांणी कोंकणी भाशेक वयर पावल्या. ब्रहमांडांतले तांडव (१९८०)हें नक्षत्रविद्ये वयलें पुस्तक बरयले. महाभारत (१९८५) ह्या महाकाव्याचे दोन खंडांत अनुसर्जन केला.

कोंकणी वांगडाच तांचे हिन्दी, मरठी आनी गुजराती ह्या भासांचेर प्रभुत्व आशिल्ल्यान तांणी गुजराती-हिन्दी, गुजराती-कोंकणी, हिन्दी- गुजराती, हिन्दी-कोंकणी अशें अणकार केल्यात. महात्मा (१९५५), सगळे आमी भावभाव (१९५५) हिन्दू धर्म म्हळ्यार कितें (१९५५) बरयल्ल्यात. भारतवर्षाची संस्कृतायेची साधना (२००५) हे पुस्तक बरोवन रविन्द्र केळेकार हांणे आमकां वेदीक युगा पासून गांधी युगा मेरेनच्या आमच्या भारतीय संस्कृतायेच्या इतिहासांत भोंवडावन हाडला.

बरोवपाची तरा

रविन्द्र केळेकार हांणी बरोवपाची तरा वाचप्यांक ओडलायणी आसा. ते सादी आनी सोपी भास वापरुन आपले साहित्य रचताले. ताणें आपल्या जिणेंत कितें पळयला, अणभवला ते घासून पुसून ते कागदार बरयताले आनी मागीर ते साहित्य उजवाडा हाडटाले. ज्या विशयांचेर ते बरयताले तो विशयाचेर ते खोलायेन अभ्यास करुन ते विशयाच्या मुळांतल्यान तेंगशे मेरेन जाणून घेताले आनी मागीर त्या विशयाच्या जाणकाराकडेन त्या विशयाचेर चर्चा करताले. रवीन्द्र केळेकार हांची शैली सोबीत आसा. व्ह्डले व्हडले शब्द वापरुन तें बरय नासले. तांची शैली स्पश्ट, कानाक गोड लागता तशी आसताली . कठिणांतले कठीन विशय सोंपेपणान बरोवपाची तांक तांचे कडेन आशिल्ली. औचित ,शिश्टचार मर्यादा ही संस्कारितेची लक्षणां अशे ते मानताले. तांच्या उतरांत सूर आसताले तशेंच रुपुया असताले, नादाकय तितलेंच म्हत्व आसतालें. सूर, रुप आनी व्यंजन ह्या गजालींचो सारको विचार करुन शब्द वापरपाक जाय अशे तांचे म्हणणे आसले.