रातराणी
रातराणी (मराठी - रातराणी; हिंदी - रात की रानी; इंग्लीश - क्वीन ऑफ द नायट, लेडी ऑफ द नायट, नायट सिरिंग; लॅटीन - सेस्ट्रम नॉक्टर्नम; कूळ - सालॅनेसी) हें पातळून वाडपी झाड मुळचें वेस्ट इंडिजातलें आसून ताचो प्रसार भारत, पाकिस्तान, बांगलादेश, श्रीलंका, तशेंच मेक्सिको, मध्यं अमेरीका, उश्ण कटिबधांतलें अमेरिकेचे वाठार, वेस्ट इंडिज आदी वाठारांनी आसा. रातराणीचे प्रजातींत वट्ट सुमार 150 जाती आसून तातुंतल्यो भारतांत फकत आठ जाती मेळटात. रातराणीची उंचाय सुमार 1.25 ते 3.75 मी. आसून खांदयो लेव पुडिकोराच्यो आनी हुमकळपी आसतात. पानां सार्दी एकाआड एक तांतया आकाराचीं, लांबशी-पातळ सुमार 10 सेंमी. लांब, आनी 4 सेंमी. रुद आनी चकचकीत आसून तोंकाकडेन अशीर आसतात. फुलां लेव हळदुवसार सुमार 2 सेंमी. लांब आसून जुलय – सप्टेंबरांत पानाचे खार्चीत, तेंगशेर फुलां येतात. फुलां रातचीं फुलतात. तांचो मंद वास सगळेकडेन पातळटा. ह्या फुलांपासून अत्तर काडटात. हे वनस्पतीचो अर्क मोडणें मारप ह्या दुयेंसाचेर वखद म्हण वापरतात.
दर्यापातळेसावन ऊंच- सकयल प्रदेशामेरेच्या सगळ्या वाठारांत हें झाड जाता. पोरसांत तशेंच वयेंकडेन ह्या झाडाची लागवड केल्ली दिश्टी पडटा. ह्या झाडाचीं छाट कलमां वा गुटी कलमां लावन पावसाळ्यांत लागवड करतात. जानेवारी ते एप्रिल म्हयन्यांत फुलां येतात. फुलांचो भार सोंपतकच सादारणपणान एक म्हयन्या उपरांत चड वाडिल्लो ताळ्यो कापून उडयल्यार फुलां चड येतात. ह्या झाडाक मावा आनी पिठ्या भिकुणांचो त्रास जाता. तेखातीर 10% बीएचसी धुंवरी फरवतात.
संदर्भ[बदल]
