धर्मशाळा

धर्मशाळा भोंवडेकारांक रावपाक आनी सुशेग घेवपाक बांदील्ल्यो वास्तू. यात्रा, वेपार, देशपर्यटन आनी हेर कारणांक लागून गावांगावांनी भोंवपी भोंवडेकारांक आनी निराश्रितांक रावपाक सुविधा आसची, ह्या हेतान गावांगांवांनी धर्मशाळांची निर्मिती जाली. लोकसेवा हीच खरी ईश्वरसेवा हे जाणविकायेंतल्यान ह्या धर्माचें अधिश्ठान प्राप्त जालें. आपल्या राज्यांत येवपी खंयच्याय पंथाच्या लोकांची वा यात्रकारांची गैरसोय जावंची न्हय, म्हणून वेगळ्या वेगळ्या काळांत राज्यकर्त्यांनी धर्मशाळां बांदल्यो. जण एका राज्यांत आसपी धर्मशाळेवयल्यानूय राज्याची प्रतिश्ठा उक्ती जाताली. हाका लागुनूच ह्या वावराक पुर्विल्ल्या आनी चड करून मध्ययुगांत नेट आयलो.

पुर्विल्ल्या काळांत वेगवेगळ्या गांवांतल्या लोकानी एकठांय येवन बांदिल्ल्यो धर्मशाळा, मठ आनी हेर लोकांक उपेगी पडपी संस्थांचो उल्लेख कौटिल्य हाच्या अर्थशास्त्रान सांपडटा. भूतदया होच खरो धर्म अशें मानपी सम्राट अशोक हाणें साबार धर्मशाळां बांदून निराश्रितांची आनी भोंवडेकारांची सोय केल्ली. गुप्त काळांत धर्मशाळांचेर देखरेख दवरपाखातीर एका खाशेल्या अधिकाऱ्याची नेमणूक करताले. ह्युएन त्सांग ह्या चीनी भोंवडेकारान हर्षवर्धन हाच्या काळाचें वर्णन करतना, तातूंत देवळां तशेंच धर्मशाळांचोय उल्लेख केला. ह्या संस्थांनी जेवणाखाणाची तशीच वखदांचीय सोय आसताली अशें तो सांगता.

मध्ययुगांत, मुसलमान राज्यकर्त्यांनीय भारतांत साबार धर्मशाळा उबारिल्ल्यो. शेरशाह आनी अकबरान धर्मशाळांक चड म्हत्व दिल्लें. खूबश्या गिरेस्त लोकांनी आनी सावकारांनी आपल्या मानसिक समाधानांखातीर तेचपरी आपल्याक पुण्य लाबचें म्हणून धर्मशाळा उबारिल्ल्यो.

धर्मशाळांची निर्मिती धर्मीक प्रेरणेंतल्यान जाल्ली, हें खरें आसलें तरी, समाजकल्याणाचे नदरेन तांचो वावर चड म्हत्वाचो आसलो. भारता सारकिल्या व्हड राश्ट्रांत संस्कृतीक एकवटाची भावना विकसीत करपाचे नदरेन तीर्थयात्रांक खूब म्हत्व आसा आनी त्या निमतान यात्रेकारांक आनी त्या निमतान यात्रेकारांक आलशिरो आनी जेवणाची वेवस्था करपी धर्मशाळांचोय वावर म्हत्वाचो थरता. शिक्षणीक क्षेत्रांत लेगीत धर्मशाळांनी मोलादीक वावर केला. शिक्षणीक क्षेत्रांत लेगीत धर्मशाळांनी मोलादीक वावर केला. चडशा धर्मशाळांक पाठशाळा जोडिल्ल्यो आसल्यो. तातूंत चड करून धर्मीक शिक्षण मेळटालें तशेंच विद्यार्थ्यांक रावपाची सोय तातुंतूच आसताली. ह्या कारणांक लागून आदल्या तेंपार आनी चड करून मध्ययुगांत धर्मशाळांक चड म्हत्व प्राप्त जाल्लें. गोंयच्या धर्मशाळांनी ज्यो अगरशाळा आसात तांच्या उपेगाचें स्वरूप बरेंचशें धर्मशाळेसारकें आसा.