अश्विनी

अश्विनी मेष राशींतलें आनी नखेत्रमाळेंतलें पयलें नखेत्र. हें क्रांतिवृत्ताच्या मात्शें उत्तरेक आसा. हातूंत अस्तंत्या नखेत्र- पध्दतींतली ‘एरिस’ हातूंतली आल्फा (हॅमलः भोग 10°77’; शर 8°30’) बीटा आनी गॅमा हीं तीन नखेत्रां येतात. हातूंतलें उत्तरेकडले आल्फा हें नखेत्र दुर्बिणींतल्यान निरीक्षण केल्लें पयलेंच तारकायुग्म जावन आसा. तिगांय भितर तें चड तेजीश्ट जावन आसा. ह्या तीनय नखेत्रांचो मेळून दिसपी आकार अश्वमुखासारको (अश्व= घोडो, मुख=तोंड) म्हळ्यार घोड्याच्या तोंडासारको दिसता म्हूण ‘अश्विनी’ हें नांव पडलें. कांय जाणकार हाचीं दोनूच नखेत्रां मानतात. देखीक- ऋग्वेद आनी हेर संहिता हातूंत ‘अश्वयुजौ’ असो द्विवचनी उल्लेख आयला. भारतांत मात अश्विनी असोच उल्लेख आसा. 13 एप्रिलाक सुमार ह्या नखेत्राचो सुर्यप्रवेश जाता.

ह्या नखेत्राचें ध्यान अशें सांगलाः

तत्रादावश्विना ज्ञेया पद्मपत्रनिभा शुभा।

अश्वक्त्राम्बुजारुढा द्विभूजा च सिताम्बरा।

दक्षे दिव्यौषधीपात्रं बिभ्रती पुस्तकं करे।।

अर्थः कमलपात्रा सारक्या कांतीची, कमळाचेर बशिल्ली, शुभ, घोड्याचें तोंड आशिल्ली, धवें लुगट न्हेशिल्ली, दोन भूजां आशिल्ली, उजव्या हातांत दिव्य वखदांचें पात्र आनी दाव्या हातांत पुस्तक अशी अश्विनीची मूर्त करची.