अफू

अफूः

(मराठीः अफू; हिंदीः अफीम ; संस्कृतः अहिफेन; इंग्लीशः ओपियम; लॅटीनः पॅपॅव्हर सोम्नीफेरम) ओपिअन वा ओपॉस ह्या ग्रीक उतराच्या अफिऊन ह्या अपभ्रंशावेल्यान ‘अफू’ वा ‘अफीण’ हीं उतरां आयलीं. भारतांत अफूक ‘पोस्त’आनी ‘अफियु’ ह्या नांवांनीय वळखतात. अफूच्या झाडांक आयिल्ल्या तरन्या बोण्यां पसून पाढरून येवपी आनी सुकयतकच घट्ट जाल्ल्या रोसाक ‘अफू’ म्हणटात. हो एक मादक, विखारी पदार्थ. अफू मूळची अस्तंत आशियांतली. ग्रीकां आदीं अरबांनी अफूचें म्हत्व जाणलें आनी अफू उदेंतेक व्हेली. इजिप्तांत अफूचो उपेग वखदा खातीर जातालो अशें एका बरपांत मेळटा. इ.स.पयलीं तिसऱ्या शेंकड्या उपरांत अफूचो प्रसार नेटान वाडलो. भरतांत अफू आर्यां आदीं आयिल्ली आसूंक जाय. अफूची वनस्पत सुमार 60 ते 120 सेंमी. ऊंच आसून ती एक वर्स जियेता. सादारण लक्षणां पॅपॅव्हरेसी कुळांत वर्णन केल्ल्या प्रमाण. पानां सादीं, खरवती काठाचीं वा वेगळीं जाल्लीं. फुलां धवीं वा तांबसर जांभळी. सोबीत आनी मोटीं. कळयो जानेवारी म्हयन्यांत येतात. संदलां दोन, प्रदलां चार, केसरदळां कितलींशींच, किंजदळां खूब आनी जुळिल्लीं आसात. किंजल्क चेपटो आनी तोंकाचो. बोणयो वांटकुळ्यो तांतयां सारक्यो आनी बियो धव्यो आसतात.अफूचें झाड रेंवट जमनींत नोव्हेंबर म्हयन्यांत रोयतात. रोह्यांक भरपूर उदक दितात. अफूंतल्या मॉर्फिनचें प्रमाण वाडचें म्हूण झाडांक नायट्रोजन आनी फॉस्फॉरसचीं सारीं घालतात.अफूच्या झाडाक केवडा आनी भुरी हे रोग जातात. तांकां आळाबंद हाडपाक बोर्दो मिश्रण आनी गंधकाचे फवारे मारतात. रोयल्या उपरांत तीन म्हयन्यां भितर उपूचें झाड सुमार देड मी. ऊंच वाडटा आनी ताका बोणयो येतात. तरन्यो बोणयो नश्तर नांवाच्या हत्यारान खरवडून एकठांय करतात. ह्या दाट रोसांतलो ‘पसेवा’ हो काळो पदार्थ काडटात आनी अपू वतांत सुकयतात. अफू रुचीक कडू आसता.अफूची लागवड करचे खातीर सरकारा कडल्यान परवानो काडचो पडटा. अफू तयार करपी मुखेल देश म्हळ्यार तुर्कस्थान, इराण, रशिया, चीन, ब्रह्मदेश, थायलंड, लाओस आनी भारत. ते भायर बल्गेरिया, पाकिस्तान, जपान, युगोस्लाव्हिया ह्या देशांनीय अफूचें अत्पादन जाता.भारतांत अफूचें उत्पादन सोळाव्या शेंकड्याच्या सुर्वेक सुरू जालें.मोगलांच्या मुस्तींत अफूची लागवड जाताली. भारतांत उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश, राजस्थान हांगा अफूची लागवड जाता.उत्तर प्रदेशांत गाझीपूर हांगा अफूचो कारखानो आसा. गाझीपूरच्या कारखान्यांत एबकारी, निर्याती आनी वखदी अशी तीन प्रकाराची अफू तयार करतात. भारतांत 1971 वर्सा सुमार 50,000 हेक्टर्स जमीन अफूच्या लागवडी खाला आशिल्ली. अफू आनी अफूच्या हेर द्रव्यां पसून भारताक दर वर्सा सुमार 15 कोटी रुपयांचे परकी चलन मेळटा. भारतांतल्यान इंग्लंड, अमेरिका आनी फ्रांस देशांनी अफूची निर्यात जाता अफू घेवप हें एक व्यसन. अफू तीन तरांनी घेतातः 1. खावप, 2. ओडप, 3. सुयेवरवीं कुडींत तोपप. अफू घेतकच नशा चडटा. तरांतरांच्यो कल्पना आनी भ्रम जातात. अफू एकदां घेतली म्हणटकच परत-परत ती घेवपाची इत्सा जाता आनी मनीस व्यसनांत घुस्पता. भारत, चीन, इराण ह्या द्शांनी अफूचें व्सन चड प्रमाणांत दिसून येता. अफूच्या व्यसनाक लागून भूक उणी जावप, अजीर्ण जावप, न्हीद वचप, आळस येवप, पिशें लागप, कुडीचें आनी मनाचें दुबळेपण येवप असले परिणाम घडून येतात. अफूपसून तयार केल्लें मॉर्फिन अफू परस 20 पट चड विखारी जावन आसा. मॉर्फिन चड खाल्यार न्हीद येवप, भूक वचप, शुध्द वचप, आंग लुळें पडप, ओंकारो, भायरी जावप असलीं लक्षणां दिसतात.अफू पसून मॉर्फिन पॅपॅव्हरीन, नार्कोटिन, कोडीन आदी वैजकी नदरेन म्हत्वाचीं अशीं आल्कलॉयडस तयार करतात. घुंवळ वा न्हीद हाडप, दुःख आनी वेदना कमी करपी वखदांनी अफू वापरतात. अपूचू कापूर घाल्ली भरसण खांक आनी अतिसार हागवण हांचेर घेतात. अफूच्या बोणयांचे अर्क कानांत सूज आयल्यार घालतात.भारतांत अफूच्या वापराचेर बंदी आसा. 1857 वर्सा अफूच्या झाडाच्या लागवडीविशीं अफू कायदो आयलो. 1878 वर्सा अफूचें उत्पादन, येरादारी आनी विकपाविशीं अफू-कायदो आयलो.त्याच प्रमाण 1930 वर्सा भारत सरकारान अफूची लागवड, उत्पादन, निर्मणी, विकप हांचेर कडक नियंत्रण दवरलां.इंग्लंडांत 1843 वर्सा ब्रिटिश पार्लमेंटांत अफूच्या वेपाराचेर बंदी हाडपाचो प्रस्ताव आयलो. पूण तो अंमलांत आयलोना. ब्रिटिशांचो चीना कडेन अफूचो वेपार चलतालो. 1940 वर्सा चीन सरकारान अफूच्या आयातीचेर बंदी हाडली आनी हाका लागून चीन आनी इंग्लंडा भितर झूज पेटलें. हातूंत इंग्लंडाक जैत मेळलें. 15 वर्सा उपरांत, 1856 वर्सा ह्याच कारणाक लागून चीन-इंग्लंड हांच्या मदीं अफूचें दुसरें झूज जालें. ह्याय खेपे इंग्लंडाकच जैत मेळलें. पूण हो प्रस्न सुटलोना. साम्यवादी गणतंत्र राज्य आशिल्ल्यान आयज चीनांत अफूचेर कडक निर्बंध घाल्यात.