अंदमान आनी निकोबार
देवनागरी
|
|
अंदमान आनी निकोबार बंगालाच्या उपसागरांत आशिल्लो भारताचो केंद्रशासीत प्रदेश. विस्तारः उत्तर अक्षींश 6 45’ ते 13 45’ उदेंत रेखांश 92 15ट ते 94 13ट . ह्या प्रदेशांतल्या अंदमान जुंव्याचें क्षेत्रफळ 6,340 चौ.किमी. आनी निकोबार जुंव्याचें क्षेत्रफळ 1,953 चौ.किमी. आसा. ह्या प्रदेशाची एकूण लोकसंख्या 1,88,254(1981). हाच्या उदेंते कडल्या दर्याक अंदमान दर्या म्हणटात. उत्तर, मध्य आनी दक्षिण अंदमान; बाराटांगा आनी रटलंड हे पांच जुंवे मेळून एक अंदमान जाला. हाचे दक्षिणेक धाकटें अंदमान आसा. ते भायर उदेंते कडलो रिची जुंव्याचो चोमो अशें ल्हान व्हड जुंवें एकठांय करून 257 जुंव्यांचें एक अंदमान जुंवो तयार जाता. 10 30’ अक्षवृत्ताचे दक्षिणेक धाकट्या अंदमान जुंव्या सावन 96 किमी. अंतराचेर कारनिकोबार, तेरेसा, कामोर्ता, त्रिकंत, नानकवरी, काचाल, धाकलें निकोबार आनी व्हडलें निकोबार अशे 62 जुंवे मेळून निकोबार जुंवो तयार जाला. हे जुंवे ब्रह्मप्रदेशांतल्या नेग्राईश भुशिराचेदक्षिणेक 193 किमी. अंतराचेर आनी सुमात्रा जुंव्याच्या औचिनहेड तोंकाचे अस्तंतेक 146 किमी. अंतराचेर आसात. भारताचे राखणेचे नदरेन हीं थळां उपेगी आसात.[1]
भूंयवर्णन
[बदल]निकोबार आनी धाकलें अंदमान सोडल्यार हेर सगळो वाठार दोंगरी आसा. ह्या प्रदेशांत कांय कडेन इओसीन काळांतले वालुकाश्म, ज्वालामुखी वरवीं आयिल्ले डाइक, झिजून धार आयिल्ले चुन्याचे फातर, सर्पटाइन फातर, निळसर धांक मारिल्ले पंकाश्म, पिंडाश्म, प्रवाळी फातरप अशी हांगाची रचणूक आसा.[2]
निकोबार, बॅरन आनी नारकोंडम आदी जुंव्यांक जोडपी वळींचेर भुंयेचो वाठार मात्सो अर्दकुटो आसा. देखूनच निकोबार जुंव्याचेर परतून परतून भुंयकाप जातात. ह्या प्रदेशाक लाबिल्ली दर्यादेग दंतूर आसा, आनी ताचेर कितल्योश्योच खाडयो आनी सोबीत बंदरां आसात. प्रदेशाच्या अस्तंतेक 50 किमी. अंतराचेर बंगालचो उपसागर आनी उदेंतेक सुमार 150 किमी. अंतराचेर अंदमान दर्या आसा.मुखेल जुंव्या सावन 100-125 किमी. अंतराचेर अस्तंतेक सेंटिनल, उदेंतेक बॅरन आनी नारकोंडम असें जुंवे आसात. बॅरन जुंवो हो 153 मी. उंचायेचो एक ज्वालामुखी आसा, जाचो 19 व्या शेंकड्याच्या सुर्वेक स्फोट जाल्लो. ह्या प्रदेशांतल्या अंदमान वाठारांत उदकाचे व्हाळ ल्हान आनी गिमांत आटपी आसले तरी ताका वेग मात भरपूर आसता. दक्षिण अंदमानांत बाराय म्हयने उदक आसता. ग्रेट निकोबारांत कांय न्हंयो आसात.
हवामान
[बदल]ह्या प्रदेशाचें हवामान चडशें दमट आनी उश्ण आसता. हांगांचे तापमान चडांतचड 20 ते 30 से. आनी उण्यांत उणें 24 ते 25 से. आसता. नैऋत्य आनी ईशान्य मौसमी वाऱ्या खातीर ह्या जुंव्याचेर वर्सूय भर पावस आसता. हांगा पावसाचें प्रमाण 312 सेंमी. आसा आनी दक्षिणे कडल्यान उत्तरेकडेन हें प्रमाम उणें जायत वता. वर्सूय भर हांगा भरपूर वारें आसून कांय दीस वादळी वारेंय व्हांवता.
वनस्पत आनी मोनजात
[बदल]अंदमान आनी निकोबार प्रदेशाच्या जमनीचो 77 टक्के वाठार रानान भरिल्लो आसा. अंदमानांतल्या वनस्पतींचे तीन भाग करूं येतात. सदां पाचवीचार झाडां, पानझडी आनी दर्यादेगेवयली वनस्पत. ह्या वाठारांत पणस, नाल्ल, सुपारी, सागाच्यो तरेकवार जाती, शिशें सॅटीनवूड, कोको आनी जायते तरेची झाडां आसात. हांगाची रानांतली संपत्ती भारतीय अर्थकारणाच्या परकीय चलन मेळोवपाचे नदरेन खूब म्हत्वाची आसा. हांगां खूब कडेन एकेच तरेचीं झाडां मेळिल्ल्यान वेपारी नदरेन उपाट फायदो जाता. प्लायवूड आनी फस्कां तयार करपाच्या लांकडांचीं झाडां हांगाच्या रानांनीं भरपूर मेळटात. निकोबारांत नाल्ल, सुपारी, ताडरूख आनी मदेराक उपेगी पडपी लाकूड मेळटा.
अंदमान, निकोबार प्रदेशांत माकड आनी सरपटपी जीव भरपूर आसून , सोरपाच्यो वेगवेगळ्यो जाती हांगा पळोवंक मेळटात. हांगा रानदूकर, हत्ती, पाणघोडे, मानगी , कांसव अशे जायते जीव-जंतू आनी सुकणीं आसात.
ब्लेअर ङांगा आसा. अंदमानांत ग्रामपंचायती आनी न्यायपंचायती आसात. निकोबारांत पंचायत वेवस्था परंपरे प्रमाण चलता. ह्या प्रदेशांत एक प्रशासक , अधिकाऱ्यांच्या आदारान जुंव्याचो कारभार पळयता. निकोबार जुंव्या खातीर पालवी अधिकारी आसता. 1967 वर्सा सावन राष्ट्रपतीन वेंचून काडिल्लो एक प्रतिनिधी लोकसभेंत आसता. हांगाच्या प्रशासकाच्या शिफारसी प्रमाण थळाव्या स्वराज्य संस्थेचो प्रतिनिधी वेंचून काडटात.
आर्थीक स्थिती
[बदल]अंदमान आनी निकोबार प्रदेशाचो 77% वाठार रानान व्यापिल्लो आसा. कांय कडेन पावसाच्या परिणामाक लागून ‘जांभ्या’ ह्या फातरा पासून तयार जाल्ली जमीन आसा. हाका लागून खुबूच उण्या प्रमाणांत जमीन शेतां खातीर मेळटा. ह्या प्रदेशाच्या 7441 हॅक्टर सुवातीर भाताचें पीक काडटात. नाल्ल आनी भात हीं हांगाचीं दोन मुखेल पिकां. हांगाचो मुखेल वेपार लाकूड आनी नाल्ला वरवीं जाता. पोर्ट ब्लेअराक लाकूड कापपाची बंगसाळ, फस्कां आनी प्लायवूड तयार करपाचे कारखाने आसात. ते भायर दर्या देगेर नुस्तें मारप, शंख शिंपयो एकठांय करप, कांसव धरप, आदी उद्देग थंय चलतात.
रानांतल्या भितरल्या वाठारांत कांय पंगड जनावरांची शिकार करून आपलें पोट भरतात. कांय वाठारांनीं कुकडां पोसप, दुदाचो वेवसाय करप, बोटी बांदप, नुस्तेमारी, आदी धंद्यांची उदरगत करपाचो यत्न चल्ला. हांगाच्या सहकारी संस्थांची वाड करपाची, तेच परी गरजेवंत शेतकामत्यांक आनी कामगारांक रिणां दिवपाची वेवस्था केल्या. निकोबार सावन नुस्तें, सुपारी आदी वस्तू चीना कडेन निर्यात जातात आनी तांदूळ, तंबाखू, कपडे, शास्त्रां आदी वस्तू तांकां आयात करच्यो पडटात.
अंदमान- निकोबार जुंव्याचेर शारांत आनी गांवगिऱ्या भागांत मोटार, बस, ट्रक आदी वाहना वरवीं येरादारीची वेवस्था आसा. ते भायर दरेक जुंव्याचेर वचूंक बोटीची वेवस्था आसा. अंदमानांत पोर्ट ब्लेअर, पोर्ट कॉर्नवालीस, मायाबंदर आनी निकोबारांत कामोर्ता, त्रिंकत, नानकवरी अशीं बंदरां आसात. भारता कडेन अंदमान निकोबार जुंव्यांची येरादारी आग बोटी वरवीं जाता. कलकत्ता ते पोर्ट ब्लेअर शारांक रंगून मार्गान विमान येरादारीची वेवस्था आसा. मद्रास सावनय थंय विमानान वचपाची वेवस्था आसा.
लोक आनी समाजजीण
[बदल]अंदमानांतले मूळ लोक नेग्रिटी वंशाचे. जारवा, ओंगी सेंटिनेली आनी शॉमपेन ह्यो तांच्यो पोटजाती आसात. तांच्या पंगडांच्या मुखेल्या कडेन सगळे हक्क आसतात. ताचीं घरां घुमटा आकाराचीं आसतात. हांगाचें हवामान उश्ण आशिल्ल्यान हांगाचे लोक लज राखपा पुरतीं झाडांची पानां वापरतात. हे लोक बुद्धीन मंद आनी खूब सोशीक आसात. तांचो रंग काळो आनी कात तुकतुकीत. तांच्या जेवणांत नाल्ल, नुस्तें, रानमाजर, कांसव, कंदमुळां, म्होंव हांचो आस्पाव आसता. घोव वा बायल मरतकच तांणी परतें लग्न करूं येता. पुलुगा ह्या दैवताक ते मानतात. सद्या अंदमानांतल्या ह्या आदिवासी लोकांची संख्या उणी जायत चल्ल्या. तातूंत बायलो तर सामक्योच उण्यो.गा कॉफी, कोको, रबर आनी मसाल्यांचे पदार्थ हांचे उत्पादन करपाचो यत्न भारत सरकारा वरवीं चल्ला.
निकोबार लोकांत अंदमानी लोकां परस खुबशें वेगळेपण आसा. हांगाचे मूळ लोक पॉलिनेशयन गटाचे आसात. गंवा रंगाच्या ह्या लोकांची नाकां चेपटीं आसतात. तांच्यांत जाती जमाती नात. पूण वेगवेगळ्या जुंव्यार राविल्ल्यान तांच्यांत कांय प्रमाणांत फरक दिसता. तांच्या जेवणांत चड करून नाल्ल, नुस्तें, फळां आनी भात आसता. केन्ना केन्नाय दुकर, कोंबड्यो, बदकां हांचोय तांच्या जेवणांत आस्पाव जाता. ह्या लोकांक पान तंबाखूची आवड आसा. संगीत, नाच आदी मळारूय तांकां बरी रूच आसा. हे लोक आयदनां तयार करप, कुरपणे, खोंटले विणप, शेंदऱ्यो, लोखणाचीं हत्यारां तयार करप असले आनी हेर धंदे करतात. हालींच निकोबार लोकामदीं फुटबॉल खेळपाची आवड निर्माण जाल्या.
अंदमान निकोबार जुंव्यार शिक्षणीक मळाचेर उदरगत जायत आसा. हांगा साक्षरतेचें प्रमाण 51.53% इतलें आसा. (1981). तेभायर भारतांत वचून फुडलें शिक्षण घेवपाची येवजण हांगाच्या भुरग्यां खातीर आसा. ह्या प्रदेशांत जायत्या भलायकी केंद्रांची वेवस्था आसा. निकोबारांत भलायकी येवजणेखाला तरेकवार रोगां खातीर नियंत्रण केंद्रां आसात. हांगाच्या पोर्ट ब्लेअर आनी कारनिकोबार हांगा माहिती केंद्रां आनी ग्रंथालयां आसात. पोर्ट ब्लेअरच्यान सरकारी विवरण पत्रिका उजवाडाक येता.
कला आनी खेळ
[बदल]ह्या प्रदेशांत लाकडाचें उत्पन्न भरपूर आयिल्ल्यान लाकडांच्यो तरेकवार वस्तू हे लोक करतात. शिवणकलेंत आनी कशिदा कामांत हांगाच्यो बायलो हुंशार. हे लोक वेता पसून पांटले, कट्टेपसून आयटनां, मातयेचीं आयदनां करतात. भुतांपसून राखण जावंची ह्या हेतान हांगाचे लोक मनशाच्यो तशेंच सवणयांच्यो आनी मोनजातीच्यो लाकडी आकृत्यो करून घरांत दवरतात. नाल्ल, कवासो , केळी, कोंडे आदींच्या पानांचे आनी फुलांचे हार तशेंच तरेकवार वस्तू करतात. शिकारे खातीर हे लोक आडव्या दांड्यार बांदिल्लीं चापाचीं धोणवां तयार करतात. ह्या लोकांचे संगीत आनी नाच सादे पूण पारंपारीक आसतात. ह्या प्रदेशांतल्या दादल्यांचो पुर्विल्लो भेस म्हळ्यार शिंवांचें चामडें कमराक गुठलावप. तेन्ना बायलो तणाचे घागरे घालतालीं. थंय तण आनी रंगीत कपड्यां पसून तयार केल्ल्यो तोपयो आजून वापरतात. हे लोक सरयांनी पैशे गुंथून तयार केल्ल्यो तेचपरी केळ, नाल्ल हांच्या पानांच्यो वा फुलांच्यो वस्ती वापरतात. ओंगी हे जमातींत मेल्ल्या मनशाच्या उगडासाक ताच्या हाडांच्योवस्ती करून घालपाची चाल आसा. दूख, खोस वा कसलीय भावना उक्तावपाक हे लोक आंगाक गेरू, रंगीत माती आनी तेल लायतात. ह्या लोकांचे मखेल आवडटे खेळ म्हळ्यार महड्यांची सर्त, दुकरांची झगडीं, कोंब्यांचीं झगडीं, लाठीमार. सद्या फुटबॉल, व्हॉलीबॉल सारके खेळ ह्या लोकांक आवडूंक लागल्यात.
म्हत्वाचीं थळा
[बदल]अंदमान आनी निकोबार प्रदेशांत पोर्ट ब्लेअर शारांतली नामनेची बंदखण, धबधबे, सगळे कडेन पातळिल्लें दाट रान, उदका वेली भोंवडी, बॅरन नी नारकोंडम हे ज्वालामुखीचे जुंवे, नानकवरी बंदर आदी अशीं कितलीशींच थळां पळोवपा सारकीं आसात.
संदर्भ
[बदल]