अभिषेकी, जितेंद्र
पंडित जितेंद्र अभिशेकी पंडित जितेंद्र अभिशेकी हो एक भारतीय संगीतकार, गायक, संगीत घडोवपी, भक्तीगित गावपी, आनी पोरणे परंपरेतलों भारतीय संगीताचो विद्वान. तो भारतीय संगीतगायनान फामाद आशिल्लोच, पूण ताणें मराठी रंगभूमीचेरुय खुब नामना जोडल्यात.
नांवः जितेंद्र अभिशेकी
जल्मः 21 सप्टेंबर 1932
थळः मंगेशीं, गोय
व्यवसायः संगीतकार, संगिताचो शिक्षक, गायक
वावुरलेली वर्साः 1932 ते 1998 (66 वर्सा)
मृत्यूः 7 नोवेम्बर 1998
भुरगेंपण
[बदल]पवित्र आनी संगिताचो वसो आशिल्ले मंगेशींचे भुंयेंत ‘नवाथे’ आडनांवाच्या सुसंस्कृत विव्दान ब्राह्मणांच्या घराण्यांत 21 सप्टेंबर 1932 दिसा ताचो जल्म जालो. श्रीमंगेश देवाची सेवा अभिशेकाचे वृत्तीन करीत आयिल्ल्यान ताच्या घराण्याक फुडे ‘अभिषेकी’ ह्या नांवान वळखुपाक लागले. ताचो बापूय बाळुवुवा अभिषेकी श्रीमंगेश देवस्थानाचो पुजारी आशिल्लो. ताणे दीनानाथ मंगेशकराकडल्यान संगीत कलेचें शिक्षण घेतले आनी आपले ज्ञान आपल्या पुताक म्हळ्यारूच जितेंद्राक दिले.
संगिताची शिकवण
[बदल]संगिंताचो जाणकार, गवय आनी एक स्त्रेश्ठ किर्तनकार म्हणून ताणें गोंयभर नामना मेळयिल्ली. जल्मताच सूर, ताल आनी लय हांची उपजत देणगी लाबिल्ल्या जितेंद्राक संगिताची उपाट ओड आशिल्ली. आपूण एक म्हान गायक जातलों हो हावेस भुरगेपणांतूच ताणें आपल्या मनांत पक्को केलो. जितेंद्रान आपले फाटल्यान श्रीमंगेश देवाचें पौरोहित्य सांबाळून आपल्या प्रमाणूच एक व्हड किर्तनकार जावचो अशी ताच्या बापायची इत्सा आशिल्ली. शास्त्रीय संगीत खोलायेन शिकपाची उमळशीक आशिल्ल्या जितेंद्राक बापायकडल्यान घेतिल्ल्या संगिताच्या मुळाव्या मार्गदर्शनान समाधान जालें ना. गुल्लुबाइ जसदनवाला, खाँसायब खादीम हुसेन खाँ आग्रेवाले हाच्यो शार्गीद, सौ. गिरीजाबाई केळेकार हिचे कडेन संगितांतलें फुडलें शिकप घेवपा खातीर तो बांदोड्या वचपाक लागलो. सौ. गिरीजाबाईकडेन गाणें शिकता आसतनाच ताणें इंग्लीश शिकपाक सुरवात केली आनी तो मॅट्रीक पास जालो. फुडलें शिकप करपाचें निमित्त करुन गाणें शिकपाखातीर तो बेळगांवां, पुण्याक गेलो. पुण्याक अनाथ विध्यर्थीगृहांत रावून कठीण परिश्रम घेवन ताणें मुंबय आकाशवाणीचेर कोंकणी विभागांत नोकरी केली. नवरंगाकडल्यान ताणें ख्याल गायकीचीं मुखेल तंत्रां आनी नाट्यसंगिताचीं आंगां आत्मसात केलीं. संगीत विध्या मेळोवपाची उपाट तळमळ आशिल्लो जितेंद्र फुडें खाँसायब अजमल हुसेन खाँ ह्या नामनेच्या आग्रेवाल्या खाँसायबाकडेन गावपाची तालीम घेवपाक लागलो. फुडें संगीत नाटक अकादेमीची शिश्यवृत्ती घेवन तो नामनेचो गायक जगन्नाथ पुरोहित हाचे कडेन तालीम घेवपाक लागलो. कांय काळान एक बरो गावपी म्हणून ताचें नांव सगल्याक फामाद जालें. ताणे मराठी नाट्य संगीताची रचणुक केली. ताका मैफलीं खातीर आमंत्रणां येवपाक लागलीं.
जिविताची वाट
[बदल]जेन्ना ताणें संस्कृतान पदवी मेळयली तेन्ना ताणें मुंबय आकाशवाणीचेर काम केले. थंय ताची वळख बाकीच्या फामाद गायकांकडेन जाली आनी तांच्यानी ताका ताच्या संगीताची आवड दाखोवपाक संद फावो केली. ह्या वेळार ताका सरकारान विद्वताय फावो करुन प्राचीन भारतीय संगीतान पदवी मेळोवपाक आदार दिलो. ताका स. केसरबाय बांदोडकार आनी सौ. प्रफुल्ला जोशी हांणी अर्थीक आदार दिलो. एकदां बेळगांवां राबितो आसतना टायफॉयडाक लागून ताचो आवाजूच गेलो. पूण ताणें आवाजाचेर परत ताबो मेळयलो. जायत्या गुरुजनांनी केल्ल्या संस्कारांतल्यान जितेंद्राची ज्ञानसाधना फळाक आयल्या. पदांतल्या उतरांचे ताचे उच्चार स्पश्ट आसताले. तशेंच ताणें 25 मराठी नाटकानी संगीताची रचणूक केल्या. जेन्ना ताका होमी भाभा फेलोशिप पुरस्कार फावो जालो तेन्ना तो यू. एस. ए. एका संगीत शाळेन शिकोवपाक लागलो आनी आपल्या घरची माया, राज्याचो अभिमान म्हूण गोय कोंकणी अकादमीच्या संपर्कान रावन ताणें काय संगीताच्या विधयार्थ्याक मार्गदर्शन दिलें. प्रभाकर कारेकार, राजा काळे, अजित कडकडे, आशा खादिलकर, देवकी पंडीत, शुभा मुडगल, राजा काले, हेमंत पैंसे ह्या ताच्या शिश्यांनीय गायन कलेच्या मळार उपाट नांव जोडलां.
पुरस्कार
[बदल]- होमी भाभा फेलोशिप – 1969
- नाट्यदरपन पुरस्कार – 1978
- पद्मश्री पुरस्कार – 1988
- संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार – 1989
- महाराष्ट्र गौरव पुरस्कार – 1990
- गोमंतक मराठी अकादमी पुरस्कार – 1992
- बालगंधर्व पुरस्कार – 1995
- सूरश्री केसरबाय केरकर पुरस्कार – 1996
- मॉस्टर दीनानाथ स्मिती पुरस्कार – 1996
- लता मंगेशकर पुरस्कार – 1996
- बालगंधर्व नाट्यपरिशेद पुरस्कार – 1997
- कैलास मठ नासिक पुरस्कार - 1997